ESB á krossgötum

Umdeild stjórnarskrá fyrir ESB er til umfjöllunar hjá aðildarþjóðum Evrópusambandsins.  Ágreiningur þeirra um peningamálastefnuna, t.d. vexti ECB, Evrópubankans í Frankfurt,  gæti gengið af evrunni dauðri, eins og rakið var í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins, dags. 19. apríl 2008.  Þá bregður svo við í upphafi efnahagslægðar af völdum alþjóðlegrar lánsfjárkreppu, að upp gýs umræða á Íslandi um nauðsyn aðildarumsóknar landsins að ESB, helzt sem fyrst.

Lögspekingar eru sammála um, að stjórnarskrárbreytingar séu forsenda aðildar.  Eðlileg framvinda er þá, að Alþingi fjalli fyrst um þær stjórnarskrárbreytingar, sem nauðsynlegar eru taldar til að heimila þinginu fullveldisframsal til annarra ríkja eða yfirþjóðlegs valds.  Án slíkrar stjórnarskrárbreytingar verður að líta svo á, að ríkisstjórnina skorti umboð til samninga um aðild Íslands að ESB.

Ekki er líklegt í náinni framtíð, að Alþingi fallist á, að síðasta orðið um mikilvægustu hagsmunamál Íslands verði hjá ráðherraráði ESB, framkvæmdastjórninni í Brussel, Evrópuþinginu eða erlendum ríkisstjórnum.  Það er samt sjálfsagt að láta á þetta reyna á Alþingi þessa kjörtímabils.

Hvers vegna ætti Alþingi að afsala sér fullveldi um skipan mála á Íslandi og innan íslenzkrar efnahagslögsögu ?  Til þess að stíga svo afdrifaríkt skref þarf að sýna fram á með óyggjandi hætti, að auðlindastjórnun ESB sé betur fallin til langtíma afraksturs en auðlindastjórnun Alþingis og að peningamálastjórnun ECB henti íslenzkum atvinnuvegum betur og stuðli að örari vexti efnahagskerfisins en sú innlenda stjórnun, sem Alþingi hlutast til um eða fram fer í skjóli Alþingis.  Í þessum efnum ber að hafa í huga, að ákvörðun um inngöngu í ESB virðist vera nánast óafturkræf.   

Staðreyndir tala sínu máli um téða mælikvarða.  Fiskveiðistjórnun ESB þykir almennt standa hinni íslenzku langt að baki. Íslenzkur sjávarútvegur gæti e.t.v. fengið veiðiheimildir á rýrum miðum innan lögsögu ESB, en yrði þá í staðinn að deila Íslandsmiðum með öðrum.  Engar líkur eru á, að Íslendingum mundi farnast betur, ef síðasta orðið um auðlindanýtingu lífríkis hafsins eða orkulindanna yrði í Brussel.  Í Brussel hefur verið mótuð stefna um verulega aukningu raforkuvinnslu með sjálfbærum hætti.  Mætti eiga von á tilskipun um nýjar sjálfbærar virkjanir innan ESB til að berjast við gróðurhúsaáhrifin, þar sem minni hagsmunum yrði vikið til hliðar fyrir meiri ? 

Það eru ýmsar aðrar ástæður fyrir því, að ólíklegt er, að meirihluti myndist á Alþingi fyrir fullveldisframsali.  Þær eru t.d. af sögulegum toga, og nægir að nefna ártalið 1262 í því samhengi.

Hagvöxtur hefur verið mun meiri á Íslandi en að jafnaði innan ESB. Hver prósenta í hagvexti hefur gríðarleg áhrif á það, sem verður til skiptanna í þjóðarbúskapinum til lengdar.  Lætur t.d. nærri, að eftir 20 ár verði landsframleiðslan 50 % hærri með 4 % hagvexti en 2 %.  Hagvaxtarmunurinn á Íslandi og evrusvæðinu gæti hæglega orðið meiri en þessi að óbreyttu á næstu áratugum.

Unnt á að vera að reikna það út með viðunandi nákvæmni, hvaða áhrif það hefði á hagvöxtinn á Íslandi að taka upp evru.  Slík líkön eru líklega til í Seðlabankanum og víðar.  Væru niðurstöður slíkra útreikninga fræðimanna þarft innlegg í þessa umræðu.  Er því hér með beint til starfandi Evrópunefndar, þar sem tveir hagfræðimenntaðir Alþingismenn gegna formennsku, að þeir geri gangskör að því að aðlaga eða semja frá grunni hagfræðilíkan, sem getur reiknað út langtímahagvöxt miðað við gefnar forsendur.  Þar þurfa mögulegir stikar að vera íslenzk króna og evra.  Næmnigreining á niðurstöðum þarf að vera möguleg.

