Alvöru sparnaður

Það er siður sumra að reikna hagnað af félagsaðild í Evrópusambandinu með því að leggja saman styrkina, en sleppa greiðslunum í sjóðina.  Þær koma nefnilega úr allt öðrum vasa, þó svo hann sé á sömu buxunum.  

Morgunblaðið birti í fyrradag grein eftir Harald Ólafsson, þar sem brugðist er við áskorun stjórnvalda um að koma með hugmyndir til sparnaðar.  Þar segir þetta:

 

Ríkisstjórn Íslands hefur óskað eftir tillögum til sparnaðar.  Það er sjálfsagt að bregðast við því kalli. Núverandi fyrirkomulag á samskiptum við þau ríki sem eftir eru í Evrópusambandinu, eftir að Bretar yfirgáfu það, er dýrt.  Kostnaðurinn við þetta fyrirkomulag, sem að mestu markast af samningnum um Evrópska efnahagssvæðið er margþættur og þar er svigrúm til sparnaðar.

Í fyrsta lagi er um að ræða það sem kalla má aðildargjöld að EES.  Það eru um 3 milljarðar á ári, eftir því sem næst verður komist. Líta má á að um sé að ræða aðgangseyri að sameiginlegum markaði Evrópusambandsins.  Það er kyndugt, því ekkert slíkt gjald var innheimt fyrir aðild að fríverslunarsamtökunum EFTA og það felst mótsögn í því að njóta tollfrelsis, en þurfa samt að greiða fyrir markaðsaðgang.  Það kyndugasta er þó að Íslendingar njóta ekki fulls tollfrelsis fyrir útflutning á helstu afurð Íslands inn á markað Evrópusambandsins.

Í öðru lagi er verulegur og vaxandi kostnaður af gjöldum sem tengjast sérstökum málaflokkum.  Þar má nefna gjöld fyrir losunarheimildir sem leggjast munu af vaxandi þunga á ferðir til Íslands í lofti og á sjó.  Það kerfi er þannig útbúið að kostnaður getur, og mun líklega aukast sjálfkrafa, án þess að til komi sérstakar pólitískar ákvarðanir um hækkun.  Þá stendur til að innheimta gjald fyrir vegabréfsáritun fyrir ferðamenn sem koma til Íslands frá löndum utan Schengen-svæðisins.  Þeir peningar lenda að stórum hluta í sjóðum Evrópusambandsins.  Þau gjöld sem hér eru nefnd leggjast sérlega þungt á íslenskt samfélag eru því réttnefnd Íslandsskattur.

Í þriðja lagi er kostnaður stofnana og fyrirtækja við að gera það sem reglur Evrópusambandsins segja að þurfi að gera.  Reglurnar koma á færibandi til stimplunar á Alþingi.  Þeim fjölgar stjórnlaust og berast óháð því hvort þeirra sé þörf eða ekki. 

Í fjórða lagi eru hindranir á viðskiptum og viðskiptasamningum við lönd utan Evrópusambandsins vegna tæknilegra kvaða sem Evrópusambandið setur.  Þær kvaðir eru iðulega til að vernda iðnað á meginlandi Evrópu fyrir samkeppni.

Í fimmta lagi er rétt að hætta öllum verkum sem miða að því að koma Íslandi í Evrópusambandið.  Aðeins rúmur þriðjungur þjóðarinnar vill ganga í bandalagið, minnihluti Alþingis vill það og hluti ríkisstjórnarinnar er því algerlega andvígur.  Fyrir hálfum öðrum áratug var haldið í Evrópusambandsvegferð sem fór út um þúfur.  Nú eru aðstæður mun mótdrægari; Bretar eru horfnir úr sambandinu, sambandið á í blóðugri styrjöld, staða efnahagsmála hjá burðarstólpum sambandsins er slæm og horfurnar verri.  Helmingurinn af sambandinu er bláfátækur, en Ísland er hins vegar á mun betra róli en það var árið 2009.  Aðildarferli að sambandinu kostar marga milljarða á ári og það er algerlega út í bláinn að hefja slíka vegferð.

Það er erfitt að setja tölur á suma liðina sem hér eru upp taldir, en um er að ræða að minnsta kosti tugi milljarða á ári. Á móti kemur hugsanlegur hagnaður af EES.   Samkvæmt gögnum frá stjórnvöldum er ekki ljóst hver hann er.  Það er vel hugsanlegt að hann sé lítill sem enginn og tvímælalaust mun minni en sumir vilja trúa.  Ekki varð augljóst tap af því að Bretar hættu í EES og ekki leiða viðskipti við Breta og 95% af heimsbyggðinni til kostnaðar af því tagi sem hér er upp talinn.  

Það færi vel á því að ríkisstjórnin endurskoðaði fyrirkomulagið á samskiptum Íslands við það sem eftir er af Evrópusambandinu, með víðtæka fríverslun í huga