Rýrt umboð, eina ferðina enn

Fyrir hálfum öðrum áratug síðan sótti ríkisstjórn Íslands um aðild að Evrópusambandinu.  Annar stjórnaflokkanna hafði þá afdráttarlausu stefnu að verja fullveldi Íslands og sækja ekki um aðild.  Stefnuna áréttaði formaður flokksins kvöldið fyrir kjördag.  Flokkurinn sem um ræðir hefur nú engan þingmann.  

Nú er við völd ríkisstjórn þriggja flokka.  Einn þeirra svaraði öllum helstu spurningum, fyrir kosningar, um aðild að Evrópusambandinu og vegferð í þá átt með einu stóru NEI-i.  Hinir flokkarnir öfluðu sér fylgis með því að láta sem allra minnst bera á áhuga sínum á að innlima Ísland í Evrópusambandið. 

Spyrja má um umboð stjórnarinnar til að taka skref í átt að aðild að Evrópusambandinu.  Og svo má líka spyrja um spurningarnar sem týndust.  Þær voru í skoðanakönnun Evrópusinna sl. sumar og voru um áhuga kjósenda á flokkum sem vilja Evrópusambandsaðild. 

Svörin voru aldrei birt, eins og Hjörtur rifjar upp:

 https://www.stjornmalin.is/?p=3022

Tveir af núverandi stjórnaflokkum fengu stóran hluta af fylgi sínu þrátt fyrir áhuga sinn á Evrópusambandinu, ekki vegna hans.  Þriðji flokkurinn fékk drjúgan hluta af fylgi sínu vegna þess að hann lofaði að styðja við fullveldi Íslands og gera ekkert til að koma Íslandi nær gini sambandsins. 

Það er augljóst

Enn virðist hluti Íslendinga halda að það sé um eitthvað sem máli skiptir að semja í aðildarferli að Evrópusambandinu.  Þannig er það ekki.  Og þó það væri svo, þá yrðu valdheimildir sambandins svo miklar að hægur vandi yrði að knýja fram breytingar á hverju sem er. 

Bergþór Ólason virðist átta sig á þessu, eins og sístækkandi hópur Íslendinga.  Hann segir þessa sögu í Mogga dagsins:

 

"Þann 27. júní 2010 sátu þeir saman þrír á blaðamannafundi í Brussel, Össur Skarphéðinsson, þá utanríkisráðherra Íslands, Steven Vanackere belgískur stjórnmálamaður og Stefan Fule, þáverandi stækkunarstjóri Evrópusambandsins. Tilefnið var aðlögunarviðræður Íslands við Evrópusambandið.

Um alllangan tíma hef ég ekki haft ástæðu til að rifja upp þennan blaðamannafund, en nú er komin til valda ríkisstjórn sem samkvæmt stefnuyfirlýsingu sinni ætlar að halda þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald viðræðna um aðild Íslands að Evrópusambandinu í síðasta lagi árið 2027. Enn hefur enginn stjórnarliða útskýrt hvað felst í því að halda áfram viðræðum sem hefur verið slitið. Auðvitað hefjast bara nýjar viðræður verði það niðurstaðan.

Í pólitíkinni er ekki margt sem pirrar mig hvað rökræður um málefni varðar, gildir þá einu hversu ósammála ég er þeim sem ég ræði við, en það er þó eitt sem bráða-ærir mig. Það er furðunálgun ESB-sinna þess efnis að það sé nú allt í lagi að „kíkja í pakkann“. Kíkja í pakkann? Eins og ESB sé konfektkassinn góði í Forest Gump-myndinni forðum. Þess vegna rifjaði ég rétt í þessu upp blaðamannafundinn frá 2010. Þar sat Össur Skarphéðinsson, í miklu stuði, fór með himinskautum og tjáði sig um þau tækifæri sem í aðild fælust fyrir Ísland. Þegar Össur hafði svarað blaðamanni á þeim nótum að hann hefði fulla trú á að ESB kæmi fram með lausnir sem hentuðu öllum samningsaðilum varð stækkunarstjóranum nóg um og greip orðið, eins og til að tryggja að enginn misskilningur gæti orðið, og sagði:

If I may, I am sure that we will find the necessary level of creativity within the framework of the existing acquis, and also, based on the general principle, which I hope will be sustained throughout the discussion, that there are no permanent derogations from the EU – acquis.

