Evran og hagstjórn II

Í kennslubók sem ber heitið „Jón Sigurðsson og hugmyndir 19. aldar. Saga fyrir unglingastig grunnskóla" og var gefin út af Námsgagnastofnun árið 2000, birtist eftirfarandi setning á blaðsíðu 45: „Meirihluti Íslendinga virðist á því að það yrði til mikilla hagsbóta að ganga í Evrópusambandið, en stjórnvöld eru ósammála því."

Blessuð börnin hljóta að spyrja sig að því til hvers að losa sig við danskan kóng ef í staðinn kom stjórnvald sem í einhverjum saman súrruðum andstyggilegheitum neitar að fara að vilja þjóðarinnar í jafn mikilvægu máli. Ég ætla höfundi bókarinnar reyndar ekki annað en það að hafa gripið einhverja skoðanakönnun sem þann daginn sýndi meirihlutafylgi við ESB aðild Íslands og ályktað nokkuð djarflega um málið. En þetta litla dæmi er lærdómsríkt.

Grein Illuga Gunnarssonar, hagfræðings, má lesa í heild á Vísi.is.

"Evran er engin töfralausn"

Fréttablaðið birti þann 13. janúar sl. heilsíðuumfjöllun um evruna, krónuna og stöðu íslensks efnahagslífs undir fyrirsögninni "Evran er engin töfralausn" þar sem m.a. var rætt við Eddu Rós Karlsdóttur, forstöðumann greiningardeildar Landsbankans, Ernu Bjarnadóttur, hagfræðing Bændasamtaka Íslands, og Höllu Tómasdóttur, framkvæmdastjóra Viðskiptaráðs Íslands.

Edda Rós Karlsdóttir sagði m.a. að ef evran yrði tekin upp á Íslandi yrði að stjórna málum hér öðruvísi en gert hefur verið til þessa. "Staðreyndin er sú að evran sem gjaldmiðill verður hálfgerð spennitreyja. Við missum gjaldmiðil sem hefur séð um stóran hluta af aðlögun þjóðarinnar í efnahagsmálum og lagað samkeppnisstöðu atvinnugreina. Það hefur hingað til verið ómetanlegt því að sveiflurnar hafa verið svo miklar," sagði hún og ennfremur að ef dragi úr sveiflum og endurskoðun á fjármálum hins opinbera fari fram þá líði Íslendingum hvort sem er vel með krónuna. "Ef við lendum í vandræðum með efnahagsmálin og höfum ekki þessa aðlögun sem krónan hefur gefið þá kemur það fram í atvinnuleysi og rýrnun kaupmáttar. Það er hættan. Við Íslendingar höfum aldrei getað sætt okkur við þetta og okkur hefur tekist að afstýra því með krónunni."

Halla Tómasdóttir sagðist telja krónuna gerða að sökudólgi í umræðunni undanfarið eins og ofþenslan í hagkerfinu sé henni að kenna en ekki húsnæðisbreytingunum, ósamræmi í hagstjórn og framkvæmdunum á Kárahnjúkum. Hún sagði að umræðan ætti að snúast meira um aðhald hjá ríki og sveitarfélögum. Hún varaði við hugmyndum um að taka evruna upp einhliða án aðildar að Evrópusambandinu. Áður hafi aðeins illa stödd og lítt þróuð ríki með lítinn trúverðugleika kastað gjaldmiðli sínum og tekið einhliða upp evruna. "Þannig erum við ekki. Okkur er nær að ná jafnvægi í hagkerfið, taka síðan upp umræður til lengri tíma litið og setja fram áætlun um hvernig við ætlum að skipa málum til framtíðar."

Erna Bjarnadóttir sagðist ekki telja lausnina á efnahagsvanda þjóðarinnar felast í gjaldmiðilsskiptum því efnahagsvandinn verði áfram til staðar þó annar gjaldmiðill yrði tekinn upp hér á landi og þá yrðu ríkisfjármálin eina stjórntækið sem eftir yrði. Hún veltir upp umræðunni um afnám verðtryggingar frekar en að "gefast upp, leggja Seðlabankann niður og fá evruna."

Mun Airbus flytja starfsemi sína til Bandaríkjanna?

