Horft í gegnum þokuna í bókunarmálinu

Frumvarp um valdaframsal frá lýðæðislega kjörnum fulltrúum til Evrópusambandsins er til umfjöllunar á Alþingi.   Einn flokkur virðist ekki ætla að bila í því máli.  Óvíst er með hina.   Rifjum upp nokkrar staðreyndir um þetta mál:

 

Um er að ræða valdaframsal sem klætt er í búning réttarbóta. Það eru álíka góð föt og þau sem allsberi keisarinn skrýddist.

Réttarbætur fást með löggjöf sem Alþingi setur.  Fráleitt er að leita réttarbóta með almennu valdaframsali til vandalausra með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.

Meirihluti þjóðarinnar vill ekki bókun 35, samkvæmt skoðanakönnun prósents. 

Bókun 35 er ljómandi gott tækifæri fyrir ríkisstjórn Íslands að sýna í verki ást sína á lýðræði og þjóðaratkvæðagreiðslum.  Hvers vegna grípur hún ekki það tækifæri?  

Einn ríkisstjórnarflokkanna gekk til kosninga með þá afdráttarlausu og skýru afstöðu að hafna bæri bókun 35.  Meirihluti Alþingismanna hefur ekkert umboð frá kjósendum sínum til valdaframsalsins sem fylgir bókun 35.

Einn núverandi ráðherra ríkisstjórnarinnar sagði afdráttarlaust að bókun 35 stæðist ekki stjórnarskrá skömmu fyrir kosningar.  Það hefur líka landsliðið í lögfræði gert.

Bókun 35 stenst ekki stjórnarskrá.  Alþingi getur ekki leyft sér að setja lög sem ekki standast stjórnarskrá lýðveldisins.  Slíkt hefur óhjákvæmilega eftirmál.

Ekkert kallar á samþykkt bókunar 35.  Viðsnúningur stjórnvalda í málinu er óútskýrður.  Allt tal um réttarbætur er augljóslega yfirvarp.  Svara þarf spurningunum:  Hvaða hagsmunir liggja að baki og hverju hótaði eða lofuðu embættismenn Evrópusambandsins?

Ef bókun 35 er sett í salt gerist ekki neitt sem skiptir máli.

 

Að lokum er vert að velta fyrir sér hvernig á því stendur að þingmenn vilja iðulega fullveldi fyrir kosningar, en ganga í björg með þeim sem vilja framselja sem mest af völdum til gömlu nýlenduveldanna að kosningum loknum.  Hvað er það sem togar?  Von um disk kúfaðan baunum með floti?

 

 

 

 

 

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 15.6.2025 kl. 19:57]

Frumvarpið kveður ekki á um neitt "valdaframsal frá lýðræðislega kjörnum fulltrúum til Evrópusambandsins", að minnsta kosti ekki umfram það sem hvort sem er gæti hugsanlega leitt af 7. gr. EES samningsins sjálfs sem hefur verið hluti af íslenskum lögum frá 1994. Þvert á móti er áréttað bæði í frumvarpinu og bókun 35 sjálfri að með hvorugu sé löggjafarvald framselt.

Réttarbætur geta vissulega fengist með löggjöf sem Alþingi setur enda hefur enginn annar vald til þess. Það getur Alþingi til dæmis gert með því að lögfesta reglu sem er til þess fallin að draga úr líkum á því að mistök við lagasetningu geti leitt til skerðingar á umsömdum réttindum almennra borgara. Það er hvorki skerðing né framsal löggjafarvalds heldur notkun þess.

Enginn hefur getað bent á neitt ákvæði í stjórnarskránni sem bannar Alþingi að samþykkja frumvarp þess efnis sem hér um ræðir. Þvert á móti hefur Alþingi fullt vald til þess samkvæmt 2. gr. stjórnarskrárinnar og heimild til að beita því.

Þó það eigi ekki við um þetta tiltekna mál ætti Alþingi vissulega ekki að setja lög sem ekki standa stjórnarskrá, að minnsta kosti ekki viljandi. Samt hefur það gerst oftar en einu sinni en oftast án þess að neinn brotavilji hafi legið að baki. Þegar svo ber undir kemur til kasta dómstóla að skera úr það hvort viðkomandi lög samrýmist stjórnarskrá eða ekki. Ekkert bannar þeim sem hafa slíka skoðun á þessu máli að leita úrlausnar dómstóla um hvort þeir hafi rétt fyrir sér ef þeir vilja það. Þá yrði fróðlegt að sjá hvaða einstaklingur fengist til að höfða mál til að krefjast skerðingar á umsömdum réttindum sínum.

Fullyrðingar eins og: "Ekkert kallar á samþykkt bókunar 35." - byggjast á misskilningi eða rangtúlkun. Bókunin er hluti af EES samningnum sem var samþykktur árið 1993 og öðlaðist lagagildi í ársbyrjun 1994 samkvæmt lögum frá Alþingi. Það sem er löngu búið að samþykkja þarf ekki að samþykkja aftur. Aftur á móti hefur dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands með tímanum leitt í ljós að innleiðing þeirrar reglu sem kemur fram í bókun 35 var ábótavant í upphafi. Það er sú staðreynd sem kallar á þær úrbætur á þeirri innleiðingu sem eru lagðar til í frumvarpinu.

Fullveldi er stundum misskilið hugtak. Án fullveldis hefði Ísland ekki getað gerst aðili að EES samningnum því fullveldi er forsenda þess að ríki geti gert gilda þjóðréttarsamninga samkvæmt meginreglum alþjóðaréttar. Aðild Íslands að EES er því staðfesting á fullveldi Íslands fremur en hið gagnstæða.

Þeirri spurningu hvaða hagsmunir liggja að baki er auðvelt að svara, það eru hagsmunir almennings á Íslandi af því að fá að njóta óskertra réttinda sinna samkvæmt EES samningnum.

Það er ósönnuð samsæriskenning að "embættismenn Evrópusambandsins" hafi hótað eða lofað einhverju í tengslum við þetta mál og ekkert hefur komið fram sem styður hana enda varðar málið ekki ESB heldur EES. Að sama skapi er það ósönnuð samsæriskenning að þeir sem hafi sig mest í frammi gegn málinu séu að reyna að grafa undan EES samningnum til að greiða fyrir inngöngu Íslands í ESB.