Evruþjóðir vilja ekki evruna

"Hið virta brezka dagblað, Financial Times, birti í fyrradag frétt á forsíðu þess efnis, að yfirgnæfandi meirihluti íbúa í þeim löndum, sem hafa tekið upp evruna, teldi að sá gjaldmiðill hefði skaðað efnahag þjóða þeirra. Samkvæmt könnun, sem Financial Times lét gera telja tveir þriðju íbúa Frakklands, Ítalíu og Spánar að evran hafi haft neikvæð áhrif og helmingur Þjóðverja var sömu skoðunar. Í Frakklandi sögðu einungis 5% þeirra, sem spurðir voru, að evran hefði haft jákvæð áhrif. Tveir þriðju Þjóðverja sögðu að þeir vildu heldur þýzka markið.

Það er óneitanlega athyglisvert að á sama tíma og þetta viðhorf virðist ríkjandi í þeim ESB-ríkjum, sem könnunin náði til hjá því fólki, sem hefur margra ára reynslu af hinum sameiginlega gjaldmiðli hefjast umræður hér um mikilvægi þess að taka upp evruna."

Staksteina Morgunblaðsins frá 31. janúar sl. má lesa í heild á slóðinni Morgunbladid.blog.is.

Athugasemdir

[Jónas Tryggvi Jóhannsson, 1.2.2007 kl. 19:26]

já, mjög skrýtið að við hér með minnstu mynt í heimi viljum Evru, þegar við erum að borga hæstu vexti sem þekkjast í Evrópu og erum í öðru sæti í verðbólgunni rétt á eftir Tyrkjum! En betur má ef duga skal! þetta eru bara nokkur prósent í Tyrkland og bara aldrei að vita nema við náum þeim á næstu árum.

Á meðan halda íhaldsöflini að bera eplin saman við appelsínurnar, enda erfitt að vera með eðlileg haldbær rök fyrir því að halda í krónuna.

[Hjörtur J. Guðmundsson, 1.2.2007 kl. 22:35]

Taka til í efnahagsmálunum hjá sér? Ertu að segja að efnahagsástandið sér betra t.d. í Þýzkalandi núna en þegar Þjóðverjarnir voru með þýzka markið? O.s.frv. Eins og fjölmargir virtir fjármálaspekingar hafa bent á hafa m.a. miðstýrðir stýriverxtir evrusvæðisins, sem henta í raun engu af evruríkjunum vegna oftar en ekki ólíkra efnahagsaðstæðna, gert stjórnvöldum í ríkjunum afar erfitt fyrir með að hafa eðlilega stjórn á hagkerfum þeirra.

[Árni (IP-tala skráð) 2.2.2007 kl. 07:38]

Hvað ætli margir Íslendingar vilji taka upp evruna?

Af hverju nefna ómálefnalegir pistlahöfundir ekki um skoðanir þeirra sem þekkja til efnahagsmála um upptöku evrunnar. Til dæmis Robert Mundell þegar hann var á Íslandi og 26. janúar síðasta árs.

Þetta er tekið úr fyrirlestraglærur hans :

 Is the EMU Working? Yes!

Every country in the euro zone has a better monetary policy than before.
Every country has a continental-size capital market.
Every citizen has a world-class currency.
Transactions costs in currency exchange have been eliminated.
The euro is being used increasingly in international trade.
Interest rates and inflation rates have converged at low levels.
Most Central Banks want to diversify reserves from dollars to euros. 
There are no longer any currency crises in Europe.

Bottom line.
Is that the euro has  been a resounding success, perhaps the most astonishing international monetary development in the history of the world.

 

[Hjörtur J. Guðmundsson, 2.2.2007 kl. 13:45]

Robert Mundell er vissulega virtur fræðimaður en hann er líka gjarnan titilaður faðir evrunnar enda aðalhugmyndafræðingurinn að baki þeirri hugmynd sem liggur til grundvallar evrusvæðinu. Hann hefur verið mikill hvatamaður þess að slík sameiginleg myntsvæði séu sett á laggirnar og það væri í sjálfu sér einkennilegt ef hann tæki upp á því að tala evrusvæðið niður. Það væri svona sambærilegt við það ef Milton Friedman heitinn hefði farið að tala gegn frjálsu markaðshagkerfi.

En einmitt vegna þessarar stöðu Mundells var óneitanlega mjög athyglisvert að hann skyldi ekki mæla með því í heimsókn sinni til Íslands fyrir jól að evra væri tekin upp hér á landi.

