Evrukreppan breiðist út - nú til Slóveníu

Nú er það komið á daginn sem fjölmiðlar sögðu fyrir allnokkru: Evrukreppan hefur skotið rótum í Svóveníu. Bankar þar eru í vaxandi vandræðum og nú fer það ekki fram hjá fjölmiðlum að ráðherrar evruríkjanna hafa af þessu verulegar áhyggjur.

Hér eru tvö ágæt komment um þessa frétt sem birtist á Eyjunni - sjá neðst:

Jóhannes Björn · Virkur í athugasemdum · Vinnur hjá Sjálfstæður

Evran er hreinlega búin að ganga frá hagkerfum ríkja S-Evrópu og gömlu kommúnistaríkin eru í vondum málum. Núverandi kerfi stenst ekki og róttækar breytingar geta ekki verið langt undan. Þegar heilar kynslóðir upplifa 50 - 60% atvinnuleysi hljómar "einn fyrir alla og allir fyrir einn" frekar innantómt. Ég er enginn sérstakur andstæðingur ESB en sé að þessi tilraun með sameiginlegan gjaldmiðil gjörólíkra hagkerfa hefur mistekist herfilega.

Einar Björn Bjarnason · Virkur í athugasemdum · University of Lund

Þetta er krísa sem hefur verið að smá ágerast sl. 3 ár. En eins og löndin í kring er það statt í viðvarandi kreppuástandi. Slæmum lánum hefur farið fjölgandi í bankakerfinu jafnt og stöðugt. Vandinn stefnir í að verða stærri en ríkið ræður við að fjármagna. Þarna var samt engin risa-bankabóla. Landið hefði ráðið við ástandið, ef það hefði verið nokkur hin minnsta von um viðsnúning til kröftugs hagvaxtar - þessi ár, eða fyrirsjáanlega í náinni framtíð. En 0,1-0,5% er ekki nóg.

 

Eyjan.is segir svo frá:

 

Fjármálaráðherrar evruríkjanna eru sagðir vera að íhuga hvort Slóvenía þurfi á fjárhagsaðstoð að halda til að koma bönkum landsins á lygnan sjó. Fjármálaráðherrar evruríkjanna funda í dag föstudag og þar munu málefni Slóveníu verða til umræðu.

Fjármálaráðherra Slóveníu, Uros Cufer, mun væntanlega á fundinum kynna starfsbræðrum sínum fjárhagsstöðu Slóveníu sem hefur farið versnandi síðustu mánuði að sögn Der Spiegel. Samdráttur er í efnahagslífi landsins og stjórnvöld hafa átt í erfiðleikum með að halda fjárlagahallanum innan þeirra þriggja prósenta af vergri landsframleiðslu sem krafist er af evruríkjunum.

Slóvenía var fyrsta fyrrum ríki Júgóslavíu til að ganga í NATO og ESB og var eitt sinn lofsungið sem fyrirmyndarríki fyrir önnur fyrrum kommúnistaríki sem reyndu að koma á efnahagskerfi byggðu á frjálsum markaði. En svo virðist sem landið hafi spennt bogann of hátt og að lífsmáti landsmanna hafi að mestu verið byggður á lánsfé.

Í síðustu viku tilkynntu stjórnvöld í Slóveníu að þau myndu taka yfir tvo litla einkabanka og ábyrgjast starfsemi þeirra. Ríkissjóður lagði þeim til 1,3 milljarða evra til að hægt væri að stand við skuldbindingar þeirra. Seðlabankastjóri landsins sagði þetta gert til að forða öðrum bönkum í landinu frá áhlaupi.

Þessir tveir bankar eiga aðeins 4,4 prósent af eignum allra banka í Slóveníu en sérfræðingar á fjármálamarkaði telja að vandinn sé miklu meiri í landinu en áður hefur verið talið og að hugsanlega séu ´slæm lán´ slóvenskra banka rúmlega 7 milljarðar evra.

Handelsblatt hefur eftir ónafngreindum heimildarmönnum að Seðlabanki Evrópu verði líklega að veita slóvenskum bönkum neyðarlán eins og kýpverskum bönkum í undanfara björgunarpakka ESB til handa Kýpur í mars.

Stjórnvöld í Ljubljana vilja fyrir alla muni forðast að verða fimmta evrulandið til að fá alþjóðlega aðstoð til að halda fjármálakerfinu og ríkisrekstrinum gangandi en það hafa Grikkland, Írland, Portúgal og Kýpur þurft að gera og hafa þurft að skera útgjöld ríkisins mikið niður og hækka skatta. Spánverjar hafa einnig fengið neyðarlán hjá ESB fyrir bankakerfið en hafa ekki enn þurft að fá lán til að halda rekstri hins opinbera gangandi.

