Yfirmaður AGS útlistar vanda evrunnar í Hörpu

Poul M. Thomsen, Daninn eitilharði, sem saumaði saman efnahagsáætlun með íslenskum stjórnvöldum haustið 2008, fór síðan og gerði það sama í Grikklandi og Portúgal, og er nú yfirmaður Evrópumála hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, sagði aðspurður á fundi í Hörpu í dag að viðreisnin í Grikklandi hefði verið miklu, miklu erfiðari en á Íslandi, ekki hvað síst vegna aðildar Grikklands að evrusvæðinu.

Reyndar hefði aðild Grikklands að evrusvæðinu átt stóran þátt í að skapa hinn gígantíska skuldavanda sem orsakaði kreppuna þar í landi með of lágum vöxtum og of auðveldum aðgangi að lánsfé, en svo hefði lausn vandans orðið miklu erfiðari þar sem ekki var hægt að fella gengið heldur þurfti mjög sársaukafullar sparnaðaraðgerðir hins opinbera, svokölluð innri gengisfelling, að koma til. 

Það var líka athyglisvert Poul Thomsen sagði aðspurður að það hefði verið hagstætt fyrir Íslendinga að vera með sjálfstæða peningastefnu og sveigjanlegt gengi

Á Ísland að taka upp orkulöggjöf Evrópusambandsins? Umræðufundur í dag.

Hvers vegna?  Hvers vegna ekki? Skiptir valdaframsal til erlends ríkjasambands máli eða ekki? Gerist eitthvað ef Íslendingar afþakka Evrópulögin?

Ísafold, Herjan og Heimssýn boða til opins fundar um orkumál í stofu HT105 á Háskólatorgi í Háskóla Íslands kl. 17.30 í dag, mánudaginn 10. september.

Fulltrúar þingflokka munu ávarpa fundinn og opið verður fyrir fyrirspurnir.

Allir velkomnir!

 

 

 

Hvernig borðar maður fíl? Eins og ESB innlimar lönd!

Stundum er sagt að leiðin til að ljúka stóru verki sé að taka lítil skref í einu og halda áfram. Ætli maður að borða heilan fíl er því leiðin sú að taka einn bita í einu allt þar til síðasti bitinn hefur verið innbyrtur.

Hugsunin er hin sama hjá ESB gagnvart EES-löndunum. Þar komum við að spægipylsu-aðferðinni sem sumir hafa umorðað sem koníaksleið Monnet. Meðfylgjandi mynd Helga Sig sem birt var í Morgunblaðinu síðasta laugardag lýsir fyrirbærinu best og óþarfi að fjölyrða um þetta frekar. Svo virðist þó ætla að fara að „orkubitinn“ muni standa í ýmsum og verða öðrum tormeltur.

Sighvatur Björgvinsson vill ekki orkuyfirvald ESB hér á landi

Sighvatur Björgvinsson, fyrrverandi iðnaðarráðherra og formaður Alþýðuflokksins, skrifar í grein sem birt er í Morgunblaðinu í dag að tilskipunin um þriðja orkupakka ESB komi okkur nákvæmlega ekkert við og að hann beri ekki að innleiða í lög hér á landi. Andstaðan við orkupakka ESB fer því vaxandi og hefur skotið djúpum rótum meðal krata hér á landi.

Ræða Bjarna á fundi sjálfstæðismanna

Bjarni Jónsson rafmagnsverkfræðingur flutti áhugaverða ræðu á fundi á vegum hverfafélaga Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík sem haldinn var síðdegis í gær. Bjarni hefur orðið við beiðni Heimssýnar og leyft birtingu ræðunnar hér.

 

 

 

Áhrif Þriðja orkupakka Evrópusambandsins á gerð íslenzka raforkumarkaðarins

 

Í ályktun atvinnuveganefndar Landsfundar Sjálfstæðisflokksins í marz 2018 er eftirfarandi í kaflanum um iðnaðar- og orkumál:

„Sjálfstæðisflokkurinn hafnar frekara framsali á yfirráðum yfir íslenzkum orkumarkaði til stofnana Evrópusambandsins“.

Spurningin er: snertir þessi ályktun efni Þriðja orkumarkaðslagabálks ESB ?

Lítum fyrst á nýtt embætti, sem verður til hérlendis, ef Alþingi staðfestir innleiðingu Þriðja orkumarkaðslagabálksins í EES-samninginn:

Embættið hefur manna á millum fengið íslenzka heitið Landsreglari, og á norsku heitir það „Reguleringsmyndighet for energi“ eða Yfirvald orkustjórnunar.