Frá hagfræðilegum sjónarhóli geta fleiri en eitt ríki tekið upp sama gjaldmiðilinn með góðum árangri ef efnahagslegar aðstæður eru nógu sambærilegar. Menn hafa nefnt Ástralíu og Nýja-Sjáland sem dæmi um lönd sem gætu þess vegna farið þá leið út frá sjónarhóli hagfræðinnar ef vilji væri fyrir því. Evruríkin í dag eru hins vegar afar ólík innbyrðis efnahagslega, sérstaklega suður- og norðurhlutinn, sem er bein ávísun á vandamál í framtíðinni eins margir hafa bent á s.s. fyrrv. aðalhagfræðingur Seðlabanka Evrópusamandsins dr. Ottmar Issing (sem hann gerði að sjálfsögðu ekki fyrr en hann lét af störfum sl. sumar).

Hins vegar var evran pólitískt fyrirbæri fyrst og síðast og hugsað sem stórt samrunaskref í áttina að einu ríki. Nú eru miklir evrusinnar eins og Paul de Grauwe, prófessor í hagfræði við Kaþólska háskólann í Leuven í Belgíu sem er annar hugmyndafræðingur evrusvæðisins, að kalla eftir því að Evrópusambandinu verði breytt í eitt ríki til að koma í veg fyrir endalok svæðisins þar sem ekkert myntbandalag hafi lifað af í sögunni án þess að vera tengt einu ríki að þeirra sögn sem sennilega er rétt.

Hugmyndin með evrusvæðinu hefur sjálfsagt alltaf verið sú að undirbúa eitt ríki. Evrusvæðið átti að ganga svo vel að almenningur í Evrópusambandinu gæti ekki hugsað sér að gefa það upp á bátinn og sæi sig tilneyddan að samþykkja það að breyta sambandinu í eitt ríki í því skyni m.a. að bjarga evrunni. Gallinn er að evran hefur bara ekki verið að skila sér sem skyldi og aðeins orðið óvinsælli frekar en hitt. Og ekki er hún vinsælli hér á landi ef marka má síðustu skoðanakönnun hér á landi um þau mál.

Evrusvæðið átti m.a. að skila sér í auknum hagvexti og litlu atvinnuleysi. Hún átti sömuleiðis að leiða til þess að hagsveiflur aðildarríkjanna samlögðust, verðlag innan evrusvæðisins myndi jafnast út og að utanríkisviðskipti myndu aukast mun meira en áður. Ekkert af þessu hefur þó gengið eftir. Að auki hefur verðlag víða hækkað innan evrusvæðisins með tilkomu evrunnar, a.m.k. að mati neytenda. Það er því kannski ekki að furða að Mundell vinur okkar skuli ekkert hafa minnzt á þessi atriði í upptalningu sinni. Það hefur væntanlega ekki hentað hans málstað.

Aukin utanríkisviðskipti eru einmitt það sem mikið hefur verið notað hér á landi sem meðmæli með upptöku evrunnar, en það er ekki að sjá að slíkt sé eins gefið og sumir vilja meina. Því hefur líka verið haldið fram að hagsveiflur hér á landi myndu samlagast sveiflunni á evrusvæðinu (þó þar á bæ sé vissulega engin ein sveifla til staðar) ef við tækjum upp evru og gengjum í Evrópusambandið. Hagsveiflurnar á milli einstakra evruríkja eru þó miklu líkari en hagsveiflurnar hér á landi og í þeim. Samt hafa hagsveiflurnar í ríkjunum ekki samlagast eins og gert var ráð fyrir og ef eitthvað er frekar orðið ólíkari og skapað vandamál eins og dr. Issing hefur m.a. nefnt.

Ingvar talar um ósveigjanlegan vinnumarkað sem vissulega er til staðar innan Evrópusambandsins og þakka má ekki sízt gríðarlegu reglugerðafargani sambandsins. En annað eru m.a. miðstýrðir stýrivextir evrusvæðisins, eins og ég nefndi áður, sem henta í raun engu af evruríkjunum. Eins og HSBC bankinn í London sagði í skýrslu sinni sumarið 2005 hefur þetta gert evruríkjunum mjög erfitt fyrir að hafa eðlilega stjórn á hagkerfum sínum, ekki sízt með tilliti til atvinnuleysis, en eins og kunnugt er er viðvarandi fjöldaatvinnuleysi ríkjandi víðast hvar á evrusvæðinu.

