Málefnalegt? Já, ef málefnin skipta engu máli

Málefnalegt? Já, ef málefnin skipta engu máli!

Ný grein Vilhjálms Bjarnasonar sýnir hvernig hægt er að stilla upp "málefnalegri" umræðu um ESB-aðild, en forðast kjarna málsins.

Málefnalegheit sem leiða á villigötur
Sumir bera orðið málefnalegt eins og heiðursmerki, jafnvel þegar farið er í ferðalag í langt í burtu frá meginatriðum. Vilhjálmur fær hrós fyrir yfirvegun og ró, en þegar textinn er rýndur sést að hann víkur umræðunni í allar áttir nema þær sem mestu skipta.

Frá frjálsri verslun… til alls annars

Greinin hefst á almennum vangaveltum um frjálsa verslun. Þar er þægilegt að ræða mjólkuriðnað, veitingarekstur, bankastarfsemi og happdrætti, án þess að fara í það hvað ESB-regluverk þýðir í raun fyrir þessa geira.

Hornsteinn ESB er fjórfrelsið, frjáls för vöru, þjónustu, fólks og fjármagns en bandalagið er líka tollabandalag með sameiginlega ytri tolla og viðskiptastefnu gagnvart ríkjum utan þess. Aðild myndi þýða að Ísland afsalaði sér sjálfstæðri ákvörðun um viðskiptastefnu. Jafnframt féllu niður fríverslunarsamningar við önnur lönd eins og t.d. Kína, við aðild.

Villurök um eftirgjöf fullveldis

Vilhjálmur heldur því fram að aðild að ESB jafngildi þeirri eftirgjöf fullveldis sem Ísland hefur þegar samþykkt gagnvart alþjóðastofnunum. Þetta stenst ekki. Aðild að hefðbundnum stofnunum, eins og Sameinuðu þjóðunum eða Alþjóðaviðskiptastofnuninni, felur í sér afmarkaðar skuldbindingar og ríkið heldur fullri stjórn á öðrum sviðum. Aðild að ESB er hins vegar víðtæk og kerfisbundin: löggjafarvald á fjölmörgum málefnasviðum flyst til ESB-stofnana og Ísland yrði bundið af meirihlutaákvörðunum, jafnvel gegn eigin vilja. Þetta er gjörólíkt bæði að umfangi og fyrst og fremst eðli.

Rammað inn til að hljóma skynsamlega

Í greininni er andstaðan við tilteknar aðgerðir kölluð "klikkun". Það er þekkt aðferð að staðsetja eigin málstað sem skynsamlegan og mótmæli sem órökvísar tilfinningasprengjur. Þannig skapast huglægt samband milli ESB-andstöðu og þess að vera "út úr kortinu". En það er ekki röksemd heldur merkimiði.

Útúrdúrar sem taka fókusinn
Í stað þess að ræða áhrif aðildar á fullveldi, regluverk og samningsstöðu, fer greinin í löng dæmi úr innlendu lífi og óskyldan samanburð. Það hljómar málefnalega en snýr umræðunni frá kjarna málsins.

Af hverju þetta skiptir máli

Þegar umræðan er flutt frá meginatriðum yfir í vel pakkaðar útsnúningaröksemdir, missir almenningur af tækifæri til að vega og meta raunverulegar afleiðingar aðildar. Ef við ætlum að ræða aðild Íslands að ESB, verðum við að ræða hana á beinum forsendum: um regluverkið, fullveldið og samningsstöðuna og muna að ESB er bæði innri markaður með fjórfrelsið sem hornstein og tollabandalag með sameiginlega viðskiptastefnu gagnvart ríkjum utan þess.