Af hverju er verið að fegra EES-samninginn?

Utanríkisráðuneytið birti 20. mars fréttatilkynningu þar sem því var haldið fram að íslenskir útflytjendur hefðu notið 33 milljarða króna tollfríðinda í fyrra, þar af 26,6 milljarða vegna EES-samningsins og tengdra viðskiptasamninga.

Í grein  sem Hjörtur J. Guðmundsson birti í kjölfarið á Vísi bendir hann réttilega á að þessi framsetning standist ekki. Meirihluti fríðindanna byggist ekki á EES-samningnum heldur á eldri fríverslunarsamningi Íslands við Evrópubandalagið frá 1972.

Sá samningur tryggði t.d. tollfrelsi fyrir ál og hluta sjávarafurða löngu áður en EES tók gildi. Íslendingar hafa aldrei notið fulls tollfrelsis á sjávarafurðum í gegnum EES, þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir stjórnvalda.

Á meðan hefur ESB samið um slíkt við ríki eins og Kanada, Bretland og Japan – sem standa utan EES. Það eitt og sér ætti að draga úr þeirri hugmynd að EES-samningurinn tryggi „bestu mögulegu markaðsaðgang“.

Raunverulegur ávinningur af EES-samningnum umfram það sem áður hafði þegar verið tryggt er líklega í kringum fjóra milljarða króna. Það er ekki óverulegt, en langt frá þeim 26,6 milljörðum sem kynntir voru sem „tengdir EES“.

Slík framsetning er villandi og þjónar fyrst og fremst pólitískum tilgangi. EES-samningurinn á skilið málefnalega umræðu – ekki glansmyndir eða fegrunartilburði.