Embættið mun fara á íslenzku fjárlögin og taka við yfirstjórnunar- og eftirlitshlutverki Orkustofnunar og Iðnaðarráðuneytisins með einokunar- og sérleyfisþáttum orkugeirans, þ.e. Landsneti og dreifiveitunum, yfirfara og samþykkja netmála þeirra og gjaldskrár.

Starfsemi Landsreglarans á að verða algerlega óháð yfirvöldum landsins, þ.e. framkvæmdavaldinu, og endanlegt úrskurðarvald um ágreiningsmál vegna starfa hans verður hjá EFTA-dómstólinum.   Eftirlitsstofnun EFTA, ESA, verður hinn formlegi eftirlits- og stjórnunaraðili Landsreglarans, en ESA mun taka við tilmælum, ákvörðunum og úrskurðum frá ACER-Orkustofnun ESB (Agency for the Cooperation of Energy Regulators), sem er undir stjórn framkvæmdastjórnar ESB.  Það er yfirlýst forsenda þessa fyrirkomulags, að ESA geri samhljóða samþykktir og ACER.  Þannig lýtur Landsreglarinn í raun boðvaldi Orkustofnunar ESB. 

Hlutverk Landsreglarans verður m.a. að hafa eftirlit með raforkumarkaðinum hérlendis.  Hann skal sjá um, að þessi markaður starfi með eins viðskiptalega skilvirkum hætti og kostur er, og í ESB-löndunum hefur þetta verið túlkað sem frjáls samkeppnismarkaður, þar sem seljendur og kaupendur hittast rafrænt í raforkukauphöll með sín sölu- og kauptilboð á tilgreindu orkumagni á tilteknu tímabili.  Slíkt uppboðskerfi raforku tíðkast í nokkrum svæðiskauphöllum, sem í heild spanna allt ESB-svæðið, þannig að uppboðskerfi raforku er hið viðtekna viðskiptakerfi ESB með raforku. 

Annars konar fyrirkomulag, eins og t.d. hið íslenzka, þar sem auglýstar gjaldskrár tíðkast fyrir raforku til almennings  og langtímasamningar um mikil orkukaup, er innan ESB/ACER ekki talið til þess fallið að nýta raforkuna með hagkvæmasta hætti og að beina raforkunni helzt til þeirra, sem hæsta verðið vilja borga. 

Landsnet hefur um nokkurra ára skeið unnið að undirbúningi raforkukauphallar og reyndar rekið vísi að slíkri fyrir eina tilgreinda þjónustu, útvegun jöfnunarorku, sem er mismunur áætlaðrar og notaðrar orku fyrir hverja klukkustund.

 Líklegt er, að Landsreglarinn muni hvetja til markaðsvæðingar á raforku til almennings í anda ESB og benda á, að slíkt sé góður undirbúningur fyrir hugsanlega sæstrengstengingu við Evrópu.  Það blasa hins vegar við alvarlegir annmarkar á slikri markaðsvæðingu, m.a. vegna fákeppni og yfirburðastöðu eins orkuvinnslufyrirtækisins, Landsvirkjunar, með um 80 % heildarmarkaðshlutdeild.  Til samanburðar er heildarmarkaðshlutdeild Statkraft í Noregi 34 %.  Til leiðréttingar á þessu mikla misvægi á markaði er ekki loku fyrir það skotið, að  markaðsaðilar muni kvarta við ESA eða ESA jafnvel eiga frumkvæði að kröfugerð á hendur stjórnvöldum um ráðstafanir til að jafna samkeppnisstöðuna á raforkumarkaðinum.     

Um 80 % íslenzka raforkumarkaðarins er bundinn með langtímasamningum.  Þeir munu ekki haggast út gildistíma sinn, hvort sem Ísland gengur í Orkusamband ESB eða ekki, en meiri áhöld eru um, hvað tekur þá við, og hvernig nýir raforkusamningar verða, þ.e. hvort langtímasamningar, t.d. til 20 ára, um raforkuviðskipti, verða taldir í samræmi við reglur um frjálsa samkeppni á raforkumarkaði.