Semsagt: það eru engar varanlegar undanþágur frá regluverki Evrópusambandsins. Getum við ekki samið um að hætta þessu tali um að kíkja í pakkann? Að það eigi sér stað einhverjar könnunarviðræður? Viðræðurnar ganga út á hvernig ný aðildarþjóð lagar sitt regluverk að gildandi regluverki ESB. Um það eru kontóristarnir í Brussel alveg skýrir, hafi þeir þakkir fyrir það.

Spurningin sem reikna má með að verði á kjörseðlinum 2027 er: Viltu halda áfram viðræðum um aðild Íslands að Evrópusambandinu? Sú spurning er markleysa og í raun fals. Blekking. Þegar (og ef) til atkvæðagreiðslunnar kemur, þá ætti spurningin að vera: Viltu ganga í Evrópusambandið? um það snýst málið. Það væri hægt að orða spurninguna enn skýrar og spyrja: Viltu ganga í Evrópusambandið, eins og það er? En það þætti þeim sem földu málið í aðdraganda kosninga eflaust of langt gengið hvað skýrleika varðar." 

 

 

10 milljarðar eru lika peningar

Kostnaður við aðild að Evrópusambandinu er í mörgum misdýrum liðum.  Sumir þeirra kosta himin og haf og sagt var frá þeim nýverið hér:

https://heimssyn.blog.is/blog/heimssyn/entry/2309911/

 

 

Aðildargjöldin eru líklega einn af ódýrari liðunum.  Í þessari grein er mynd sem sýnir framlag ýmissa landa í Evrópusambandinu og það sem önnur lönd þiggja.  Af myndinni má álykta að aðildargjöld Íslands yrðu af stærðargráðunni 10 milljarðar króna.  Það má kaupa sitthvað fyrir þá upphæð.    

https://www.iwd.de/artikel/zahlungssalden-der-mitgliedsstaaten-sorgen-fuer-transparenz-566395/

 

 

Alvöru spilling

Heyrst hefur að sumir vilji ganga í Evrópusambandið til að draga úr spillingu.  Líklega telja þeir að Evrópusambandið reki skrifstofu sem stöðvar spillingu. 

Fjölmörg ríki í Evrópusambandinu teljast mun spilltari en Ísland.  Samt hafa þau verið áratugum saman í sambandinu.  Ætli spillingarstöðvunarskrifstofan hafi ekki frétt af þeim?

 

 

Alvöru sparnaður

Það er siður sumra að reikna hagnað af félagsaðild í Evrópusambandinu með því að leggja saman styrkina, en sleppa greiðslunum í sjóðina.  Þær koma nefnilega úr allt öðrum vasa, þó svo hann sé á sömu buxunum.  

Morgunblaðið birti í fyrradag grein eftir Harald Ólafsson, þar sem brugðist er við áskorun stjórnvalda um að koma með hugmyndir til sparnaðar.  Þar segir þetta:

 

Ríkisstjórn Íslands hefur óskað eftir tillögum til sparnaðar.  Það er sjálfsagt að bregðast við því kalli. Núverandi fyrirkomulag á samskiptum við þau ríki sem eftir eru í Evrópusambandinu, eftir að Bretar yfirgáfu það, er dýrt.  Kostnaðurinn við þetta fyrirkomulag, sem að mestu markast af samningnum um Evrópska efnahagssvæðið er margþættur og þar er svigrúm til sparnaðar.

Í fyrsta lagi er um að ræða það sem kalla má aðildargjöld að EES.  Það eru um 3 milljarðar á ári, eftir því sem næst verður komist. Líta má á að um sé að ræða aðgangseyri að sameiginlegum markaði Evrópusambandsins.  Það er kyndugt, því ekkert slíkt gjald var innheimt fyrir aðild að fríverslunarsamtökunum EFTA og það felst mótsögn í því að njóta tollfrelsis, en þurfa samt að greiða fyrir markaðsaðgang.  Það kyndugasta er þó að Íslendingar njóta ekki fulls tollfrelsis fyrir útflutning á helstu afurð Íslands inn á markað Evrópusambandsins.

Í öðru lagi er verulegur og vaxandi kostnaður af gjöldum sem tengjast sérstökum málaflokkum.  Þar má nefna gjöld fyrir losunarheimildir sem leggjast munu af vaxandi þunga á ferðir til Íslands í lofti og á sjó.  Það kerfi er þannig útbúið að kostnaður getur, og mun líklega aukast sjálfkrafa, án þess að til komi sérstakar pólitískar ákvarðanir um hækkun.  Þá stendur til að innheimta gjald fyrir vegabréfsáritun fyrir ferðamenn sem koma til Íslands frá löndum utan Schengen-svæðisins.  Þeir peningar lenda að stórum hluta í sjóðum Evrópusambandsins.  Þau gjöld sem hér eru nefnd leggjast sérlega þungt á íslenskt samfélag eru því réttnefnd Íslandsskattur.