Frönsk stjórnvöld kvarta þessa dagana mjög undan því að sterk staða evrunnar sé farin að skaða frönsk útflutningsfyrirtæki. Þetta kom m.a. fram hjá Dominique de Villepin, forsætisráðherra Frakklands, á fundi með undirverktökum hjá franska flugvélaframleiðandanum Airbus í lok síðasta árs. Airbus hefur komið hvað verst út úr háu gengi evrunnar. Skuldir fyrirtækisins jukust um nær 200 milljónir evra á þriðja ársfjórðungi þessa árs sem er afleiðing þess að flugvélar þess eru seldar í dollurum á sama tíma og laun eru greidd í evrum. Óttast frönsk stjórnvöld jafnvel að svo kunni að fara að flugvélaframleiðandinn muni annað hvort leggja upp laupana eða sjá sig knúinn til að flytja starfsemi sína út fyrir evrusvæðið og þá hugsanlega til Bandaríkjanna.

Reglulega kemur upp sú staða að aðildarríki evrusvæðisins kvarti yfir of miklum sveiflum í gengi evrunnar, þá annað hvort að staða hennar sé of sterk eða of veik. Það vill nefnilega svo merkilega til að allir gjaldmiðlar heimsins eru háðir sveiflum og þ.m.t. evran þó sumir virðast halda að um sé að ræða eitthvað sem eingöngu sé bundið við íslensku krónuna.

Ætlar ekki að láta hafa sig að fífli aftur

Nýlega hitti ég stjórnmálamann úr Evrópusambandslandi, sem ekki hefur evru. Reynt var að innleiða evruna í landi stjórnmálamannsins en því var hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu. Hann sagðist aldrei mundu mæla með því að nýju, eins og hann gerði fyrir þjóðaratkvæðagreiðsluna í landi sínu, að evran yrði gjaldmiðill þjóðar sinnar. Í kosningabaráttunni hefði hann farið mikinn í ræðum um hættuna af því að hafna evrunni – efnahagur þjóðarinnar myndi einfaldlega stórskaðast og hún dragast aftur úr öðrum. Hið gagnstæða hefði gerst, efnahagurinn utan evru-aðildar hefði blómstrað og styrkst meira en hjá evru-löndunum. Hann ætlað ekki að láta hafa sig að fífli aftur með því að mæla með evru með hrakspár á vörunum um lífið utan evru-lands.

Grein Björns Bjarnasonar, dómsmálaráðherra, má lesa í heild á heimasíðu hans Björn.is.

Evruhlátur breyttist í dollaraglott

Hann gengur á með éljum í aðdraganda kosninga. Í því seinasta var ákaft fullyrt að fyrirtækin hefðu kveðið upp dauðadóm yfir krónunni og gerðu upp reikninga sína í evrum. Nú hefur því éli slotað. Í ljós kom að flest þessi fyrirtæki völdu dollarann!Áköfustu ESB-sinnar efndu til upphlaups sem stóð í nokkrar vikur og gekk út á að fyrirtækin í landinu væru að “yfirgefa krónuna og færðu ársreikninga sína í evrum”. Yfirlýsingar formanns stærsta stjórnarandstöðuflokksins, Ingibjargar Sólrúnar, í miðju áróðursélinu vöktu hvað mesta athygli, en hún hélt því fram hvað eftir annað að fyrirtækin væru með þessu að “flýja krónuna” enda væri hún “handónýt”! Við yrðum að taka upp evru. Svo var ákafinn mikill í þessu máli að helst leit út fyrir að reynt væri að hrópa krónuna niður. Markaðurinn var gripinn fáti og gengið féll á nokkrum dögum um 3%. Til viðbótar komu fréttir um að Kaupþing væri “að flytja eigið fé sitt yfir í evrur”. Nú hafa málin skýrst.

Grein Ragnars Arnalds, formanns Heimssýnar, má lesa í heild á bloggsíðu hans.

