Sjávarútvegsstjóri Evrópusambandsins í vanda staddur

Joe Borg, hinn maltneski sjávarútvegsstjóri Evrópusambandsins, hefur komið sér í heilmikinn vanda. Á dögunum ákvað sambandið fiskveiðikvóta aðildarríkjanna fyrir næsta ár eftir strangar samningaviðræður. Fiskifræðingar höfðu hvatt til þess að þorskveiðar yrðu bannaðar í lögsögu Evrópusambandsins í ljósi slæms ástands þorskstofna innan hennar, en sambandið ákvað að fara ekki eftir þeim ráðleggingum en þess í stað takmarka veiðarnar enn frekar frá veiðunum á þessu ári. Nú hefur hins vegar komið í ljós að Borg samdi sérstaklega við Hollendinga um minni kvótaskerðingu þeim til handa og hafa stjórnvöld í öðrum aðildarríkjum nú krafist þess að njóta sömu kjara og að eitt gangi þannig yfir alla í þessum efnum. Samningarnir, sem náðust á dögunum, eru því í uppnámi.

Þetta minnir á ummæli Bens Bradshaw, sjávarútvegsráðherra Breta, í heimsókn hans til Íslands sumarið 2004 þar sem hann sagði að ef við Íslendingar gengjum í Evrópusambandið, og yrði veitt undanþága frá sameiginlegri sjávarútvegsstefnu sambandsins þannig að við héldum yfirráðum okkur yfir íslensku fiskveiðilögsögunni, yrði afar erfitt að neita öðrum aðildarríkjum um hið sama. "Það myndi leiða til þess að sameiginleg sjávarútvegsstefna sambandsins liðaðist í sundur," sagði sjávarútvegsráðherrann breski af því tilefni.

Sagði Bradshaw það ófrávíkjanlegt að aðild ríkis að Evrópusambandinu feli m.a. í sér afsal á yfirráðum yfir fiskveiðilögsögu þess. Það sama hefur verið ítrekað staðfest af forystumönnum sambandsins, s.s. Franz Fischler, fyrrverandi sjávarútvegsstjóra þess, sem og Joe Borg sem tók við af Fischler.

Þjóðverjar vilja þýska markið aftur í stað evrunnar

Samkvæmt skoðanakönnun sem gerð var á meðal eitt þúsund Þjóðverja dagana 14. og 15. desember sl. fyrir þýska tímaritið Stern myndu 58% aðspurðra vilja taka upp þýska markið á ný í stað evrunnar. Einungis 40% höfnuðu því og 2% treystu sér ekki til að segja af eða á. Skekkjumörk eru 2,5%. Önnur könnun, sem gerð var í síðasta mánuði, sýndi að 2/3 Þjóðverja breyta enn evrum yfir í mörk í huganum þegar þeir velta fyrir sér hvað hlutirnir kosta, tæpum fimm árum eftir að evran var tekin í notkun sem almennur gjaldmiðill í Þýskalandi.

Þjóðverjar tóku sem kunnugt er evruna upp í byrjun árs 2002 og lögðu um leið niður þýska markið. Skoðanakannanir hafa allar götur síðan ítrekað bent til þess að þetta skref hafi ekki notið stuðnings meirihluta Þjóðverja, en ekki þótti ástæða til að spyrja þá álits áður en þessi mjögsvo róttæka breyting var gerð. Helstu ástæður andstöðunnar við evruna eru þær að upptaka hennar hafi leitt til vaxandi atvinnuleysis í Þýskalandi, minni hagvaxtar og síðast en ekki síst hærra vöruverðs.

Segir evruna ekki hafa verið evruríkjunum til hagsbóta

Í dagblaðinu International Herald Tribune birtist grein 19. desember sl. þar sem Robin Shepherd, fræðimaður við rannsóknarstofnunina German Marshall Fund, heldur því fram að það yrði flestum hinum nýju aðildarríkjum Evrópusambandsins í Austur-Evrópu í óhag að taka upp evruna eins og þau skuldbundu sig til að gera þegar þau gengu í sambandið árið 2004. Shepherd segir að raunveruleikinn sé einfaldlega sá að þau tólf ríki Evrópusambandsins, sem þegar nota evruna sem gjaldmiðil, hafi ekki haft neinn augljósan hag af því að taka hana upp. "Rökin fyrir því að taka upp evruna hafa of oft verið eitthvað sem gert hefur verið ráð fyrir í stað staðreynda. Næst þegar einhver úr framkvæmdastjórn Evrópusambandsins heldur fyrirlestur um evruna þá ætti sá hinn sami e.t.v. að koma með haldbær rök fyrir því hvers vegna liggi svona á [fyrir nýju aðildarríkin að taka upp evruna] og útskýra hvað málið í raun og veru snýst um," segir Shepherd í greininni.

