Gallarnir yfirgnæfa kostina

Spurningin um aðild Íslands að ESB er margþætt álitamál sem bæði hefur kosti og galla. En í hálfa öld hefur mikill meirihluti Alþingis talið gallana svo yfirgnæfandi að óhyggilegt væri að sækja um aðild. Langflestir Íslendingar eru Evrópusinnar og vilja hafa gott samstarf við aðrar þjóðir álfunnar. Aðalkosturinn við aðild er sá að fulltrúar okkar fá sæti í stjórnarstofnunum ESB. Aðalágallinn felst hins vegar í þeirri samþjöppun og miðstýringu valds sem fylgir aðild. ESB er vísir að nýju stórríki sem sviptir aðildarríkin fullveldi og ákvörðunarrétti á fjölmörgum sviðum.

Yrði Íslandi betur stjórnað?
Sumir líta á framsal valds til ESB sem góðan kost vegna þess að þá fengjum við hlutdeild í ákvörðunum ESB og réðum yfir 5 atkvæðum af um 730 á þingi ESB og 3 atkvæðum af 345 í Ráðherraráðinu þar sem endanlegar ákvarðanir eru teknar. Atkvæðisréttur okkar næmi tæpu einu prósenti af samanlögðu atkvæðamagni. Spurningin sem svara þarf er einmitt sú hvort hyggilegt sé fyrir mjög fámennt ríki að framselja réttinn til töku ákvarðana á fjölmörgum sviðum í því skyni að fá í staðinn tæp 1% atkvæða á fjöldasamkomum í Brussel? Er víst að Íslandi yrði betur stjórnað af valdamönnum sem vegna fjarlægðar hafa litla þekkingu á sérþörfum okkar og staðbundnum vandamálum?

Við getum gagnrýnt íslenska stjórnmálamenn. Þeir hafa oft tekið rangar ákvarðanir og margt mætti vera á annan veg í landi okkar. En þrátt fyrir allt verðum við að játa, hvaða stjórnmálaskoðun sem við aðhyllumst, að Íslendingum hefur farnast býsna vel frá því að þeir unnu sér rétt til að stjórna sér sjálfir og hér hefur verið hraðari framþróun en víðast hvar í ríkjum ESB. Engar líkur eru á því að okkur hefði farnast betur sem aðildarríki ESB eða sem fylki í Þýskalandi eða Bretlandi.

Réttindi sem yrði að framselja
Hvaða réttindi eru það þá einkum sem við yrðum að framselja við aðild? Nefna má ótal dæmi á sviði löggjafarvalds, framkvæmdavalds og dómsvalds. Það skýrir jafnframt hvers vegna við þyrftum að breyta stjórnarskrá lýðveldisins ef framselja ætti fullveldisréttindi sem forfeður okkar endurheimtu frá Dönum í hund­rað ára sjálfstæðisbaráttu. Ég nefni fjögur dæmi um þessi réttindi til skýringar:

1)Rétturinn til að ráða yfir sjávarauðlindum innan 200 mílna lögsögu á hafsvæði sem er sjö sinnum stærra en landið sjálft. Þetta skapar Íslendingum, sem háðari eru sjávarútvegi en önnur Evrópuríki, algera sérstöðu. Oft hafa áhugamenn um ESB-aðild reynt að fá forsvarsmenn ESB til að lýsa því yfir að við fengjum undanþágu frá meginreglunni um úrslitavald ESB yfir sjávarauðlindum. En þeir hafa hafnað því. Ekki bætir úr skák að fiskveiðistjórn ESB þykir mjög misheppnuð.

2) Rétturinn til að gera sjálfstæða fríverslunarsamninga við ríki utan ESB. Þessi réttur hefur margoft komið sér vel fyrir okkur.

3) Rétturinn til að gera fiskveiðisamninga við önnur ríki um flökkustofnana en verðmæti þess afla nemur um 30% af heildarverðmæti sjávarafurða.

4) Rétturinn til að stjórna efnahagsmálum á þann hátt að hér verði ekki gríðarlegt atvinnuleysi sem verið hefur landlægt í ESB um áraraðir.

Þurfum okkar olnbogarými
Fréttablaðið spyr hvort fljótlega þurfi að taka ákvörðun um aðildarumsókn. Svarið er að mikill meirihluti Alþingis telur það ekki samrýmast hagsmunum þjóðarinnar. Ég er sammála því mati og sé ekki að á því verði nein breyting í náinni framtíð. Þótt tímabundnir erfiðleikar gangi nú yfir er ekkert sem bendir til að ESB-aðild sé lausn á vanda okkar. Margt er hér í ólagi en ekkert af því jafnast á við óreiðuna í ESB þar sem pólitísk spilling er svo alvarlegt vandamál að í rúman áratug hafa endurskoðendur ekki treyst sér til að skrifa upp á reikninga ESB.

Engu síður þurfum við að hafa góð samskipti við ESB og fylgjast grannt með því sem þar er að gerast því að margt af því er lærdómsríkt. En Íslendingar eru fámennir og þurfa sitt olnbogarými. Þeir gætu ekki gert meiri skyssu en þá að fórna mikilvægum þáttum sjálfstæðis síns í hendur skriffinnskubáknsins í Brussel sem auk alls annars er þunglamalegt, fjarlægt og ólýðræðislegt.

Ragnar Arnalds,
formaður Heimssýnar

(Birtist áður í Fréttablaðinu 6. júní 2008)