Formaður Heimssýnar í fjölmiðlum

Það hefur sennilega ekki farið framhjá mörgum að talsverð umræða hefur skapast á undanförnum vikum um Evrópumálin og þá einkum evruna. Ragnar Arnalds, formaður Heimssýnar, hefur á undanförnum dögum verið boðið í viðtöl á nokkrum fjölmiðlum til þess að fara yfir þessi mál. Þannig ræddi hann við Jóhann Hauksson á Útvarpi Sögu 4. janúar sl. Síðastiðinn sunnudag 7. janúar mætti hann í Silfur Egils á Stöð 2 og ræddi þar við þá Össur Skarphéðinsson, þingmann Samfylkingarinnar, og Björn Inga Hrafnsson, borgarfulltrúa Framsóknarflokksins, auk þáttarstjórnandans Egils Helgasonar. Og loks var hann í viðtali í Speglinum á Rás 2 í gær 12. janúar þar sem einnig var rætt við Þorvald Gylfason, hagfræðiprófessor og einn ötulasta talsmann Evrópusambandsaðildar hér á landi.

Samfylkingin og Evrópusambandið

Evrópumálin skjótast reglulega upp á yfirborðið í þjóðmálaumræðunni hér á landi en með mismunandi formerkjum. Það er auðvitað eðlilegt í ljósi þess að tengsl okkar við Evrópusambandið og aðildarríki þess eru margvísleg og mikilvæg og stöðugt nauðsynlegt að huga að því hvernig þeim verði best fyrir komið. Gallinn við þessar umræður er hins vegar sá að hún verður oft yfirborðskennd og það er orðinn nokkurs konar kækur hjá ákveðnum hópi stjórnmálamanna að tefla fram ESB-aðild - og nú í seinni tíð upptöku evrunnar - sem einföldu svari við öllum spurningum og viðfangsefnum sem við er að glíma í þjóðlífinu. Þetta er auðvitað einkum áberandi innan Samfylkingarinnar en vissulega líka hjá einstaka manni í Framsóknarflokknum.

Stóra kosningamálið sem hvarf 2003
Í ljósi umræðunnar að undanförnu er ástæða til að rifja upp að á síðasta kjörtímabili fór fram mikið málefnastarf innan Samfylkingarinnar um Evrópumál. Skrifaðar voru lærðar skýrslur og framkvæmd var póstkosning meðal flokksmanna um afstöðuna til aðildarumsóknar að Evrópusambandinu, sem átti að marka mikil tímamót í sögu bæði flokks og þjóðar. Fáum mánuðum fyrir síðustu alþingiskosningar virtist allt benda til þess að flokkurinn myndi gera aðildarumsókn að helsta trompi sínu í kosningabaráttunni. Í ársbyrjun 2003 breyttist hins vegar málflutningurinn. Evrópumálin urðu ekki jafn brýnt viðfangsefni og áður og þegar komið var fram í febrúar sagði þáverandi formaður flokksins aðspurður í fjölmiðlum að ESB-aðild yrði ekki stórt kosningamál af hálfu flokksins. Aldrei fékkst nákvæmlega úr því skorið hvers vegna áherslurnar breyttust að þessu leyti. Kannski var það vegna þess að Samfylkingarmenn urðu varir við þverrandi áhuga almennings á málinu í skoðanakönnunum. Kannski vegna þess að þeir vildu ekki takmarka möguleika sína í stjórnarmyndunarviðræðum með því að gera Evrópumálin að úrslitaatriði.

Meinar Samfylkingin það sem hún segir?
Hvað sem því líður er athyglisvert að fylgjast með málflutningi Samfylkingarmanna í þessum efnum nú þegar aðeins fjórir mánuðir eru til næstu kosninga. Þessa dagana er alveg sama hvaða mál ber á góma í þjóðmálaumræðunni – svar Samfylkingarinnar er jafnan upptaka evru og ESB-aðild. Vart er hægt að skilja ummæli helstu talsmanna flokksins síðustu daga og vikur öðru vísi en svo að þeir hyggist gera þetta að stóru máli fyrir kosningarnar í vor. Ef forystumennirnir meina raunverulega það sem þeir segja um mikilvægi aðildar og upptöku evrunnar hljóta þeir að bera málið fram af krafti í kosningabaráttunni og gera það að grundvallarmáli þegar kemur að stjórnarmyndunarviðræðum. Eða hvað? Mun sagan frá því fyrir fjórum árum endurtaka sig og málið hverfa út af dagskrá kosningabaráttunnar hægt og hljóðlega? Mun málflutningur flokksins sveiflast í takt við skoðanakannanir eins og þá eða mildast og dofna til að ögra ekki hugsanlegum samstarfsaðilum í stjórnarmyndunarviðræðum? Er trúverðugt fyrir Samfylkinguna að lýsa aðild að ESB og myntbandalaginu sem stærsta og brýnasta hagsmunamáli þjóðarinnar og segjast á sama tíma stefna að myndun svokallaðrar félagshyggjustjórnar með Vinstri grænum og Frjálslyndum? Fara þessi tvö yfirlýstu markmið flokksins saman? Verður ekki annað hvort að víkja? Hefur afstaða Vinstri grænna og Frjálslyndra í Evrópumálum kannski breyst?

