Einn pakki, enginn valkostur

Í umræðunni um aðildarviðræður Íslands við Evrópusambandið heyrist oft að rétt sé að kíkja í pakkann áður en tekin er afstaða til aðildar. Þetta hefur verið kallað skynsamleg og yfirveguð nálgun, Ísland skoði, meti og ákveði síðar. En reynslan sýnir annað. Það er enginn pakki til. Og það er engin valkostagreining í boði þegar kemur að inngöngu í ESB.

Viðræður sem leiða ekki til valfrelsis
Þegar Ísland sótti um aðild að ESB árið 2009 var haldið fram að þjóðin fengi síðar að sjá hvað samið yrði um og síðan kjósa um það. En sú mynd var ekki raunhæf. Samningaviðræður voru í reynd ferli um að innleiða sameiginlegt regluverk sambandsins, ekki um að sérsníða samning að íslenskum aðstæðum.

Ferlið sem hófst 2009 leiddi ekki til sýnilegs tilboðs sem þjóðin fékk að meta. ESB gerir ekki samninga með opna möguleika. Það býður aðildarríkjum að samræma sig regluverki sem þegar hefur verið mótað. Þetta á við um tollamál, fjármálareglur, matvælaframleiðslu og umhverfismál.

Falskt frelsi: þjóðaratkvæði um viðræður

Boðað er til þjóðaratkvæðagreiðslu um hvort halda eigi áfram viðræðum. En ef aðeins einn pakki er í boði, hvað þýðir þá já við slíkri spurningu? Það verður túlkað sem samþykki fyrir inngöngu. Ekki sem skoðun á valkosti eða tilraun til könnunar. Ef þjóðin segir já, verður niðurstaðan túlkuð sem pólitískur vilji til að ganga í ESB ekki sem opið ferli.

Þetta er kjarni málsins: einn pakki, enginn valkostur. Ef kjósa á um aðild að Evrópusambandinu, þá á að spyrja þjóðina beint um aðild. Ekki um viðræður sem fela í sér að taka við regluverki sem þegar hefur verið skrifað, án þess að fá að semja um annað.