Leiðarahöfundur Daily Telegraph segir evruna dauðadæmda

Leiðari í breska stórblaðinu Daily Telegraph í gær fjallar um evruna og verður ekki annað sagt en að fyrirsögnin sé afgerandi: "A doomed currency". Þar segir að tilkoma evrusvæðisins hafi verið byggð á þeim samningi að Þýskaland, það aðildarríki Evrópusambandsins sem stóð sterkast að vígi efnahagslega, leggði niður þýska markið gegn því að hin aðildarríkin myndu ekki skaða hinn nýja gjaldmiðil, evruna. "Nú, tæpum átta árum síðan, er þetta andvana fædda verkefni að fara í sundur á saumunum," segir í leiðaranum. Þess má geta að Andrés Magnússon, blaðamaður, fjallaði einnig um þetta mál í gær á bloggsíðu sinni.

Lykilatriði í þessu máli er sá mikli og vaxandi munur sem einkum er á milli efnahagskerfa ríkja í suður- og norðurhluta evrusvæðisins. Gjá er að myndast þar á milli. Fyrir vikið eru miðstýrðir stýrivextir Seðlabanka Evrópusambandsins orðnir "gríðarlegur, pólitískur dragbítur", eins og segir í leiðara Daily Telegraph. Á síðasta ári kallaði ítalski stjórnmálaflokkurinn Norðurbandalagið eftir því að ítalska líran yrði aftur tekin í notkun í stað evrunnar og nú hefur forsætisráðherra Frakklands, Dominique de Villepin, farið fram á að ríkisstjórnum aðildarríkja evrusvæðisins verði veitt á ný vald til að hafa áhrif á gengi evrunnar. Nokkuð sem leiðarahöfundur segir að myndi þýða náðarhöggið fyrir sjálfstæði Seðlabanka Evrópusambandsins.

Og ýmsir hafa orðið til að vara við þessari þróun. Breski HSBC bankinn í London, sá annar stærsti í heiminum, gaf út skýrslu sumarið 2005 þar sem segir í niðurstöðum að reynslan af evrusvæðinu sé svo slæm að það gæti verið sumum af aðildarríkjum svæðisins í hag að yfirgefa það og taka upp sína fyrri sjálfstæðu gjaldmiðla á ný. Í skýrslunni, sem ber heitið "European meltdown?", segir að Þýskaland, Ítalía og Holland hafi beðið skaða af aðild sinni að Myntbandalagi Evrópusambandsins og kynnu af þeim sökum á einhverjum tímapunkti að taka þá ákvörðun að segja skilið við það. Það sem einkum veldur þessu að mati bankans eru einmitt miðstýring Seðlabanka Evrópusambandsins á stýrivöxtum innan evrusvæðisins sem hefur leitt af sér ýmsar neikvæðar afleiðingar fyrir aðildarríki svæðisins og gert þeim erfitt fyrir að hafa eðlilega stjórn á efnahagslífi sínu.

Samkvæmt niðurstöðum annarar áhugaverðrar skýrslu, sem unnin var af bandaríska fjárfestingabankanum Morgan Stanley í apríl 2005, stendur evran frammi fyrir "banvænni þróun" sem gæti haft í för með sér endalok evrusvæðisins. Haft var eftir Joachim Fels, sérfræðingi hjá bankanum í málefnum evrusvæðisins, að stækkun Evrópusambandsins væri ekki síst áhyggjuefni en hún yki ekki líkurnar á efnahagslegum stöðugleika innan þess með svo mörg ólík ríki innanborðs. Þessi þróun kynni að leiða til þess að stjórnmálaflokkar, einkum í Þýskalandi, tækju upp þá stefnu að taka upp á ný innlendan gjaldmiðil sem yrði stöðugari en evran. Ef marka má skýrsluna eru tæknilegar og lagalegar hrindranir þess mjög litlar.

Í júní í sumar viðurkenndi dr. Otmar Issing, einn ötulasti talsmaður evrusvæðisins og sem þá hafði nýverið látið af störfum sem aðalhagfræðingur Seðlabanka Evrópusambandsins, að efnahagslegar undirstöður svæðisins hafi verið gallaðar þegar það var sett á laggirnar á sínum tíma. Hann sagði að evrunni hefði verið hleypt af stokkunum áður en verkefnið hafi verið nægilega undirbúið. "Ef myntbandalag á að starfa eðlilega þarf sveigjanlegur vinnumarkaður að vera til staðar og góðir markaðir. Þessi skilyrði hafa ekki verið uppfyllt frá byrjun," sagði hann m.a. í samtali við þýska dagblaðið Handelsblatt. Issing tók ennfremur undir það að evrusvæðinu stafaði ógn af mikilli spennu á milli norður- og suðurhluta þess vegna ólíkra aðstæðna innbyrðis sem hann sagði vera beina ávísun á vandamál í framtíðinni.