Spurningar og svör um evruna

Evruverkefnið er dýrasta tilraun í efnahagsmálum og stjórnmálum á okkar tíð þegar litið er til afleiðinga í efnahagsmálum, stjórnmálum og félagsmálum.

Sænski hagfræðingurinn Stefan de Vylder gaf nú í haust út bók um evrukrísuna (Eurokrisen).  De Vylder er þekktur í Svíþjóð fyrir framlag sitt til umræðunnar um evruna og Gjaldmiðilsbandalag Evrópu, ekki hvað síst í aðdraganda þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2003 þegar Svíar höfnuðu evrunni.

Bók de Vylders fjallar um ýmsar hliðar gjaldmiðlamálanna, bæði fyrr og síðar. Í lok bókarinnar er forvitnileg samantekt með spurningum og svörum um myntbandlagið  - og getur hér að líta nokkur dæmi, í lauslegri þýðingu:

Uppfyllir Gjaldmiðilsbandalag Evrópu þær kröfur sem gerðar eru til hagkvæms myntsvæðis?
Svar: Nei.

Fylgir því mikill kostnaður fyrir samfélagið, eins og t.d. Svíþjóð, að vera fyrir utan Gjaldmiðilsbandalag Evrópu?
Svar: Nei.

Er hætta á því að mismunandi hagþróun í hinum ýmsu löndum á myntsvæðinu íþyngi samstarfinu í Gjaldmiðilsbandalaginu?
Svar: Já. Sameiginlegur gjaldmiðill í löndum sem hafa mismunandi efnahagsgerð og mismunandi efnahagsþróun leiðir bara til vandræða.

Leiðir sameiginleg peningastefna og sömu stýrivextir í gjaldmiðilsbandalagi til þess að hætta á fasteignabólum og fjármálakreppum minnkar?
Svar: Nei. Það voru ekki hvað síst hinir lágu vextir á evrusvæðinu sem leiddu til óhóflegrar þenslu og síðan verðhruns á Írlandi og Spáni. Þessi lönd hefðu þurft aðra vaxtastefnu og hærri vexti .

Hefur aðild að ESB og Gjaldmiðilsbandalaginu verið trygging gegn því að ríki sýni ábyrgðarleysi í efnahagsmálum?
Svar: Greinilega ekki!

Er ástæðan fyrir fjármálakreppunni aðallega ábyrgðarleysi í ríkisfjármálum?
Svar: Léttúð í ríkisfjármálum átti að einhverju leyti hlut að máli í hluta evrulandanna, en hinn ógurlegi halli á rekstri ríkissjóða sem hefur átt sér stað eftir 2008 er afleiðing kreppunnar en ekki orsök.

Getur svokölluð innri gengislækkun (launa- og kostnaðarlækkanir) bætt alþjóðlega samkeppnishæfni veiku landanna í Gjaldmiðilsbandalaginu?
Svar: Já. En kostnaðurinn er vaxandi skuldabaggi og versnandi greiðsluhæfi með hættu á gjaldþroti.

Hefur evran aukið á félagslega og pólitíska sundrungu innan og milli landa í Evrópu og ýtt undir vöxt fasískra tilhneiginga og andúðar á innflytjendum?
Svar: Já.

Er evruverkefnið dýrasta tilraun í efnahagsmálum og stjórnmálum á okkar tíð þegar litið er til afleiðinga í efnahagsmálum, stjórnmálum og félagsmálum?
Svar: Því miður virðist svo vera.

Hversu stór verður reikningurinn sem sendur verður skattgreiðendum í evrulöndunum?
Svar: Hef ekki hugmynd. En hann verður stór.

Hefur aukið vald Seðlabanka Evrópu komið til skoðunar í þjóðþingum aðildarlanda og hafa íbúar evrusvæðisins verið upplýstir um hinar gífurlega miklu skuldbindingar sem Seðlabanki Evrópu og framkvæmdastjórn ESB hafa komið á herðar skattborgaranna?
Svar: Varla.

Samræmist aðild að Gjaldmiðilsbandalaginu því að þjóðirnar hafi sjálfsákvörðunarrétt um eigin mál?
Svar: Nei, svo virðist ekki vera. Ráðin eru tekin af ríkjum sem lenda í erfiðleikum. Fjármagnsmarkaðir fá aukið vald og ríkisfjármálum landanna eru settar skorður. Fyrir vikið hefur hlutverk þjóðþinganna dregist saman, ekki bara í þeim löndum sem eiga við vanda að glíma, heldur í öllum evrulöndunum.