Því má bæta við að málið snýst raunverulega um það að evran var aldrei hugsuð fyrst og fremst sem hagfræðilegt fyrirbæri heldur pólitískt, sem stórt skref í áttina að því að breyta Evrópusambandinu í eitt ríki. Nokkuð sem ófáir forystumenn sambandsins hafa ítrekað viðurkennt opinberlega. Hér á eftir fara þrjú dæmi af handahófi:

„Tilkoma evrunnar er sennilega mikilvægasta samrunaskrefið frá því að samrunaferlið hófst. Það er ljóst að tíma sjálfstæðrar stefnumótunar [aðildarríkja Evrópusambandsins] í atvinnu- félags og skattamálum er endanlega lokið. Þetta mun þýða að loksins verður hægt að afskrifa ýmsar ranghugmyndir um sjálfstæð þjóðríki [innan sambandsins].“ (Gerhard Schröder, kanslari Þýskalands, The Hague, 19. janúar 1999)

„Tilkoma sameiginlegu myntarinnar felur í sér mesta afsal á fullveldi síðan Evrópubandalagið var stofnað. Sú ákvörðun [að taka upp evruna] er fyrst og fremst pólitísks eðlis. Við þurfum sameinaða Evrópu. Við megum aldrei gleyma að evran er einungis áfangi á þeirri leið.“ (Felipe Gonzalez, fyrriv. forsætisráðherra Spánar, í maí 1998)

„Sú vinna, að koma á myntbandalagi, mun eiga sér stað samhliða, og verður að eiga sér stað samhliða, pólitískum samruna. Myntbandalag Evrópu er, og hefur alltaf verið hugsað sem, áfangi í áttina að sameinaðri Evrópu.“ (Wim Duisenberg, fyrrv. bankastjóri evrópska seðlabankans)

Illugi Gunnarsson skrifar um Evrópusambandið og evruna

Illugu Gunnarsson, hagfræðingur með meiru, ritaði grein í Fréttablaðið á dögunum þar sem hann fjallar um Evrópumálin. Er óhætt að mæla með greininni, en hana má nálgast hér. Vegna athugasemdar sem gerð er við grein Illuga má nefna að ástæða þess að efnahagslíf Finna og Íra er í mun betri skorðum en nær allra annarra aðildarríkja Evrópusambandsins hefur minnst með aðild þeirra að sambandinu að gera. Það segir sig auk þess væntanlega sjálft að ef það væri ávísun á öflugt og gott efnahagslíf að ganga í Evrópusambandið væri slíkt væntanlega raunin í a.m.k. meirihluta aðildarríkja sambandsins og í sjálfu sér væri ekkert óeðlilegt að gera ráð fyrir því að það ætti við um mikinn meirihluta þeirra.

Raunveruleikinn er hins vegar sá að slíkt heyrir til algerra undantekninga og, eins og áður segir, síst hægt að skrifa á reikning Evrópusambandsins heldur fyrst og síðast vegna umbóta sem viðkomandi stjórnvöld hafa komið á í löndum sínum að eigin frumkvæði. Evrópusambandið er þvert á móti í sívaxandi mæli dragbítur á efnahagslíf aðildarríkja sinna og það á ekki síst við um evrusvæðið.

87% Austurríkismanna vilja ekki Tyrki í Evrópusambandið

Austurríska dagblaðið Die Presse birti í dag niðurstöður skoðanakönnunar þar sem 87% Austurríkismanna segjast andvíg því að Tyrkir verði teknir inn í Evrópusambandið. Tyrkir hafa verið í biðstofunni eftir aðild að sambandinu í áratugi og nú hefur þeim enn á ný verið tilkynnt að aðildarumsókn þeirra verði sett í biðstöðu. Mikil andstaða er víða innan Evrópusambandsins við aðild Tyrkja, ekki síst í Frakklandi, Þýskalandi, Danmörku og Austurríki.

"Ég er einlægur Evrópusambandssinni. Ég hef alltaf verið það"

"Föst árið 1957"

Á næsta ári verður hálf öld liðin frá því að Rómarsáttmálinn svonefndi var undirritaður sem markaði upphaf þess sem við þekkjum í dag sem Evrópusambandið. Þetta gerðist árið 1957. Í tilefni af tímamótunum hélt framkvæmdastjórn sambandsins hugmyndasamkeppni að táknmynd fyrir þau. Hugmyndin sem bar sigur úr býtum sést hér fyrir neðan:

 

Hugmyndin með táknmyndinni er að skírskota til samheldni og samstöðu aðildarríkja Evrópusambandsins (að vísu hafa langt því frá öll ríkin verið þátttakendur í Evrópusamrunanum svokallaða allar götur frá árinu 1957 og myndin því að vissu leyti markleysa). Það leið hins vegar ekki á löngu þar til aðildarríkin samheldnu voru komin í hár saman út af táknmyndinni og snerist einkum um að hún væri ekki nothæf á öllum tungumálum aðildarríkjanna - raunar aðeins á Bretlandi og Írlandi. Enn mun engin sátt hafa náðst um táknmyndina góðu. En það er kannski bara hið besta mál. A.m.k. sagði Eiríkur Bergmann Einarsson, einn ötulasti talsmaður Evrópusambandssinna á Íslandi, um árið að það væri bara eðlilegt ástand mála að allt logaði í illdeilum innan sambandsins með reglulegu millibili þar sem það væri vettvangur til að leysa úr deilum aðildarríkjanna!

