Undarleg rök þingmanna

Bókun 35 er til umfjöllunar á Alþingi.

Fylgismenn tilflutnings valds frá kjörnum fulltrúum Íslendinga til Evrópusambandsins hafa sitthvað um máið að segja.  Flest er það skrýtið. 

 

Sagt er að bókun 35 sé til að auka réttindi fólks. 

 

Í fyrsta lagi:

Augljóst má vera að gjörningur á við bókun 35 getur virkað í báðar áttir hvað réttindi varðar.  Ef Alþingi ákveður að bæta réttindi með einhverjum hætti og það gengur gegn lögum með uppruna í Evrópusambandinu, víkja réttindin. 

 

Í öðru lagi:

Sé vilji til að bæta réttindi með einhverjum hætti er Alþingi í fullum færum til að gera það.  Það verður ekki gert með því að gefa erlendum rétti forgang á Íslandi, óháð málefni.

 

 

Sagt er að nýfallinn dómur hæstaréttar kalli á bókun 35

Í fyrsta lagi: 

Það er ekki hlutverk hæstaréttar að panta lög frá Alþingi.  Svoleiðis gera menn ekki, enda byggir umræða á þeim nótum á frjálslegri túlkun á dómi hæstaréttar

 

Í öðru lagi:

Alþingi getur hæglega bruðist við því réttindamáli sem hæstaréttardómurinn fjallar um með breytingu á lögum.  Ekkert kallar á breytingu á almennum forgangi Evrópulaga í því sambandi. 

 

Sagt er að ef Íslendingar hlýði ekki fari málið fyrir dómstól EFTA. 

Það er alerlegsa að meinalausu.

 

Almennt einkennir umræðuna að þingmenn sem vilja ganga í Evrópusambandið tala um sambandið eins og um guðlega veru, sem verður að hlýða, sé að ræða. 

Það minnir okkur á að það er tímabært að endurskoða samband Íslands við gömlu nýlenduveldin á meginlandi Evrópu með það fyrir augum að styrkja íslenskt stjórnvald.  Eðilegt væri að skoða víðtækan fríverslunarsamning í þeim dúr sem gerður hefur verið við Bretland.

 

 

 

 

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 7.6.2025 kl. 17:16]

"Sé vilji til að bæta réttindi með einhverjum hætti er Alþingi í fullum færum til að gera það."

Þetta er svo sem rétt í teoríu en hvenær hefur það verið gert í reynd samanborið við öll fjölmörgu tilfellin þar sem réttindi sem fólk ætti annars að njóta samkvæmt EES samningnum hafa verið skert með séríslenskum reglum í trássi við EES reglurnar?

Ef séríslensk lög sem víkja frá EES reglum gerðu það alltaf til hins betra fyrir almenna borgara væri þetta hreinlega ekkert vandamál, en vandamálið felst í því að í raunveruleikanum hefur hið gagnstæða gerst, til hins verra fyrir borgarana.

Spyrjið bara tugþúsundir einstaklinga sem hafa neyðst til að taka þátt í því fjárhættuspili sem felst í því að taka húsnæðislán á Íslandi, hvort þau hafi fengið að njóta réttinda sinna samkvæmt EES samningnum eða hvort þau réttindi hafi verið fótum troðin með bæði lagasetningu og dómaframkvæmd, til hins verra.

Spyrjið líka læknanemann sem flutti heim til Íslands frá Danmörku til að fæða barnið sitt en var refsað með sviptingu fullra greiðslna í fæðingarorlofi fyrir að hafa vogað sér að fara í starfsnám erlendis, hvort Alþingi hafi ákveðið að "bæta réttindi" hennar umfram EES reglur eða skerða þau til hins verra. Dómur Hæstaréttar í því máli er alls ekkert einsdæmi eins og gefið er í skyn hér að ofan. Hann er bara skýrasta dæmið en hin þar sem kom ekki eins berum orðum fram hvaða þýðingu það gæti haft ef Íslendingar fengju að njóta fullra réttinda sinna í stað þess að búa við lakari réttarstöðu en ella, eru fjölmörg.

