Hótaði að skerða lánalínur til Írlands í neyð

Evrópski Seðlabankinn, þ.e. Trichet seðlabankastjóri, hótaði að skerða lán til Íra nema þeir féllust á að grípa til harðra sprnaðaraðgerða. Sams konar hótanir voru sendar Ítölum og Spánverjum. Írar sögðu: „OK, sir.“ Ítalir sögðu: „Fatti gli affari tuoi“ og Spánverjar eitthvað svipað. Spánverjar og Ítalir voru nú aldeilis ekki á því að láta einhverja lattelepjandi Brusselbjúrókrata segja sér fyrir verkum.

Morgunblaðið fjallar um aðförina að Írum á blaðsíu 11 í viðskiptakálfi blaðsins í dag. Textinn fylgir hér með.

 

Í bréfum Jean-Claudes Trichets frá 2010 segir hann að Evrópski seðlabankinn hyggist stöðva fjármögnun til írskra banka, nema Írland óski fjárhagsaðstoðar og gangist undir þau ströngu efnahagslegu skilyrði sem henni fylgja.

 

Írska bankakreppan er aftur komin í sviðsljósið eftir að Evrópski seðlabankinn (ECB) birti bréf sem sýna að seðlabankastjórinn hótaði að skera á neyðarlínur til írskra banka ef stjórnvöld í Dublin féllust ekki á að sækja um fjárhagsaðstoð.

 

Það hefur verið viðtekin skoðun á Írlandi að Jean-Claude Trichet hafi, þegar hann var seðlabankastjóri Evrópu, í raun og veru neytt írsk stjórnvöld til að leita eftir neyðaraðstoð seint á árinu 2010. Í lok síðustu viku opinberaði ECB bréfaskipti á milli Brians Lenihans, þáverandi fjármálaráðherra Írlands, og Trichets.

 

Í örlagaríku bréfi frá 19. nóvember 2010 segir Trichet að áframhaldandi neyðarlánveitingum ECB til írskra banka verði einungis haldið áfram ef »írsk stjórnvöld sendi ósk um fjárhagslegan stuðning til evruhópsins [starfshópur fjármálaráðherra evrusvæðisins]«.

 

Tveim dögum síðar óskuðu írsk stjórnvöld formlega eftir aðstoð, sem veitt var í 67 milljarða evra pakka af lánum frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og ECB.

 

Í bréfinu stendur: »Afstaða bankaráðsins [ECB] er sú að einungis ef skrifleg skuldbinding berst okkur frá írsku ríkisstjórninni... um eftirfarandi fjóra liði verði hægt að heimila frekari ádrátt írskra fjármálafyrirtækja á ELA [lausafjárstuðningur í neyð].«

 

Ásamt kröfunni um að írsk stjórnvöld sæktu um neyðaraðstoð vildi ECB að þau hæfust strax handa við niðurskurð á ríkisfjármálum og aðrar umbætur, ásamt því að endurfjármagna og endurskipuleggja bankakerfið og ábyrgjast endurgreiðslur á ELA-lánveitingunum.

 

Lenihan, sem lést árið 2011, sagði í svarbréfi sínu tveimur dögum síðar að írsk stjórnvöld hefðu ákveðið »að sækjast eftir utanaðkomandi aðstoð frá evrópskum og alþjóðlegum stofnunum«. Með öðrum orðum lýstu stjórnvöld því yfir að þau hefðu fallist á að sækja um neyðaraðstoðina. Ákvörðunin leiddi til nokkurra ára tímabils efnahagslegs aðhalds, skattahækkana, launalækkana og niðurskurðar í opinberum útgjöldum.

 

Búist er við því að bréfaskriftirnar verði mikilvægt málsgagn í rannsókn írska þingsins á hinu stórbrotna hruni írska banka- og fasteignamarkaðarins á árunum 2008 til 2010, sem kostaði skattgreiðendur 64 milljarða evra.

 

Mario Draghi, seðlabankastjóri Evrópu, var spurður út í bréfaskriftirnar á blaðamannafundi í kjölfar ákvörðunar um að halda stýrivöxtum óbreyttum í síðustu viku. Hann svaraði: »Það væru mikil mistök að greina liðna atburði út frá sjónarhorni dagsins í dag. Þið ættuð að líta til baka og taka tillit til þeirra aðstæðna sem voru uppi á þeim tíma.«

 

Enda Kenny, forsætisráðherra Írlands, segir að bréfin ættu að minna fólk á »þann kalda og dimma stað sem Írland var á« á þessum tíma.

 

Öðrum ríkjum hótað í framhaldinu

 

Þrátt fyrir að bréfið hafi verið án fordæma á sínum tíma urðu sambærilegar kröfur frá Evrópska seðlabankanum nánast hversdagslegar eftir því sem kreppan á evrusvæðinu dýpkaði á næstu mánuðum.

 

Trichet sendi sambærileg bréf til Silvios Berlusconis, forsætisráðherra Ítalíu, og Josés Luis Rodríguez Zapateros, forsætisráðherra Spánar, í ágúst 2011 og setti fram svipaðar kröfur um efnahagsumbætur sem skilyrði fyrir björgunaraðgerðum af hálfu seðlabankans með kaupum á ríkisskuldabréfum ríkjanna tveggja á markaði.

 

Í mars 20013 fór Jörg Assmussen, sem sá um evrópsk og alþjóðleg málefni í bankastjórn ECB undir Mario Draghi, fram á hið sama af Nicos Anastasaiades, forseta Kýpur, í eigin persónu á mikilvægum fundi í Brussel. Asmussen varaði forsetann við því að seðlabankinn myndi loka á ELA-lánveitingar til kýpverskra banka ef hann samþykkti ekki harða skilmála fyrir björgunaraðgerðum.

 

Þessar starfsaðferðir voru ekki eingöngu umdeildar í höfuðborgum þeirra landa sem fengu slík bréf. Nokkrir stjórnarmenn í bankaráði ECB mótmæltu þessu framferði harðlega og bentu á að það væri ekki við hæfi að seðlabankamenn fyrirskipuðu hvernig fullvalda ríki höguðu efnahagsstefnu sinni og ríkisfjármálum. Eftir að bréfin voru send til Rómar og Madrídar í ágúst 2011 greindi Jürgen Stark, sem þá var stjórnarmaður í bankanum, Trichet frá því að hann hygðist segja af sér úr bankaráðinu vegna þessara starfshátta.