Fyrir nokkrum árum rannsakaði fjármálaráðuneyti Bretlands á hvaða gengi Bretum væri hagfelldast að skipta á sterlingspundum og evru, og hvort hagþróun á Bretlandi væri í nægilegum samhljómi við hagþróun evrusvæðisins til að hagstætt gæti orðið fyrir Breta að skipta um mynt.  Bretar komust að þeirri niðurstöðu, að hagsveiflan, sem ákvarðanir Evrópubankans í Frankfurt um vexti og aðrar peningalegar ráðstafanir eru reistar á, væri í of miklu ósamræmi við hagsveifluna á Bretlandseyjum til að gjaldmiðilsskipti væru áhættunnar virði.  Írar eru enn ekki búnir að bíta úr nálinni með þetta. Gjaldmiðilsskipti á Íslandi væru þeim mun hættulegri fyrir hagvaxtarþróun og atvinnustig á Íslandi en á Bretlandi sem munurinn á efnahagssveiflunni miðað við evrusvæðið er meiri á Íslandi en á  Bretlandi.

Í stað gaspurs um nauðsyn gjaldmiðilsskipta hérlendis þarf að beita vísindalegri greiningu á viðfangsefnið og komast þannig að niðurstöðu um, hvað þjónar langtímahagsmunum landsins bezt.  Einn mikilvægasti mælikvarðinn í því samhengi er hagvöxturinn.

Aðild Íslands að innri markaði ESB er viðskiptaleg nauðsyn.  Náið samstarf við ESB er okkur stjórnmálaleg, menningarleg og jafnvel öryggisleg nauðsyn.  Að taka upp evru mundi vafalítið greiða enn fyrir viðskiptum okkar við evrulöndin og auka erlendar fjárfestingar á Íslandi.  Vega þessir kostir upp á móti göllunum ? Við erum nú þegar á innri markaði ESB, en sitjum hins vegar ekki við borðið, þar sem ákvarðanir eru teknar í ESB.  Miðað við tillöguna um stjórnkerfisbreytingarnar, sem nú er til umfjöllunar hjá þjóðþingum aðildarlandanna, mundi slík nærvera fulltrúa Íslands sáralitlu breyta um íslenzka hagsmunagæzlu.  Til að gera stjórnkerfi ESB skilvirkara, er verið að auka hlut fjölmennu þjóðanna á kostnað hinna.

Félagsgjald að þessum klúbbi er ekkert smáræði.  Það gæti á næstu árum nálgast að nema helmingi af árlegum rekstrarkostnaði Landsspítalans, svo að dæmi sé tekið.  Ef aðildin eykur hagvöxt hér, gæti þetta samt orðið arðsöm fjárfesting, en ef enginn hagvaxtarauki yrði af aðildinni, þá væri hér um að ræða þunga byrði á ríkissjóð.  Það er þess vegna brýnt fyrir umræðuna um hugsanlega inngöngu í ESB, að með viðurkenndum, fræðilegum hætti verði hagvöxtur á Íslandi áætlaður innan og utan ESB, með ISK og með EUR. 

Því fer víðs fjarri, að aðild Íslands að ESB geti verið liður í lausn á aðsteðjandi efnahagsvanda.  Ísland er fjarri því að uppfylla kröfur myntráðs Evrópu.  Jafnvel þó að okkur tækist það með spennitreyju á efnahagslífið, eins og t.d. ríkjum Suður-Evrópu tókst að uppfylla tímabundið skilyrðin um upptöku evru, mundi að líkindum ekki líða á löngu þar til hagvöxtur hér mundi stöðvast, eins og nú er að gerast í S-Evrópu, af því að vaxtaákvarðanir Evrópubankans yrðu aldrei í samræmi við þarfir íslenzks efnahagslífs.

Bjarni Jónsson
verkfræðingur

(Birtist áður á bloggsíðu höfundar)

Athugasemdir

[Carmen (IP-tala skráð) 30.4.2008 kl. 03:47]

ég gerði stórlega ráð fyrir því að það væri búið að gera slíkar rannasóknir og vinnu, ég er í hálfgerðu sjokki yfir svo sé ekki!!

ég segi bara get on with program guys ég meina við erum ekki beint með vaðið fyrir neðan okkur þessa dagana með 18.4% í verðbólgu.