Í þessu sambandi má líta til samskipta ESA við norsku ríkisstjórnina.    Til að laða til Noregs fjárfestingar stóriðjufyrirtækja  bauð ríkisraforkufyrirtækið Statkraft slíkum fyrirtækjum lengi vel hagstæðara raforkuverð en á boðstólum var víðast hvar annars staðar í Evrópu gegn skuldbindingum um langtíma raforkukaup í dreifðum byggðum Noregs.  Flestir samninganna runnu út á tímabilinu 2004-2011.  Þegar ríkisstjórnin árið 1999 gerði sig líklega til að framlengja samningana, þótt uppboðsmarkaður á raforku hefði verið við lýði í Noregi síðan 1991,  barst skýr aðvörun frá ESA: slíkir samningar yrðu metnir til ríkisstuðnings, sem eru óleyfilegir samkvæmt EES-samninginum.   ESA mat þetta þannig, að slíkir langtímasamningar, sem taldir voru þó báðum aðilum hagstæðir, skekkti samkeppnisstöðu annarra evrópskra stóriðjufyrirtækja og tók þá ekkert tillit til meiri fjarlægðar frá mörkuðum og hærra kostnaðarstigs í Noregi en á meginlandi Evrópu.  Norska ríkisstjórnin hlýddi ESA og ákveðið var að framlengja ekki raforkusamningana.  Mikil vinna fór í að finna lausn á þessu, og árið 2011 ábyrgðist norska ríkið, til að viðhalda starfsemi orkukræfra verksmiðja í Noregi, að þær fengju hagstæðara verð en á markaðinum.  Síðan hafa verið gerðir langtímasamningar, sem þó taka mið af markaðsverði.  Þetta hefur ESA samþykkt.   Segja má, að þessi staða auki óvissu um það, hvort nýir langtímasamningar muni takast á Íslandi, þegar gamlir samningar renna sitt skeið á enda og þegar reynt verður að gera viðbótar samninga við þá, sem fyrir eru. 

Nú er spurningin sú, hvaða breytingum má búast við á raforkuverðinu á Íslandi með uppboðsmarkaði fyrir raforku án aflsæstrengs til útlanda ?  Við því er varla hægt að gefa annað en véfréttarsvar: verðið mun ráðast af framboði og eftirspurn.  Þetta þýðir, að það mun sveiflast innan sólarhringsins, vikunnar og árstímans.

Víkjum nú að millilandatengingum rafkerfa.  Eitt af meginstefnumiðum Þriðja orkumarkaðslagabálks ESB og eitt af meginhlutverkum Orkustofnunar ESB, ACER, er að auka flutningsgetu raforku á milli ESB-landanna úr núverandi 10 % af vinnslugetu raforku og í 30 % og útrýma þar með flöskuhálsum flutningskerfisins, svo að forsendur skapist til jöfnunar raforkuverðs á milli ESB-landanna.  Miðað er við, að munurinn verði mest 2 EUR/MWh eða  0,25 ISK/kWh.  Til að vinna þetta með skipulegum hætti lét framkvæmdastjórn ESB semja kerfisþróunaráætlun til 10 ára um æskilegar millilandatengingar og ber öllum aðildarlöndum að laga sínar kerfisáætlanir að henni og styðja við framkvæmd hennar með ráðum og dáð. 

Nú vill svo til, að á forgangsverkefnaskrá kerfisþróunaráætlunar ESB/ACER er aflsæstrengur á milli Íslands og Bretlands.  Hann er þar á hagkvæmniathugunarstigi, og stærð hans er þar af leiðandi óákveðin.  Ef þessi sæstrengur kemst upp á hönnunarstig og Þriðji orkumarkaðslagabálkurinn verður samþykktur á Alþingi, þá verður Landsnet að taka hann með í kerfisáætlun sína.

Það verður Landsreglarinn, sem fá mun það hlutverk að skilgreina kröfurnar, sem þarf að uppfylla til að fá leyfi fyrir lagningu sæstrengs.  Ef umsækjandinn uppfyllir alla skilmálana, þá verður ekki séð, hvernig leyfisveitandinn, Orkustofnun, getur hafnað umsókninni.  Slíkt verður illa þokkað af ACER, og stjórnvöld hérlendis verða þar með talin leggja stein í götu sameiginlegrar kerfisþróunaráætlunar.  Það er mjög líklegt, að umsækjandinn kæri slíka synjun til ESA, og það er litlum vafa undirorpið, hvernig ESA og EFTA-dómstóllinn munu úrskurða um þennan sæstreng. 