Í þriðja lagi er kostnaður stofnana og fyrirtækja við að gera það sem reglur Evrópusambandsins segja að þurfi að gera.  Reglurnar koma á færibandi til stimplunar á Alþingi.  Þeim fjölgar stjórnlaust og berast óháð því hvort þeirra sé þörf eða ekki. 

Í fjórða lagi eru hindranir á viðskiptum og viðskiptasamningum við lönd utan Evrópusambandsins vegna tæknilegra kvaða sem Evrópusambandið setur.  Þær kvaðir eru iðulega til að vernda iðnað á meginlandi Evrópu fyrir samkeppni.

Í fimmta lagi er rétt að hætta öllum verkum sem miða að því að koma Íslandi í Evrópusambandið.  Aðeins rúmur þriðjungur þjóðarinnar vill ganga í bandalagið, minnihluti Alþingis vill það og hluti ríkisstjórnarinnar er því algerlega andvígur.  Fyrir hálfum öðrum áratug var haldið í Evrópusambandsvegferð sem fór út um þúfur.  Nú eru aðstæður mun mótdrægari; Bretar eru horfnir úr sambandinu, sambandið á í blóðugri styrjöld, staða efnahagsmála hjá burðarstólpum sambandsins er slæm og horfurnar verri.  Helmingurinn af sambandinu er bláfátækur, en Ísland er hins vegar á mun betra róli en það var árið 2009.  Aðildarferli að sambandinu kostar marga milljarða á ári og það er algerlega út í bláinn að hefja slíka vegferð.

Það er erfitt að setja tölur á suma liðina sem hér eru upp taldir, en um er að ræða að minnsta kosti tugi milljarða á ári. Á móti kemur hugsanlegur hagnaður af EES.   Samkvæmt gögnum frá stjórnvöldum er ekki ljóst hver hann er.  Það er vel hugsanlegt að hann sé lítill sem enginn og tvímælalaust mun minni en sumir vilja trúa.  Ekki varð augljóst tap af því að Bretar hættu í EES og ekki leiða viðskipti við Breta og 95% af heimsbyggðinni til kostnaðar af því tagi sem hér er upp talinn.  

Það færi vel á því að ríkisstjórnin endurskoðaði fyrirkomulagið á samskiptum Íslands við það sem eftir er af Evrópusambandinu, með víðtæka fríverslun í huga

Framsækið verðmætamat hinna réttsýnu

Nú, þegar fokið er í flest skjól þeirra sem hafa hingað til viljað ganga í Evrópusambandið og taka aðra Íslendinga með í þá ferð, er gripið í síðasta hálmstráið:  Verðmætamatið.

Verðmætamat Evrópusambandsins er svo ári líkt verðmætamati Íslendinga, að það liggur beint við að þessi gömlu nýlenduveldi eigi að stjórna Íslandi.  Þó matið væri svipað, er það vitaskuld út í bláinn, en kannski er það ekki svipað.  Snorri Másson skrifar um það beittan pistil á Fasbókina. 

Að honum lesnum verður eflaust einhverjum orðfall.  Evrópa er meiri ormagryfja en margur hugði. 

Þetta segir Snorri:

 

Stefnt er að því af hálfu sitjandi ríkisstjórnar að koma Íslandi inn í Evrópusambandið og vinnan er hafin. Þegar svona mikið stendur til duga engin vettlingatök í áróðursstarfseminni.

 

Samfylkingarmaðurinn Guðmundur Andri Thorsson sparar ekki stóru orðin: „Kominn er tími til að við Íslendingar horfumst í augu við að við deilum gildum og verðmætamati með Evrópusambandsþjóðunum, og nú gætum við hreinlega þurft að fá skjól frá þeim þjóðum gagnvart lífsrýmishyggju Trumps, sem verður æ brjálæðislegri í ofsafengnum þjóðernisofstopa hans, og minnir ískyggilega á tal þýskra nasista kringum sína valdatöku á fjórða áratug síðustu aldar.“

 

Samkvæmt þessu grefur nasisminn um sig vestanhafs og þá bersýnilega ekki annað í stöðunni fyrir okkur en að ganga ESB á hönd. Einkum í ljósi hinna sameiginlegu „gilda og verðmætamats.“

 

Ljóst er að fram undan er harðvítug deila um áhrif ESB á okkur Íslendinga á öllum sviðum þjóðlífsins. Til einföldunar skulum við í þessari grein velta fyrir okkur einum anga málsins, sem er skoðana- og málfrelsi borgara. Hvaða sess hafa þau grunngildi í verðmætamati sambandsins?

