En hefur krónan ekki bara verið stöðugri en evran, Daði Már?

Gögnin styðja ekki afstöðu ráðherrans.

Það var margt um manninn á Ársfundi Samtaka atvinnulífsins í vikunni. Áður höfðu samtökin kynnt niðurstöðu könnunar meðal aðildarfélaga um afstöðu til inngöngu Íslands í ESB og þær verið kynntar opinberlega.

Niðurstaðan var afdráttarlaus:

- 56% voru andvíg ESB-aðild, þar af 42% mjög andvíg
- 27% hlynnt, þar af aðeins 12% mjög hlynnt
- Andstaðan 71% á landsbyggðinni en 47% á höfuðborgarsvæðinu

Meirihluti félagsmanna SA telur því hagsmunum íslensks atvinnulífs betur borgið utan ESB. Það hlýtur jafnframt að þýða að atvinnulífið er ekki að biðja um evruna.

En fjármálaráðherra talaði líkt og hann hefði hvorki heyrt þetta né lesið.

Í pallborðsumræðum þar sem hann tók þátt sagði hann, spurður um hverju hann myndi vilja breyta fyrir íslenskt atvinnulíf, að það væri að taka upp stöðugri gjaldmiðil en krónuna og átti þar við evruna. Þetta var ekki það sem fulltrúar atvinnulífsins í sama pallborði nefndu spurðir sömu spurningar. En jafnvel þó skoðanir á ESB-aðild séu settar til hliðar og aðeins litið á gögnin, þá stenst þessi sviðsmynd ráðherrans ekki.

Frá 2021 til 2022 veiktist evran um rúm 20% gagnvart bandaríkjadal. Krónan veiktist á sama tíma um um það bil 13%. Það er því einfaldlega rangt að tala eins og evran hafi verið stöðug á meðan krónan hafi ruggað.

Sé hins vegar litið yfir lengra tímabil (2010-2024) má greina meiri sveiflur en evran er engu að síður langt frá því að vera stöðugleikaskjöldur. Hún fór sjálf í sögulegt lágmark gagnvart USD árið 2022.

Í verðbólgu sést sama mynstrið. Eftir innrás Rússa í Úkraínu fór verðbólgan á evrusvæðinu yfir 10% fyrr en hér; hún mældist 10,6% í október 2022, á meðan íslenska verðbólgan fór ekki yfir 10% fyrr en í febrúar 2023. Jafnframt var mikill breytileiki milli ESB-ríkja, verðbólga í sumum þeirra fór yfir 20% á árinu 2023. Ef þetta á að kallast stöðugleiki, þá verður sá stöðugleiki að vera skilgreindur mjög rúmt.

Það er hægt að ræða gjaldmiðil, en þá verður að gera það á grundvelli staðreynda:

Krónan er ekki vandamál af því hún er íslensk. Evran er ekki lausn af því hún er erlend.

Kannski var mestur sannleikur fólginn í orðum Baltasars Kormáks sem féllu í spjalli með forseta Íslands, frú Höllu Tómasdóttur, síðar á fundinum:

"Við erum best í að vera við sjálf."