Þórður Snær Júlíusson viðskiptaritstjóri misskilur efnahagslífið

Þórður Snær Júlíusson viðskiptaritstjóri Fréttablaðsins er einn ötulasti talsmaður fyrir upptöku evru hér á landi. Um það má lesa í fjölmörgum leiðurum sem hann hefur skrifað eftir að hann réðst til starfa á þessum einum helsta ESB-sinnaða miðlinum hér á landi.

Það er ekkert við það að athuga að einstaklingar og fjölmiðlar setji fram skoðanir. Það er hins vegar verra ef skoðanirnar eru illa ígrundaðar eða undirbyggðar.

Þórður Snær segir að það sé ekki hægt að afnema verðtryggingu nema með því að skipta úr krónunni fyrir annan gjaldmiðil. Nú er Þórður fremur ungur að árum, en það er ekki afsökun fyrir sagnfræðilegt skammtímaminni. Almenn verðtrygging var ekki til staðar á Íslandi á upphafsárum sjálfstæðs gjaldmiðils. Samt hefur verðtrygging verið þekkt í fjármálaheiminum í meira en öld.

Verðtrygging var tekin almennt upp hér á landi með svokölluðum Ólafslögum í lok áttunda áratugarins eftir að verðbólga hafði aukist verulega hér á landi sem víða annars staðar. Oíuverðshækkanir voru helstu ástæðurnar fyrir verðhækkunum almennt séð, en hér á landi kom fleira til, svo sem Vestmanneyjagosið og afleiðingar þess - auk almennrar gerðar efnahagslífsins. Tilgangur verðtryggingar var helstur sá að koma í veg fyrir að sparnaður rýrnaði að raungildi, og jafnframt að sparnaður yrði grunnur að lánsfjármagni sem gæti orðið undirstaða fjárfestingar og hagvaxtar.

Verðtryggingin er því ekki bundin gjaldmiðlinum sem slíkum. Það er rangt hjá Þórði, sem man greinilega ekki tímana tvenna.

Það er jafn rangt að halda því fram að verðtrygging verði afnumin þótt við göngum í ESB og tökum upp evru. Það eru til verðtryggðar skuldbindingar í flestöllum löndum, meira að segja í evrulöndunum. Það er engin bein tenging á milli afnáms verðtryggingar og aðildar að ESB eða upptöku evru.

Verðtryggingin er sjálfstætt fyrirbæri sem verður að taka á sem slíku. Aðalástæðan fyrir verðtryggingunni er verðbólgan. Verðbólga á Íslandi er meiri en víða annars staðar vegna þess hvernig hagkerfið virkar hér á landi. Það er verulega háð sveiflum í afla og afurðaverði. Það breytist ekkert þótt við göngum í ESB (þótt aðildarsinnar hafi framan af reynt að halda slíku fram). Auðlindagrunnurinn og sveiflur í aðföngum og afurðum og verði þeirra er ein af meginástæðum þess að hagkerfið hér er sveiflukenndara en í helstu iðnaðarlöndum Evrópu. Þar við bætast ákveðnir þættir í vinnumarkaði og þjóðlífi.

Grunngerð hagkerfisins á Íslandi breytist ekki þótt við tökum upp evru.

Ef við viljum draga úr verðtryggingu þá getum við unnið að því hvaða mynt sem við erum með.  Það er sjálfstæð ákvörðun.

Hér er ekki ætlunin að mæla bót almennri verðtryggingu. Hins vegar er rétt að líta á tölur og staðreyndir. Þórður Snær viðskiptaritstjóri hefði án efa gagn af því að skoða það hvernig raunvextir af verðtryggðum lánum annars vegar og óverðtryggðum hins vegar hafa þróast síðustu áratugi. Þá gæti hann til dæmis séð að raunvextir verðtryggðra lána hafa að jafnaði verið lægri en raunvextir óverðtryggðra lána frá því um 1990 eða þar um bil.

Við erum hins vegar öll sammála um að stökkbreyting verðtryggðra lána eftir bankahrunið hefur komið stórum hópi illa. Það er líka sérstakt úrlausnarefni að taka á því.