En hvað sem því líður þá töldu ýmsir aðrir að táknmyndin ætti engan veginn við og þ.á.m. bresku samtökin Democracy Movement sem hafa þess í stað lagt til að ákveðnar breytingar verði gerðar á táknmyndinni. Tillögu samtakanna má berja augum hér:

Hlustum á áhyggjur almennings - en breytum samt ekki neinu

Margot Wallström, hinn sænski yfirmaður samskiptamála í framkvæmdastjórn Evrópusambandsins, varaði nýverið þýsk stjórnvöld við því að þau yrðu að hlusta á áhyggjur íbúa aðildarríkjanna vegna fyrirhugaðrar stjórnarskrár sambandsins. Hins vegar lagði hún af sama tilefni á það ríka áherslu að forðast væri eins og heitan eldinn að gera breytingar á texta stjórnarskrárinnar. M.ö.o. á að hlusta á almenning vegna stjórnarskrárinnar en samt að koma eins lítið til móts við áhyggjur hans og mögulegt er.

Sem kunnugt er taka Þjóðverjar við forsætinu innan Evrópusambandsins um áramótin og hafa það með höndum næsta hálfa árið. Þýsk stjórnvöld hafa tilkynnt að þau muni vinna að því öllum árum að reyna að koma stjórnskrármálinu aftur á dagskrá.

Stjórnarmenn í Heimssýn blogga

Til gamans má geta þess að fyrir utan blogg Heimssýnar hér á bloggvef Morgunblaðsins blogga nokkrir stjórnarmenn hreyfingarinnar hér líka. Þar má nefna formanninn Ragnar Arnalds, gjaldkerann Pál Vilhjálmsson og loks stjórnarmennina Friðjón R. Friðjónsson, Gísla Frey Valdórsson og Hjört J. Guðmundsson.

Reynslan af evrusvæðinu hefur einmitt verið þveröfug

Eitt af því sem stuðningsmenn þess að Ísland gangi í Evrópusambandið halda gjarnan fram er að tilkoma evrusvæðisins hafi leitt til þess að ráðamenn í aðildarríkjum þess hafi neyðst til að sýna meiri hagstjórnarábyrgð en áður. Þetta var vissulega markmiðið í upphafi, a.m.k. í orði, en raunin hefur hins vegar orðið allt önnur og verri. Reynslan hingað til hefur einmitt verið sú að stjórnvöld í evruríkjunum hafa, vegna aðildarinnar að evrusvæðinu, talið sig hafa efni á því að slá meira slöku við en áður í hagstjórn landa sinna sem aftur er ein ástæða þess svartnættis sem ófáir virtir aðilar í hinum alþjóðlega fjármálaheimi álíta að sé framundan hjá evrusvæðinu og Evrópusambandinu sem slíku og komið hefur verið inn á áður hér á þessari bloggsíðu. Aðalástæða þess er þó sú að hagkerfi aðildarríkja evrusvæðisins eru of ólík innbyrðis til að myntbandalag þeirra á milli geti talist skynsamlegt út frá hagfræðilegum forsendum. Hagkerfi evrulandanna eru þó miklu líkari en nokkurn tímann íslenska hagkerfið og það sem gengur og gerist á evrusvæðinu.

Lykilatriði í þessu sambandi er að svonefndur stöðugleikasáttmáli evrusvæðisins sem ætlað var að hafa hemil á aðildarríkjunum með því að banna þeim að hafa meiri fjárlagahalla á ársgrundvelli en sem nemur 3% af landsframleiðslu þeirra. Skemmst er frá því að segja að sáttmáli þessi hefur reynst að mestu gagnslaus svo að segja allt síðan evrusvæðið var sett á laggirnar. Frakkar og Þjóðverjar hafa t.a.m. brotið gegn sáttmálanum hvað eftir annað á undanförnum árum og komist upp með það í krafti stærðar sinnar án þess að vera refsað fyrir sem þó er gert ráð fyrir að sé gert samkvæmt stöðugleikasáttmálanum. Minni aðildarríki (ríki eins og Portúgal og Holland sem þó eru margfalt fjölmennari en Ísland) hefur hins vegar verið miskunnarlaust refsað fyrir brot gegn sáttmálanum.

Þetta síðastnefnda er einmitt eitt besta dæmið um það hvernig það er langur vegur frá því að vera það sama að vera stórt og lítið ríki innan Evrópusambandsins.