Þegar spurningunni má svara, en umræðan fær ekki að halda áfram

Nýverið lýsti Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra veiðigjaldamálinu sem baráttunni um Ísland. Þó þetta hafi ekki verið sagt um það mál sem hér hefur verið fjallað um í vikunni, þjóðaratkvæðagreiðslu um áframhald viðræðna um ESB aðild, er þetta orðaval athyglisvert. Í dag liggur svo fyrir að þessi orð falla í samhengi þess að réttlæta að lokað verði fyrir umræðu um málið með beitingu 71. greinar þingskapalaga.

Ef mál eru orðin "baráttan um Ísland", þá hlýtur umræðan sjálf að skipta máli. En hvað ef umræðunni er markvisst lokað?

Í 71. gr. segir að hægt sé að marka umræðu tímamörk og knýja fram afgreiðslu. Það kann að hljóma tæknilegt – en í framkvæmd er það pólitískt tæki. Og þegar það er notað gegn gagnrýni í nafni þess að meirihlutinn tali fyrir þjóðina, þá erum við ekki lengur í klassískum stjórnmálaágreiningi heldur í orðræðu sem minnir óþægilega á popúlisma.

Þar með er þingið gert að hindrun í málsmeðferðinni. Gagnrýni er þá ekki eðlilegur hluti ferlisins lengur heldur stillt upp sem andstöðu gegn þjóðinni sjálfri. Þá er verkfæri eins og 71. grein ekki beitt til að ljúka umræðu heldur til að takmarka hana.

Það vekur upp spurningu sem þarf að spyrja áður en tekið verður til við að ræða risa stórt stefnumál, aðild að Evrópusambandinu.

Þegar stjórnmálamenn réttlæta það að loka umræðu með því að tala í nafni þjóðarinnar, gegn þinginu eða stjórnarandstöðunni, þá er lýðræðið ekki að vinna. Nei popúlísk sjálfmynd tekur þá völdin.

Ef stjórnvöld beita slíkum aðferðum í deilu um veiðigjöld sem í eðli sínu eru skattahækkanir, hverju má þá búast við þegar aðildarviðræður við ESB verða "réttur dagsins"?

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 12.7.2025 kl. 00:43]

Það þarf ekkert ekkert að ræða hugmyndir um aðild Íslands að ESB því stjórnarskráin og tvær bindandi þjóðaratkvæðagreiðslur útiloka hana. Það gera sér ekki allir grein fyrir því að þjóðin hefur kosið tvisvar um og hafnað í bæði skiptin órjúfanlegum hluta af ESB aðild: ríkisábyrgð á innstæðutryggingum. Það þarf að láta umræðuna snúast um að Íslendingar eru búnir að hafna ESB aðild oftar en einu sinni og þar með málið dautt!

[Ragnhildur Kolka, 13.7.2025 kl. 12:42]

Lýðræðið virkar ekki þegar stjórnmálamenn komast upp með að ljúga. Eins og þegar Kristrún Frosta sagði esb ekki Á dagskrá, Þorgerður laug með þögninni, Sjálfstæðisþingmenn greiða atkvæði gegn samþykktum landsfunda. Frægt dæmi er þegar Steingrímur fullyrti daginn fyrir kosningar að Vg myndi aldrei samþykkja esb aðild, en var þá þegar búin að gera samning um það við Jóhönnu. Framsókn lýgur Alltaf því Framsókn er bæði með og á móti og nú er upplýst að Flokkur fólksins er ekkert annað en götuskríll sem þekkir ekki einu sinni hugtakið "að segja satt" og er ekkert annað en götudrós sem selur sig hæstbjóðandi.

Lýðræðið er komið í öngstræti þegar svo er komið.