 

- Lýðræðisríki til fyrirmyndar -

 

Þjóðverjar stórhertu löggjöf í kringum tjáningu á netinu árið 2017, ekki í baráttu við hefðbundin lögbrot eins og barnaníð eða skipulagða glæpastarfsemi, heldur í baráttunni við hina nýju óvini ríkisins, hatursorðræðu og upplýsingaóreiðu á meðal almennra borgara.

Með þessu leyfðist stjórnvöldum til dæmis að skylda samfélagsmiðlafyrirtæki til að eyða út færslum innan sólarhrings, ella ættu þau meiri háttar sektir yfir höfði sér. Kælingaráhrifin eru þess eðlis að þessi sömu fyrirtæki fylgjast sérstaklega vel með orðræðu sem stjórnvöldum mislíkar og spara sér í sumum tilvikum sporin með því að banna hana fyrir fram.

Þessi „framsækna“ löggjöf færði þýsku ríkisvaldi svo hentugar valdheimildir að önnur ríki víða um heim tóku sér hana til fyrirmyndar og settu sér svipuð lög.

Hið vestræna frjálslynda lýðræðisríki veitti þar innblástur stjórnvöldum í Rússlandi, Venesúela, Víetnam og Hvíta-Rússlandi, sem vísuðu mörg beint til hinnar þýsku löggjafar þegar þau hertu sjálf tökin á umræðunni heima fyrir.

 

- Varar stjórnmálamann við að veita viðtal -

 

Evrópusambandið sjálft fylgdist hrifið með. Árið 2022 voru sjónarmið Þjóðverja tekin upp og innleidd í pakka sem mætti kalla evrópska stjórnarskrá fyrir netheima, Digital Services Act. Þeirri löggjöf hefur verið lýst sem „leiðarvísi fyrir ritskoðun“ af þýska blaðinu Die Welt.

Einn ábyrgðarmanna þeirrar löggjafar ESB var hinn franski Thierry Breton, sem þar til í fyrra var framkvæmdastjóri innri markaðar hjá sambandinu.

 

Breton er enn ötull talsmaður regluverksins og hefur farið mikinn gegn breytingum Elon Musk á ritskoðunarkerfum á samfélagsmiðlinum X. Nú síðast sendi kommissarinn fyrrverandi út sérstakt tíst til Alice Weidel, formanns hins þýska Alternative für Deutschland, þar sem hann varaði hana við að veita Musk viðtal á miðlinum, í ljósi meintra brota Musk á samfélagsmiðlareglum ESB.

 

Oft er það afgreitt sem ofsóknaræði þegar menn lýsa áhyggjum af ritskoðunartilhneigingum Evrópusambandsins. En nú er svo komið að þær birtast okkur bæði í opinberum yfirlýsingum á

borð við þessar, en einnig í formlegri löggjöf.

 

- Umræða um kynja- og útlendingamál leyfð -

 

Það þarf ekki að hafa undirritaðan fyrir þessu. Í merkri nýlegri yfirlýsingu gagnrýnir Mark Zuckerberg, forstjóri Facebook og Instagram, stjórnvöld víða um heim fyrir að þrýsta á bandaríska samfélagsmiðla að ritskoða sífellt meira efni. „Evrópa hefur innleitt sífellt fleiri lög, þar sem ritskoðun er lögfest með kerfisbundnum hætti,“ segir forstjórinn.

Zuckerberg staðfestir líka það sem þó hefur lengi legið fyrir, að á undanförnum fjórum árum hafi bandarísk yfirvöld, undir forystu demókrata, þrýst á samfélagsmiðla að ritskoða ákveðið efni. Nú stendur til að aflétta þeirri ritskoðun á miðlum Meta.

Athyglisvert er að þar nefnir forstjórinn sérstaklega að ritskoðun hafi verið mikil í málaflokkum á borð við innflytjendamál og kynjamál.

 

Að sönnu virðist forstjóri Meta með yfirlýsingum sínum öðrum þræði vera að koma sér í mjúkinn hjá nýjum forseta repúblikana. Við heima getum þó notað tækifærið til að taka alvarlega þær opinberanir sem koma fram, óháð því við hvaða kringumstæður þær fljóta upp á yfirborðið.