Ein ástæða þessa er sú að evrusvæðið er ólíkt t.d. Bandaríkjunum þar sem vissulega er einn gjaldmiðill líka og miðstýrðir stýrivextir. Munurinn er ekki sízt sá í þessu sambandi að í Bandaríkjunum flytur fjöldi fólks á milli einstakra ríkja eftir því hvar er að finna atvinnu hverju sinni. Menningar- og tungumálalegar hindranir eru ekki til staðar þar á bæ eins og innan evrusvæðisins. Hundurðir þúsundir Frakka,eða jafnvel milljónir, flytja ekki til Þýzkalands ef það er niðursveifla í Frakklandi en uppsveifla í Þýzkalandi. Þeir fara frekar á atvinnuleysisbætur.

Svona væri hægt að halda lengi áfram. Það verður annars fróðlegt að sjá hvort evrusvæðið heldur áfram að vera til í framtíðinni eða hvort það muni innan fárra ára liðast í sundur og jafnvel líða undir lok eins og ófáir virtir aðilar í hinum alþjóðlega fjármálaheimi hafa sagt vel koma til greina, aðilar eins og s.s. HSBC bankinn í London, bandaríski fjárfestingabankinn Morgan Stanley, Milton heitinn Friedman, áðurnefndur Paul de Grauwe, Bradford Delong prófessor í hagfræði við Berkeley-háskóla í Kaliforníu, Frits Bolkestein fyrrverandi yfirmaður innri markaðsmála í framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og alþjóðlega fjármálafyrirtækið JP Morgans (Jótlandspósturinn 20/09/05) svo einhverjir séu nefndir.

Það er auðvitað frábær tilhugsun að loka sig inni í Evrópusambandinu og taka upp gjaldmiðil með svona framtíðarspár á bakinu. Var ekki einhver að tala um handónýtan gjaldmiðil á dögunum?

[Jónas Tryggvi Jóhannsson, 2.2.2007 kl. 14:30]

Bara svona að benda þér á það Hjörtur að við hér á Íslandi tókum upp vinnumálalöggjöf ESB þegar við gengum í ESS, samt er bara 2% atvinnuleysi hér. Atvinnuástand í Finnlandi og Írlandi hefur ekki versnað eftir inngöngu, og því engin ástæða fyrir því að það ætti að gerast hér.

Svona dómsdagsspár um stærsta viðskipasvæðið okkar eru bara mjög undarlegar hjá þér, og ef þær rætast verður Ísland fyrir mjög miklum áföllum sama hvort við verðum með Evru eða ekki. Hinsvegar er ekkert mál að telja saman einhverja fagaðila til að reyna renna stoðum undir hvað sem er sama hversu vitlaust það er, bara ef maður nennir að grafa nógu mikið. Það sést best í því að fólk er ennþá að ræða þróunarkenninguna í Bandaríkjunum - vísindi gegn skáldskap og samt er þetta ennþá alvarleg umræða.

[Hjörtur J. Guðmundsson, 2.2.2007 kl. 15:29]

Aðeins 6,5% lagagerða Evrópusambandsins falla undir EES-samninginn skv. úttekt skrifstofu EFTA í Brussel. Við höfnum hins vegar ekki tekið það allt upp þar sem margt á ekki við hér á landi. Ég veit að þú munt halda því fram að aðildarríki Evrópusambandsins séu bara að taka yfir 35% af regluveri Evrópusambandsins og væntanlega vitna þar með í Eirík Bergmann Einarsson einn ötulasta talsmann Evrópusambandssinna hér á landi. Hann er auðvitað gríðarlega hlutlaus svo ekki sé talað um vandaðan fræðimann sem hélt því lengi fram að við værum að taka yfir 70-80% af lagagerðum Evrópusambandsins í gegnum EES-samninginn eða þar til það var afsannað. 35% kenningin var hans leið til að reyna að halda andlitinu eftir að blekkingaleikurinn var afhjúpaður. Þess utan eru 6,5% vitaskuld engan veginn 70-80% af 35%.

