ESB-löggjöf á Íslandi: stórar yfirlýsingar en lítil innistæða

ESB-sinnar á Íslandi halda því einatt fram að við séum nú þegar aukaaðilar að Evrópusambandinu í gegnum samninginn um Evrópska efnahagssvæðið, EES. Stórar fullyrðingar fylgja gjarnan þessari yfirlýsingu um að svo og svo hátt hlutafall íslenskrar löggjafar komi nú þegar frá Evrópusambandinu. Þegar nánar er að gætt stenst þessi fullyrðing ekki.

Í sumum Evrópulöndum hefur verið athugað hve stór hluti innlendrar löggjafar er ættuð frá Evrópusambandinu. Skýrsla breska þingsins, How much legislation comes from Europe, frá 2010 segir að á tímabilinu 1997 til 2009 hafi 6,8% breskra laga verið innleiðing ESB-réttar og hlutfall reglugerða var 14,1%. Innleiðing, í skilningi skýrslunnar, gat falist í því að vísa í ESB-rétt í framhjáhlaupi yfir í að vera yfirlýst innleiðing.

Höfundar bresku skýrslunnar segja landbúnað hæsta hlutfall ESB-réttar snerta landbúnað. Bretar, vel að merkja, eru innan Evrópusambandsins og taka upp löggjöf frá Brussel  á öllum sviðum - nema í myntsamstarfinu þar sem evrau-samstarfið kallar á viðamikið regluverk.

Ísland er undanþegið landbúnaðarstefnu Evrópusambandsins enda nær EES-samingurinn ekki til landbúnaðar og sjávarútvegs. Evrópunefndin undir forystu Björns Bjarnasonar skilaði skýrslu árið 2007 og kannaði þar m.a. tölfræði löggjafar. Í skýrslunni kemur fram að á tímabilinu 1992 til 2006 hafi 285 lög átt beinan uppruna í EES-aðild Íslands, eða 17,2% af samþykktunum lögum á tímabilinu. ,,Ef einnig væri litið til þeirra laga sem segja mætti að ættu óbeinan uppruna í EES-aðildinni þá er niðurstaðan að 21,6% laga á tímabilinu megi rekja beint eða óbeint til EES-aðildar Íslands,” segir í skýrslunni.

Norðmenn gáfu nýlega út viðamikla skýrslu um samskipti sín við Evrópusambandið. Í skýrslunni er rætt ítarlega um hve erfitt sé að mæla áhrif lagasetningar í Brussel á innlenda löggjöf. Norðmennirnir segja undir 30% löggjafar þar í landi vera ættaða frá Brussel. Í skýrslunni er vakin athygli á danskri rannsókn frá 2010 sem segir ESB-rétt hafa áhrif á 20% danskra laga og um 13% danskra reglugerða.

Norsku skýrsluhöfundarnir eru í nokkrum vandræðum með að útskýra hvers vegna ESB-landið Danmörk er með lægra hlutfall af ESB-rétti í sínum lögum en Norðmenn, sem standa utan og taka því ekki þátt í landbúnaðarstefnu sambandsins, en hún er stærsta uppspretta laga og reglugerða, skv. bresku skýrslunni hér að ofan. Norðmennirnir skýla sér á bakvið mismunandi aðferðafræði.

Hvað sem allri aðferðafræði líður eru engar forsendur fyrir fullyrðingum um að ESB-réttur sé yfirþyrmandi stórt hlutfall íslenskrar löggjafar.