Hvers vegna ætti Evrópusambandið að refsa Íslandi?

Í pistli Hjartar J. Guðmundssonar á stjornmalin.is frá 10. apríl, undir yfirskriftinni:  Hvers vegna ætti ESB að refsa okkur er fjallað um viðtalið við Lilju Alfreðsdóttur, fyrrverandi utanríkisráðherra, sem Heimsýnar bloggið sagði frá í gær. Lilja Dögg benti réttilega á að Ísland hafi enga aðkomu að yfirstandandi tollastríði og að það væri fráleitt að sambandsríki í Brussel beindu viðurlögum gegn Íslandi: „Það er ekki eins og við séum að setja refsitolla á það,“ segir hún, og bætir við að Evrópa ætti ekki að svara í sömu mynt og Bandaríkin. Slíkt myndi aðeins leiða til stigmögnunar og skaða alþjóðahagkerfið. Hjörtur tekur þetta röklega mat Lilju upp á næsta stig og bendir á stærra samhengi: Að Evrópusambandið sé síður en svo saklaust þegar kemur að efnahagslegum þvingunum. Hann rifjar upp að ESB hafi ítrekað hótað eða beitt slíkum aðgerðum – og nefnir sérstaklega makríldeiluna sem dæmi um slíka framgöngu. Orðrétt segir Hjörtur: Til að mynda í makríldeilunni vegna veiða á makríl í okkar eigin efnahagslögsögu. Þá beitti sambandið Færeyinga refsiaðgerðum um árið vegna síldveiða þeirra í sinni lögsögu. Langur vegur er þannig frá því að Evrópusambandið hafi efni á því að gagnrýna aðra fyrir það að hóta vinaþjóðum efnahagsþvingunum í trássi við gerða samninga. Evrópusambandið hefur einnig beitt sambærilegum þrýstingi gegn Sviss í tengslum við samningsviðræður um framtíðarsamskipti aðila. Þegar Sviss neitaði að samþykkja yfirráð ESB-dómstólsins yfir tvíhliða samningum, brást sambandið við með beinum aðgerðum: ESB neitaði að viðurkenna áfram hlutdeild svissneskra kauphalla í evrópskum fjármálamarkaði (svokallað equivalence) árið 2019. Jafnframt lét sambandið ákveðna samninga renna út án endurnýjunar m.a. á sviði heilbrigðismála sem hafði bein áhrif á svissneska framleiðendur og aðgang þeirra að innri markaðinum. Markmið þessara aðgerða var augljóslega að beita efnahagslegum þrýstingi til að knýja fram pólitíska undirgefni. Hótanir, þögn og þrýstingur Þótt Evrópusambandið hafi ekki formlega hótað Íslandi refsitollum í tengslum við tollastríð við Bandaríkin, þá vekur það spurningar að sambandið hafi ekki heldur útilokað slíkt. Sú afstaða – að láta í veðri vaka að Ísland gæti lent í þvingunum skapar óvissu og getur haft sambærileg áhrif og bein hótun. Langur vegur er þannig frá því að Evrópusambandið hafi efni á því að gagnrýna aðra fyrir það að hóta vinaþjóðum efnahagsþvingunum,“ skrifar Hjörtur í lok pistilsins – og það er sannarlega setning sem vert er að hafa í huga þegar rætt er um framtíðarstöðu Íslands gagnvart ESB.