Fyrstu viðbrögð Eiríks voru raunar þau að segja að 70-80% töluna komna frá Halldóri Ásgrímssyni. Merkilegur fræðimaður það sem á að heita einhvers konar sérfræðingur í Evrópumálum en gleypir svo við svona vitleysu án þess að detta í hug að rannsaka hvort það eigi við rök að styðjast. Það hentaði sennilega ekki pólitískum skoðunum hans að viðurkenna það opinberlega. Þess utan hefur m.a. verið upplýst á þýzka þinginu að um 80% af nýrri lagasetningu sem tók gildi þar í landi á árinum 1998-2004 var uppruninn hjá Evrópusambandinu. Hliðstæðar tölur eiga við önnur Evrópusambandsríki. Sæmileg er framleiðslan í Brussel ef 80% nýrrar lagasetningar í Þýzkalandi eru aðeins 36% af lagagerðum Evrópusambandsins!

Ófáir hagsmunaðilar innan Evrópusambandsins kvarta reglulega undan reglugerðafargani þess og gildir þá einu hvort það eru t.a.m. brezkir fyrirtækjaeigendur eða hollenzk, brezk, dönsk og þýzk stjórnvöld. Jafnvel framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur viðurkennt að um sé að ræða mikið vandamál.

Írland og Finnland segirðu. Ef evran væri eins góð og mikil töfralausn og þú og fleiri viljið víst meina gætirðu hæglega talið upp a.m.k. meirihluta evruríkjanna sem væru að gera það gott vegna evrunnar. Staðreyndin er sú að slíkt heyrir til undantekninga þar á bæ. Og talandi um atvinnuástand í Finnlandi, þar er atvinnuleysið hátt í 10% eins og víðast hvar annars staðar innan svæðisins. Við viljum að sjálfsögðu fá slíkt ástand hingað til lands.

Stýrivextir Seðlabanka Evrópusambandsins taka síðan mið af því sem gerist á evrusvæðinu í heild, þó einkum innan stóru ríkjanna, og munu seint verða ákvarðaðir út frá því hvað hentar okkur íslendingum nema það vilji bara svo heppilega til á einhverjum tímapunkti að aðstæður á evrusvæðinu eigi samleið með aðstæðum hér á landi.

Dómsdagsspár segirðu. Ég efa að slíkir virtir aðilar væru að segja svona lagað ef þeir teldu ekki ástæðu til þess og alls ekki menn sem eru þekktir sem harðir evrusinnar eins og t.d. de Grauwe.

Í athugasemd á öðrum stað á þessu bloggi sagði þú eftirfarandi:

"Ég tek frekar undir með fólki sem er með alvöru háskólapróf um að upptaka Evru myndi hafa góð áhrif á Íslandi ..."

Þessi orð þín er ekki hægt að skilja öðruvísi en svo að til þess að þú takir mark á mönnum í þessari umræðu þurfa þeir ekki aðeins að vera með alvöru háskólapróf (en ekki doktorsgráðu úr bréfaskóla eins og Jón Sigurðsson Framsóknarformaður sem þú varst með þessu að skírskota til) heldur einnig að vera hlynntir evrunni eins og þú. Þeir sem hafa aðra skoðun eru sennilega ekki marktækir að þínu mati sama hvaða prófgráðum þeir geta skreytt sig með.

[Þorvaldur Blöndal, 3.2.2007 kl. 00:58]

En þessi lönd höfðu alvöru gjaldmiðla áður.  Hvað segja t.d. Lúxembúrgarar sem er smáþjóð með mikil milliríkjaviðskipti (eins og við)?

[Hjörtur J. Guðmundsson, 3.2.2007 kl. 09:56]

Lúxemburg hefur komið vel út úr aðild sinni að Evrópusambandinu, a.m.k. mun betur en mörg önnur aðildarríki. Enda er ríkið inni í miðri hringiðunni og með hliðstæða hagsmuni á margan hátt og t.d. Þýzkaland og Frakkland. Þess utan fengu þeir það víst í gegn á sínum tíma að fá einkaleyfi á að sjá um að prenta meira eða minna allt sem þarf að prenta fyrir Evrópusambandið sem er eðli málsins samkvæmt ekki beint lítið, t.d. allt reglugerðafarganið. Nýlega var upplýst að lagagerðir Evrópusambandsins telji nú einar 170.000 blaðsíður, geri aðrir betur.

[Hjörtur J. Guðmundsson, 3.2.2007 kl. 09:59]

Þannig að svo vitnað sé í Jónas Tryggva hér á undan þá er það að bera saman epli og appelsínur að bera saman Ísland og Lúxemburg í þessum efnum.