Verði lagður hingað aflsæstrengur, er það Landsreglarinn, sem ákveður í hvaða raforkukauphöll Ísland verður, og Landsreglarinn setur reglurnar um það, hvernig orkuflæðinu verður stjórnað um strenginn.  Það er langlíklegast, að raforkumarkaður Nord Pool verði fyrir valinu, og þar eru fyrir 20 Evrópulönd, t.d. hin Norðurlöndin, Bretland og Þýzkaland.   

Það er líklegt, að hinn örlitli markaður almennra raforkunotenda á Íslandi muni finna harkalega fyrir tengingunni inn á Nord Pool.  Verðið þar núna markast mest af eldsneytisverði og framboði slitróttra endurnýjanlegra orkulinda á borð við sól og vind.  Raforkuverð í landinu mun án vafa hækka, og heildsöluverð rafmagns verða líklega litlu neðan við verðið á Bretlandi.  Raforkuverðið á Bretlandi er sveiflukenndara en á Norðurlöndunum, og þess mun þá gæta hérlendis.   Ekki mun bæta úr skák, að gjaldskrár Landsnets til almennings og stóriðju munu hækka, af því að samkvæmt reglum ESB/ACER verða landsmenn sjálfir að bera kostnaðinn af nauðsynlegri styrkingu flutningskerfisins frá virkjunum að landtökustað sæstrengsins.

Spurningunni, sem varpað var fram í upphafi verður þess vegna aðeins með réttu svarað þannig, að tilvitnuð Landsfundarályktun á algerlega við Þriðja orkumarkaðslagabálk ESB.  Téður lagabálkur felur raunverulega í sér valdframsal frá Íslandi til Orkustofnunar ESB.

 

Garðabæ, 30.08.2018 / Bjarni Jónsson, rafmagnsverkfræðingur      

 

 

Sjálfstæðismenn eru algjörlega á móti orkupakka ESB

Af gefnu tilefni, um leið og við minnum á fund sjálfstæðismanna um málið á eftir, endurflytjum við þessa frétt frá því í maí í ár: 

Íslendingar eru á móti því valdaframsali í orkumálum sem nýjar tilskipanir ESB fela í sér. Þetta er niðurstaða nýrrar skoðanakönnunar sem Heimssýn hefur fengið fyrirtækið Maskínu til að gera. Spurt var: Ertu fylgjandi eða andvíg(ur) því að aukið vald yfir orkumálum á Íslandi verði fært ti l evrópskra stofnana? Sam­tals eru 80,5% þjóðarinnar and­víg því að færa vald yfir ís­lensk­um orku­mál­um til evr­ópskra stofn­ana. Þar af eru 57,4% mjög and­víg og 23% frek­ar and­víg. Hins veg­ar eru 8,3% hlynnt því.

Sjá hér áréttingu Heimssýnar í tilefni af áformum um upptöku þriðja orkupakka ESB i EES-samninginn.

Mbl.is greinir svo frá könnuninni:

Tryggja þarf full­veldi EFTA-ríkj­anna

Til­efni könn­un­ar­inn­ar er umræða á und­an­förn­um mánuðum um fyr­ir­hugaða þátt­töku Íslands í svo­nefnd­um þriðja orkupakka Evr­ópu­sam­bands­ins og Orku­stofn­un sam­bands­ins í gegn­um Eft­ir­lits­stofn­un EFTA (ESA) vegna aðild­ar lands­ins að EES-samn­ingn­um.

 

Meiri­hluti kjós­enda allra flokka and­víg­ur

Meiri­hluti stuðnings­manna allra stjórn­mála­flokka sem eiga full­trúa á Alþingi er and­víg­ur því að færa vald yfir orku­mál­um á Íslandi til evr­ópskra stofn­ana. Mest andstaðan er á meðal stuðnings­manna Sjálf­stæðis­flokks­ins þar sem 91,6% eru and­víg og 2,8% hlynnt.

Næst­ir koma stuðnings­menn Miðflokks­ins með 91,1% and­víg og 1,4% hlynnt, Vinstri­hreyf­ing­ar­inn­ar - græns fram­boðs með 86,3% and­víg og 0% hlynnt, Fram­sókn­ar­flokks­ins með 88,5% and­víg og 0% hlynnt og síðan Viðreisn­ar með 69,6% and­víg og 18,4% hlynnt.

