Þögnin sem breytir pólitískri merkingu

Í frétt Morgunblaðsins í gær sem ber titilinn "Misskilningur um afstöðuna til ESB" greinir Sigríður Andersen frá því að í þingfundaviku Evrópuráðsins hafi formaður grænlensku nefndarinnar á danska þinginu fullyrt að Ísland hefði tekið ákvörðun um að ganga í Evrópusambandið. Enginn leiðrétti þá staðhæfingu, fyrr en Sigríður sjálf gerði það, eftir á.

Þetta virðist smávægilegt atvik. En það er lýsandi fyrir stærra vandamál. Þegar íslensk stjórnvöld tala í þokukenndum orðum um þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald aðildarviðræðna og forðast að segja skýrt hver staðan er, skapa þau alþjóðlegan misskilning sem hefur raunverulegar afleiðingar.

Orðaforði sem smitast út fyrir landsteinana Við Íslendingar erum vön orðræðu þar sem fyrirvarar og óljós framsetning eru normið. En í alþjóðlegum stjórnmálum eru atkvæðagreiðslur ekki túlkaðar sem hugleiðingar. Þær eru pólitískar yfirlýsingar, og það sem sagt er í fjölmiðlum eins og El País eða í ræðum í Evrópuráðinu skapar áhrif sem erfitt er að vinda ofan af.

Ef enginn leiðréttir misskilning verður hann að staðfestum sannleika. Og þegar íslenskir ráðherrar tala með mismunandi tón innanlands og utan skapar það tvíræðni sem brýtur niður traust bæði hjá almenningi og samstarfsríkjum. Staða sem kallar á skýr svör Íslendingar eiga skilið skýrar upplýsingar um það hvort stjórnvöld séu að undirbúa aðildarumsókn að ESB eða ekki. Það sama gildir um erlenda samstarfsaðila. Ef boða á þjóðaratkvæðagreiðslu, þá verður að vera ljóst hvað spurt er og hvaða pólitísk merking fylgir svari þjóðarinnar.

Skýr utanríkisstefna krefst einnar raddar, ekki tvíræðni á gráu svæði. Þegar stjórnvöld þegja segja þau líka eitthvað. Og stundum breytir þögnin pólitískri merkingu.