Efla þarf hagsmunagæslu á vettvangi evrópska efnahagssvæðisins

Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra segir að efla þurfi hagsmunagæslu Íslendinga erlendis á grunni þeirra samninga sem Íslendingar hafa gert. Ætla má að fyrrverandi utanríkisráðherra hafi ekki sinnt þeirri hagsmunagæslu nægilega vel vegna áherslunnar á aðlögunarviðræðurnar sem þó skiluðu ekki mög miklu á fjórum árum og runnu út í sandinn áður en síðasta kjörtímabili lauk.

Visir.is segir svo frá:

Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra segir ekki tímabært að ræða framhald aðildarviðræðna Íslands við Evrópusambandið fyrr en skýrsla Hagfræðistofnunar um stöðu viðræðnanna og þróun sambandsins hafi verið lögð fram. En í umræðum á Alþingi í gær greindi hann frá því að hann hefði óskað eftir því að stofnunin gerði slíka skýrslu.

Össur Skarphéðinsson, fyrrverandi utanríkisráðherra, gagnrýndi Gunnar Braga harðlega fyrir að hafa leyst upp samninganefnd og viðræðuhópa Íslands vegna viðræðnanna og sagði hann þar með fara á svig við vilja Alþingis og fyrsta skrefið væri stigið til að slíta viðræðunum.

Utanríkisráðherra sagði ríkisstjórnina vera með jákvæða og metnaðarfulla sýn í Evrópumálum, með öflugu samstarfi við Evrópusambandið. Samskiptin við sambandið stæðu á traustum fótum og bæri EES-samstarfið þar hæst.

„Ég vil að við stundum sterka og sýnilega hagsmunagæslu innan EES og annarra samninga sem við höfum gert við Evrópusambandið,“ sagði utanríkisráðherra. Sem kallaði á mannafla og viðveru í Brussel. Tillögur í þessa veru væru á hans teikniborði og hann legði áherslu á tvíhliða samninga við sambandið.

Gunnar Bragi segir að ákvörðun um umsókn að ESB hafi verið tekin án þeirrar sannfæringar og samstöðu sem hefði þurft að vera til staðar. Fólk geti treyst því að viðræðurnar verði ekki teknar upp aftur fyrr en að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu.

Össur Skarphéðinsson segir ráðherra hafa slegið Íslandsmet í ræðu sinni á Alþingi í gær.
„Því honum tókst í einni ræðu bæði að fara gegn eigin yfirlýsingum, storka fullveldi Alþingis og líka fara gegn stefnu ríkisstjórnarinnar,“ sagði Össur. En formenn stjórnarflokkanna hefðu báðir lýst því yfir að þjóðaratkvæðagreiðsla um framhald viðræðna færi fram á þessu kjörtímabili. Almenningur byggist því réttilega við að staðið yrði við þau fyrirheit.

Skiptar skoðanir eru um Evrópumálin innan Sjálfstæðisflokksins. Vilhjálmur Bjarnason, þingmaður flokksins, viðurkennir að hann sé í minnihluta innan flokksins. Hann telji rétt að Alþingi hefði átt að taka þá ákvörðun að gera hlé á aðildarviðræðunum þar sem ríkisstjórnin sæti í skjóli þingsins og hefði ekki sjálfstætt vald. Alþingi hefði ákveðið árið 2009 að farið yrði í viðræðurnar og Ísland hefði t.d. gerst aðili að Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, Alþjóðabankanum, EFTA, NATO og fleiri stofnunum með þingsályktunartillögum.

Til að vera sjálfstæð þjóð þurfi stundum að taka ákvörðun um fullveldisafsal til að vera með öðrum þjóðum. „Það er engin uppgjöf. Fullkomið sjálfstæði í samskiptum við aðrar þjóðir er ekki til lengur,“ sagði Vilhjálmur.

Gunnar Bragi Sveinsson er búinn að skemma aðlögunarferlið að ESB

Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra kann tökin á þessu. Hann er búinn að skemma aðlögunarferlið að ESB að mati forystumanna ESB-aðildarsinna. Gunnar Bragi fór að vilja þjóðar, þings og stjórnarflokkanna og stöðvaði aðlögunarferlið. Það kosningaloforð er því í höfn.

Hið grátlega er þó að forystumenn ESB-aðildarsinna skilja ekki um hvað málið snýst. Þeir skilja ekki að flokkarnir samþykktu á æðstu samkundum sínum að stöðva viðræðurnar. Þeir skilja ekki að þjóðin vill ekki vera hluti af Evrópusambandinu - og þeir skilja ekki að evrusamvinnan hefur grafið undan hag Evrópuþjóðanna. Þeir skilja ekki að það þjónar ekki heildarhagsmunum íslensku þjóðarinnar að ganga í Evrópusambandið - jafnvel þótt það geti þjónað einhverjum þröngum hagsmunum.