Svona mætti telja upp ótal dæmi en þau sem halda fram hinu gagnstæða og boða hörmungar ef við fengjum að njóta a.m.k. lágmarksréttinda okkar hafa á engum tímapunkti í umræðunni getað nefnt eitt einasta raunhæft dæmi máli sínu til stuðnings.

Það er í sjálfu sér rétt að ekkert hindrar íslensk stjórnvöld frá því að tryggja íslenskum almenningi betri réttindi en EES samningurinn veitir ef þau myndu kæra sig um það. Það myndi líka gilda áfram þó hindrun yrði reist fyrir því að skerða þau réttindi til hins verra jafn auðveldlega og oft hefur verið gert.

Forgangsregla bókunar 35 tekur engan veginn í burtu þann möguleika íslenskra stjórnvalda að gera betur en lágmarkskröfur kveða á um, en hún getur hjálpað þeim að uppfylla þær, að minnsta kosti að því lágmarki sem ætlast má til ef ekki betur.

[Arnar Þór Jónsson, 8.6.2025 kl. 11:02]

Hér er greining Jóns Steinars Gunnlaugssonar sem hann birti í morgun - og segir allt sem segja þarf um þennan gjörning: 

Nú er deilt á Alþingi um lögleiðingu á bókun 35, sem felur í sér breytingu á lögum nr. 2/1993 um Evrópska efnahagssvæðið. Texti frumvarpsins um lögleiðinguna hljóðar svo:

"Ef skýrt og óskilyrt lagaákvæði sem réttilega innleiðir skuldbindingu samkvæmt EES-samningnum er ósamrýmanlegt öðru almennu lagaákvæði skal hið fyrrnefnda ganga framar, nema Alþingi hafi mælt fyrir um annað. Sama á við um skuldbindingar sem eru innleiddar með stjórnvaldsfyrirmælum ef þau eru ósamrýmanleg öðrum stjórnvaldsfyrirmælum."

Í þessu felast fyrirmæli um að eldri reglur skv. EES-samningnum skuli ganga fyrir yngri lögum sem Alþingi setur ef ekki er efnislegt samræmi á milli. Þetta felur það í sér að löggjafarvald Alþingis er takmarkað, því að ný sett lög á Alþingi víkja auðvitað ævinlega til hliðar eða fella niður eldri lagareglur ef efnislegt ósamræmi er til staðar. Í reynd er því lagasetningarvald Alþingis takmarkað að þessu leyti án þess að stjórnarskráin heimili slíkt.

Ekki verður annað séð en að sú skipan sem felst í þessu frumvarpi standist ekki nema stjórnarskránni sé fyrst breytt og í hana sett ákvæði sem heimilar þetta. Alþingismönnum er skylt að haga störfum sínum að lagasetningu samkvæmt þeim heimildum sem stjórnarskráin veitir. Þess vegna hefur Alþingi ekki stjórnskipulega heimild til að lögfesta þetta frumvarp.

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.6.2025 kl. 16:32]

Þó að það eigi ekki við í þessu tilviki getur Alþingi svo sem alveg sett lög sem stangast á við stjórnarskrá. Slíkt hefur gerst oftar en einu sinni og þá hefur það komið í hlut dómstóla að skera úr um stjórnskipulegt gildi slíkra laga ef á það reynir í dómsmáli. Kannski væri þá bara eðlilegt að þegar frumvarpið hefur verið samþykkt og forgangsreglan orðin að lögum, efni hópur þeirra sem eru andvígir henni til samskota í málskostnaðarsjóð til að höfða mál og láta reyna á stjórnskipulegt gildi lagareglunnar. Það yrði eflaust áhugavert mál og dómur í því gæti jafnvel ratað inn í námsefni framtíðarinnar í stjórnskipunarrétti. Enn áhugaverðara væri að sjá hvaða einstaklingur myndi gefa sig fram til að krefjast fyrir dómstólum skerðingar á umsömdum réttindum sínum samkvæmt EES samningnum og hvort hann gæti þá yfir höfuð talist hafa lögvarða hagsmuni af slíkri málshöfðun.