Það verður forvitnilegt að sjá hvernig talsmönnum Samfylkingarinnar – jafnt forsætisráðherraefnum sem öðrum – gengur að fóta sig í þeirri umræðu á næstunni.

Birgir Ármannsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.

(Greinin birtist áður í Blaðinu 13. janúar 2007)

Hvað varð um brýna hagsmunamálið sem þolir enga bið??

Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylkingarinnar, sagði á NFS fréttastöðinni 3. ágúst 2006 að flokkurinn væri reiðubúinn að leggja Evrópustefnu sína, þ.e. að sækja skuli um aðild að Evrópusambandinu, til hliðar ef það yrði til þess að hann fengi aðild að ríkisstjórn eftir þingkosningarnar í vor. Einhverjum kann að þykja þetta hin eðlilegustu ummæli. En skoðum málið aðeins betur. Ingibjörg Sólrún, eins og ófáir aðrir heittrúaðir Evrópusambandssinnar, hafa hamrað á því í gegnum tíðina að Evrópusambandsaðild sé brýnasta hagsmunamál íslensku þjóðarinnar sem ekki þoli nokkra bið. En ummæli Ingibjargar á NFS þýða að hún sé engu að síður reiðubúin til að taka beinan þátt í því að salta öll áform um Evrópusambandsaðild næstu fjögur árin!

Bíddu, hvað varð eiginlega um brýna hagsmunamálið sem þolir enga bið??

Fleiri áhugaverðar fréttir af Evrópumálunum

Bankarnir ekki í evrur á árinu
Útilokað er að íslensku viðskiptabankarnir færi uppgjör sitt og eigið fé í evrur á árinu. Samkvæmt lögum hefði umsókn um slíkt þurft að liggja fyrir 1. nóvember á síðasta ári ef bankarnir ætluðu að færa bókhaldið og gera upp í evrum á þessu ári. Sterkur orðrómur hefur verið uppi um að Kaupþing hygðist taka slíkt skref, en samkvæmt heimildum var aldrei lögð fram slík umsókn. Það er því útilokað að slíkt gerist á þessu ári. Forsvarsmenn Kaupþings hafa ekkert viljað tjá sig um þessa umræðu. Samkvæmt heimildum Fréttablaðsins hafa Glitnir og Landsbankinn ekki heldur lagt fram slíka umsókn.
Meira á Vísir.is

Engin ástæða til að örvænta yfir krónunni
Krónan getur lifað um langa framtíð og það er engin ástæða til að örvænta yfir henni. Þetta segir Ingimundur Friðriksson seðlabankastjóri.
Meira á Vísir.is

VG: Krónan ekki sökudólgurinn
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri grænna, segir allt tal um að taka upp evruna sem lausn á núverandi hagstjórnarvanda hér á landi út í loftið. Mikilvægt sé, að gera krónuna ekki að blóraböggli.
Meira á Rúv.is

Brotnir flokkar velja Evrópu

Brotnir stjórnmálaflokkar velja stór mál í kosningum til að draga athyglina frá vanhöldum flokkanna sjálfra. Því stærri sem málin eru því meiri líkur eru á að hægt sé að fela sig á bakvið þau. Innganga í Evrópusambandið er heljarstórt mál og þangað leita þeir flokkar skjóls sem annars væru berrassaðir á almannafæri rétt fyrir kosningar.

Grein Páls Vilhjálmssonar, blaðamanns, má lesa í heild sinni á bloggsíðu hans.