Visir.is segir svo frá: 

Formaður Já-Ísland segir utanríkisráðherra skemma fyrir framhaldi evrópuumræðunnar með stefnu sinni og hann sniðgangi Alþingi í málinu. Farsælast væri að þjóðaratkvæðagreiðsla færi fram um framhald viðræðna samhliða sveitarstjórnarkosningum næsta vor.

Samtökin Já-Ísland lýsa miklum vonbrigðum með ákvörðun Gunnars Braga Sveinssonar utanríkisráðherra að leysa upp samninganefnd Ísland um aðild að Evrópusambandinu á meðan svo kallað hlé stendur yfir á viðræðunum. Jón Steindór Valdimarsson formaður Já-Ísland segir þessa ákvörðun ráðherrans sérkennilega.

„Okkur finnst þetta vera óvönduð vinnubrögð. Okkur finnst að ráðherrann sé þarna að lítilsvirða hvortveggja vilja Alþingis, hann snýr við vilja Alþingis án þess að bera það undir þingið,“ segir Jón Steindór. Og einnig liggi fyrir að meirihluti þjóðarinnar vilji leiða þetta mál til lykta og greiða atkvæði um framhaldið. Þetta hafi marg sinnis komið fram en samt kjósi ráðherrann að fara aðra leið.

Það séu vonbrigði að svo virðist að ekki eigi að standa við loforð um að þjóðin verði spurð um framhald viðræðna. En á Alþingi í gær sagði utanríkisráðherra þetta um málið:

„Engar skemmdir hafa verið unnar á einu né neinu. Aðildarumsókn hefur ekki verið afturkölluð. Engu hefur verið slitið. Þannig höfum við staðið að öllu þessu máli í góðri sátt við gagnaðila okkar. Enda bera viðbrögð Evrópusambandsins ekki merki annars en sambandið hafi fullan skilning á ákvörðun okkar um hlé á aðildarferlinu,“ sagði Gunnar Bragi.

Jón Steindór segir ráðherra sé þvert á móti að skemma fyrir ferli málsins með framgöngu sinni.

Já, það er verið að því. Það er sama hvað hver segir að þá er það nú einu sinni þannig í svona samskiptum að það er til eitthvað sem menn kalla stofnanaminni. Í stofnunum er bara fólk og það fennir mjög fljótt yfir svona hluti,“ segir Jón Steindór.

Bæði Evrópusambandið og íslenskt samfélag séu lifandi og því geti hlutirnir breyst hratt.

„Þannig að það er algerlega ótvírætt í mínum huga að þarna er verið að skemma fyrir. Hver vika sem líður án þess að þráðurinn sé tekinn upp, skemmir fyrir,“ Það eigi ótvírætt að fara fram þjóðaratkvæðagreiðsla um framhaldið eins og formenn stjórnarflokkanna hafi lofað.

„Ég tel að það væri hið eina rétta í stöðunni. Og sennilega væri skynsamlegast í stöðunni að reyna að ná því með næstu sveitarstjórnarkosningum. Það er útgjaldaminnst og tiltölulega stuttur tími þangað til. En í öllu falli verður að útkljá þetta mál á þessu kjörtímabili og því fyrr því betra,“ segir formaður Já-Ísland.

Stefán segir aðlögunarferlinu lokið

Stefan Füle, stækkunarstjóri ESB, er búinn að átta sig á því að hann kemst ekki lengra með Ísland. Því sættir hann sig við að búið er að leysa upp þær samninganefndir sem tóku þátt í aðlögunarviðræðunum.

Mbl.is segir svo frá:

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins undrast ekki þá ákvörðun ríkisstjórnar Íslands að leysa samninganefnd Íslands vegna viðræðna um inngöngu landsins í sambandið frá störfum. Framkvæmdastjórnin hefur sjálf ákveðið að leggja niður sérstaka Íslandsdeild á vegum stækkunarstjóra Evrópusambandsins sem sett var á laggirnar á sínum tíma vegna umsóknar Íslands og fengið starfsmönnum hennar önnur verkefni.

Þetta kemur fram í svar sem fréttavefurinn Eyjan.is fékk frá framkvæmdastjórn Evrópusambandsins þar sem leitað var eftir viðbrögðum hennar við þeirri ákvörðun Gunnars Braga Sveinssonar, utanríkisráðherra, að leysa formlega upp samninganefnd Íslands. „Þetta kemur framkvæmdastjórninni ekki á óvart, enda hefur ríkisstjórn Íslands ítrekað undirstrikað að hún ætli ekki að halda aðildarviðræðum áfram,“ segir í svari frá framkvæmdastjórninni.

Hins vegar undirskrikar framkvæmdastjórnin að hún sé eftir sem áður reiðubúin að hefja viðræður á ný án fyrirvara ef íslensk stjórnvöld óska þess. Sérfræðiþekking sem aflað hafi verið í tengslum við viðræðurnar til þessa glatist ekki þó starfsmenn séu settir í önnur verkefni.

ESB undrast ekki ákvörðun Gunnars