 

- Woke gervigreind -

 

Annar bandarískur tæknifrömuður og stjórnarmaður hjá Meta, Marc Andreessen, hefur svipt hulunni af því sem hann segir gerræðislegar fyrirætlanir fráfarandi stjórnvalda demókrata í tengslum við málfrelsið. Segir hann að ritskoðunarstefnan á samfélagsmiðlum hafi ekki verið neitt miðað við það sem stóð til að gera með hin nýju gervigreindarlíkön, sem hafi átt að gera að „stökkbreyttri ritskoðunarvél.“

Andreessen bætir við: „Allt var það 100% með ráðum gert. Þannig færðu hluti eins og þeldökkan George Washington hjá Google.“

Þar er vísað til þess þegar Gemini-gervigreindarlíkan Google vakti heimsathygli fyrir sögufalsanir í nafni fjölbreytileikans.

Mögulega hefur Þórunn Sveinbjarnardóttir, Samfylkingarkona og nýr forseti Alþingis, verið sátt með hina nýju söguskoðun, en hún skrifaði nýlega: „Mynd gervigreindar af heiminum er skelfileg. Allir hvítir og eiginlega bara karlar. Valdastrúktúrinn!“

Hugmyndafræðilegir straumar í þessum dúr munu í öllu falli hafa tryggt að starfsmenn Google pössuðu vel upp á allar stillingar, jafnvel þótt það kostaði þá trúverðugleikann.

 

- Ísland til framtíðar -

 

Ef menn leggja þetta út á versta veg, teiknast upp ákveðin martraðarsýn þar sem ofurgreindar vélar eru látnar, að skipan stjórnvalda, ljúga blákalt að grunlausum almenningi, hvort sem það er með gervigreind eða á samfélagsmiðlum eða hvoru tveggja í senn. Við þær aðstæður er aukaatriði hve „inngildandi“ hin yfirlýsta hugmyndafræði er.

Ef Ísland gengur í Evrópusambandið verður tjáningarregluverk þess að reglu hér í meira mæli en er nú þegar. Forvitnilegt væri að fá það fram frá forsætisráðherra hvort henni hugnist þeir ritskoðunartilburðir sem liggja nú fyrir í opinberum ummælum.

Í umræðu um þau mál sem Zuckerberg nefndi, útlendingapólitík og kynjapólitík, gætir þeirrar tilhneigingar að stjórnmálamenn sýni því ekki sérstakan áhuga að kjósendur séu óánægðir með þessi mál.

 

Öllu heldur hafa sumir stjórnmálamenn fyrst og fremst áhyggjur af möguleikum kjósenda til að tjá þessa óánægju. Slíkur hugsunarháttur skal aldrei verða ofan á hér á Íslandi.

Úr því að þegar hefur verið ákveðið að kljúfa þjóðina í tvennt með og á móti ESB, er alveg eins gott að við notum tækifærið og efnum til umræðu um okkar grunngildi og verðmætamat, eins og Guðmundur Andri orðaði það.

 

Það er þó spurning í þeirri umræðu hver mun bera mesta ábyrgð á „skautuninni.“ Manni verður í sambandi við varnaðarorð Samfylkingarmannsins hugsað til hins þekkta lögmáls Godwins: „Eftir því sem umræða á netinu dregst á langinn, nálgast líkurnar á að einhver sé borinn saman við nasista eða Hitler 100%.“

Hér þurfti umræðan ekki einu sinni að dragast á langinn. Það er vika liðin af nýju ári. Erum við ekki á móti ofstopa?

  

Að hlusta á þjóðina

Um þessar mundir berast fréttir af því að utanríkisráðherra hafi borgað háan reikning fyrir hergagnaframleiðslu í A-Evrópu.  Þó eru aðeins rúmlega 20% Íslendinga fylgjandi því að styrkja svoleiðis starfsemi.  Ríkisstjórnin vill ýta úr vör ferli sem miðar að því að Íslendingar verði þegnar í Evrópusambandinu.  Þó vill aðeins rúmur þriðjungur þjóðarinnar fara þangað inn. 

Sumir stjórnmálamenn segja oft að það eigi að hlusta á þjóðina. Ætli það eigi bara við ef hún segir það sem þeir vilja heyra, en annars ekki?

https://www.ruv.is/frettir/erlent/2025-01-07-thakkar-islandi-morg-hundrud-milljona-studning-vid-hergagnaidnad-432458

 

 

 

 

 

 

Ósvarað

Þegar orkupakkaumræðan stóð sem hæst spurðu menn:

Hvers vegna ættu Þýskaland, Frakkland og fylgiríki þeirra að ráða einhverju í orkumálum á Íslandi?

Spurningunni var aldrei svarað.  

Nú spyrja margir:

Hvers vegna hækkar rafmagnið svona mikið?

Hver ætlar að verða til svars?