Sumar á sýru

Nokkrir Evrópupennar hafa skrifað að undanförnu.  Innihaldið er jafnan hið sama, boðskapur um mikinn gróða sem félli Íslendingum í skaut með óútskýrðum hætti, bara ef þeir féllu fram og gengju í sambandið.  Stöku sinnum fylgir kenning um bágt andlegt ástand fullvedissinna, líklega sett fram í von um að lesendur þori ekki að styðja fullveldið af ótta við að verða taldir vanvitar af einhverjum óskilgreindum aðilum úti í bæ sem hrópa hátt á torgum, en nenna oftast ekki að setja sig inn í málin.  

Hjörtur J. Guðmundsson hefur verið manna ötulastur við að svara einstökum greinum og gerir það meðal annars hér með skýrum og rökföstum hætti, eins og Hirti er vant:

 https://www.fullveldi.is/?p=50566

Hjörtur rifjar meðal annars upp að ekki gengur að byggja ákvarðanatöku um inngöngu í bandalagið á núgildandi reglum um t.d. fiskveiðar.  Þeim reglum má nefnilega breyta í sjónhendingu og skiptir þá álit fulltrúa smáþjóða litlu máli.   Og það sem meira er; það eru uppi hugmyndir innan Evrópusambandins um að breyta reglunum, en um það má lesa hér:

https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2019/629202/IPOL_STU(2019)629202_EN.pdf

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 13.7.2024 kl. 18:58]

Ein versta rangfærslan er að það þurfi að ganga í ESB og/eða taka upp evru til að útrýma verðtryggingu lána til neytenda eða að það muni einhvernvegin breyta útlánsvöxtum.

Hið rétta er að allar reglur ESB um skilmála lána til neytenda gilda nú þegar á Íslandi í gegnum EES-samninginn og ekkert í þeim reglum bannar beinlínis verðtryggingu. Ef gengið yrði í ESB yrði engin breyting á þeim reglum. Heimild til verðtryggingar er í séríslenskum lögum sem hafa ekkert með EES/ESB reglur að gera og til að afnema þá heimild þarf Alþingi einfaldlega að breyta þeim lögum.

Það er ekki heldur neitt í reglum myntbandalagsins um evruna sem ræður því hvernig lán sé heimilt að veita neytendum. Enda eru lánaskilmálar skrifaðir á lánasamninga en ekki peningaseðla og ekkert því til fyrirstöðu að skrifa sömu skilmála í lánssamninga í hvaða gjaldmiðli sem er.

Útlánsvextir eru ákveðnir af bönkum og það er ekkert í neinum reglum ESB eða myntbandalagsins sem takmarkar beinlínis frelsi þeirra til að ákveða hvaða vexti þeir bjóða. Þetta birtist í því að innan ESB og innan evrusvæðisins eru mjög ólíkir vextir í boði milli landa. Í sumum löndum eru þeir tiltölulega lágir en hærri í öðrum og hafa jafnvel í mörgum tilvikum á vissum tímabilum verið hærri en hér. Ísland myndi ekki breytast sjáfkrafa í lágavaxtland við inngöngu í sambandið, slík breyting gæti aðeins orðið innan frá.

Miðað við reynsluna af framferði íslenskra banka eru allar líkur á því að ef Íslandi myndi ganga í ESB og taka upp evru, myndu þeir einfaldlega bjóða okkur upp á verðtryggð lán í erlendum gjaldmiðli gefnum út af hlutafélagi sem er með höfuðstöðvar í Frankfürt í Þýskalandi (ECB). Svo er álíka ólíklegt að þeir lækki vexti eins og að olíufélögin lækki dæluverðið þó að heimsmarkaðsverðið lækki.

Fyrir mörgum árum síðan þegar Ísland var í aðildarviðræðum við ESB sat ég fund á sendiskrifstofu ESB á Íslandi með fulltrúum ýmissa félagasamtaka sem sendinefndin hafði boðið þangað til að kynna ESB og sitja fyrir svörum. Þar á meðal voru bæði samtök fylgjandi og andvíg aðild sem og ýmis önnur sem beittu sér fyrir allskyns öðrum málefnum. Ég bar upp eina spurningu á þessum fundi. Hún hófst á því að reifa þann málflutning fylgismanna aðildar hér á landi að með inngöngu í ESB og eftir atvikum upptöku evru myndi verðtrygging íslenskra lána hverfa sjálfkrafa af sjónvarsviðinu og spurði svo hvort að þetta væri rétt og hvernig það myndi þá virka fyrir sig.

Ég mun seint gleyma viðbrögðum sendifulltrúanna. Þeim var sýnilega brugðið yfir því að fylgismenn aðildar að ESB hér á landi byggðu málflutning sinn á slíkum forsendum og staðfestu svo kurteislega að enginn fótur væri fyrir þessu. Verðtrygging væri séríslenskt fyrirbæri sem hefði ekkert með ESB að gera og yrði ekki afnumin af öðrum en íslenskum stjórnvöldum, óháð því hvort Ísland gengi í sambandið eða ekki.

Það þjónar engum málstað vel að byggja málflutning fyrir honum á fölskum forsendum eða rangfærslum. Fólki er frjálst að hafa sínar skoðanir á kostum og göllum hvers sem er en það skiptir máli að byggja þá afstöðu á réttum staðreyndum.

[Heimssýn, 13.7.2024 kl. 19:36]

Þökk fyrir fróðlega frásögn, Guðmundur.  Hún endurspeglar á hve lágu plani þessi Evrópuumræða var oftast nær, og er því miður enn.