Leiðin út úr auraþokunni

Stundum getur verið erfitt að sjá til lands í þokukenndri umræðu.  Lausnin er þá að hreinsa burtu froðuna.  Það er stundum hægt að gera með því að huga að breytistærðum.  Raunvextir eru breytistærð sem lýsir leiguverði á peningum.  Nafnvextir eru líka breytistærð sem gott getur verið að nota, en hafa verður í huga verðrýrnun gjaldmiðils í því samhengi. 

Breytistærðir sem lýst er með orðum á borð við „borga þrisvar fyrir íbúð“ eru erfiðar viðfangs.  Maður kaupir íbúð á 10 milljónir og 20 árum síðar selur hann íbúðina á 50 milljónir.  Hann borgar 50 milljónir í vexti og afborganir.  Hversu oft borgar hann íbúðina sína?  Hann borgar 5 sinnum kaupverðið, en einu sinni verðmæti íbúðarinnar sem hann seldi.   Reikna mætti meðalverð íbúðarinnar á tímabilinu sem hann átti hana eða taka meðaltal af kaupverði og söluverði.  Niðurstaðan af æfingum af þessu tagi er að breytistærðin „borga X sinnum fyrir íbúð“ er illskiljanleg og vond.  Hún gegnir helst því hlutverki að dæla þoku inn í umræðuna og kannski er það hið raunverulega markmið. 

Best er að hætta að nota vondar breytistærðir og halda sig við hið einfalda, vexti og raunvexti.

Raunvextir á óverðtryggðum húsnæðislánum eru nálægt núlli á Íslandi. Það verður seint talið hátt verð, jafnvel þótt þeir séu neikvæðir í sumum öðrum löndum.  Ekki er augljóst að mikil sanngirni felist í neikvæðum raunvöxtum.  Greiðslubyrði er á hinn bóginn há á flestum óverðtryggðum lánum.  Það er tæknilegt vandamál sem einfalt ætti að vera að laga, ef vilji stæði til þess.