Þar á eft­ir koma stuðnings­menn Flokks fólks­ins með 64,1% and­víg og 6,3% hlynnt, Sam­fylk­ing­ar­inn­ar með 63,8% and­víg og 18,6% hlynnt og loks stuðnings­menn Pírata með 60,8% and­víg og 18,7% hlynnt. Aðrir stuðnings­menn flokk­anna eru í meðallagi and­víg­ir/​fylgj­andi.

Þeir sem búa utan Reykja­vík­ur and­víg­ari

Þegar kem­ur að kynj­um eru 83,8% kvenna and­víg því að vald yfir stjórn ís­lenskra orku­mála sé fært til evr­ópskra stofn­ana og 5,5% fylgj­andi á meðan 77,7% karla eru and­víg og 10,4% hlynnt. Andstaðan eykst eft­ir því sem fólk er eldra og meiri andstaða er utan Reykja­vík­ur.

Þannig eru 75,8% íbúa Reykja­vík­ur and­víg þess­um ráðahag og 11,1% hlynnt en 87% and­víg á Aust­ur­landi og 7,3% hlynnt. Næst­mest er andstaðan á Norður­landi (85,4% and­víg og 10,5% hlynnt) og síðan Vest­ur­landi og Vest­fjörðum (85,2% and­víg og 0% hlynnt).

Hvað mennt­un varðar eru þeir sem eru með fram­halds­skóla­próf/​iðnmennt­un mest and­víg­ir eða 85,6% þeirra en 5% hlynnt. Þá koma þeir sem eru með grunn­skóla­próf (79,2% and­víg og 8,2% hlynnt) og þeir sem hafa há­skóla­próf (77,8% and­víg og 9,7% hlynnt).

Þegar kem­ur að tekj­um er andstaðan við slíka færslu á valdi úr landi mest á meðal þeirra sem eru með 800-999 þúsund krón­ur í mánaðarlaun (88,5% and­víg og 3,5% hlynnt) og næst mest hjá þeim sem eru með 400-549 þúsund krón­ur (84,4% hlynnt og 5,7% hlynnt).

Minnst andstaða á meðal tekju­hópa er hjá þeim sem eru með lægri tekj­ur en 400 þúsund krón­ur á mánuði eða 70,4%. Á meðal þeirra eru 9,6% hlynnt. Mest­ur stuðning­ur er á meðal þeirra sem eru með yfir eina millj­ón króna í mánaðar­tekj­ur eða í kring­um 13%.

 

Könn­un­in var gerð dag­ana 24. apríl - 7. maí. Svar­end­ur voru 848 á aldr­in­um 18-75 ára af öllu land­inu.

ESB grefur undan lýðræði í Svíþjóð

Sænska ríkisútvarpið greinir frá nýbirtri rannsóknarskýrslu vísindamanna sem gagnrýna hve lítið rætt er um stór ESB-mál fyrir kosningarnar sem verða í byrjun næsta mánaðar. Vísindamennirnir segja að þar með sé grafið undan lýðræðislegri umræðu um stór mál svo sem aðildargjöld Svíþjóðar, innflytjendamál og Brexit.

Rolf Fredriksson, fréttamaður SVT, segir ýmislegt benda til að aðildargjöld Svíþjóðar muni aukast - en um það sé ekkert rætt í Svíþjóð. Þá kemur fram að kjósendur viti varla hvaða skoðanir flokkar og stjórnmálamenn hafi á ESB-málum. Ein af ástæðum þess að ESB-málin eru ekki rætt eru mismunandi skoðanir stjórmmálamanna og kjósenda þeirra. Stjórnmálamenn vilji einfaldlega ekki ræða um stór álitamál sem tengjast ESB af því að kjósendur þeirra eru ósammála þeim. Þetta er stórt lýðræðislegt vandamál, segja höfundar nýlegrar skýrslu um efnið.

Ine Marie leggst á Guðlaug Þór

Þingmaður norska Miðflokksins, Sig­bjørn Gj­elsvik, telur forkastanlegt að utanríkisráðherra Noregs, Ine Marie Erik­sen Sørei­de, skuli vera að reyna að beita Guðlaug Þór Þórðarson, utanríkisráðherra Íslands, og Íslendinga þrýstingi til að samþykkja tilskipun um þriðja orkupakka Evrípusambandsins. Þingmanninum finnst að Íslendingar eigi taka sjálfir ákvörðun án þess að Norðmenn séu að skipta sér af slíku. Norskir fjölmiðlar greina frá þessu - og Morgunblaðið segir frá þessu hér.

Sögð beita Ísland þrýstingi