Spurningar og svör um evruna

Evruverkefnið er dýrasta tilraun í efnahagsmálum og stjórnmálum á okkar tíð þegar litið er til afleiðinga í efnahagsmálum, stjórnmálum og félagsmálum.

Sænski hagfræðingurinn Stefan de Vylder gaf nú í haust út bók um evrukrísuna (Eurokrisen).  De Vylder er þekktur í Svíþjóð fyrir framlag sitt til umræðunnar um evruna og Gjaldmiðilsbandalag Evrópu, ekki hvað síst í aðdraganda þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2003 þegar Svíar höfnuðu evrunni.

Bók de Vylders fjallar um ýmsar hliðar gjaldmiðlamálanna, bæði fyrr og síðar. Í lok bókarinnar er forvitnileg samantekt með spurningum og svörum um myntbandlagið  - og getur hér að líta nokkur dæmi, í lauslegri þýðingu:

Uppfyllir Gjaldmiðilsbandalag Evrópu þær kröfur sem gerðar eru til hagkvæms myntsvæðis?
Svar: Nei.

Fylgir því mikill kostnaður fyrir samfélagið, eins og t.d. Svíþjóð, að vera fyrir utan Gjaldmiðilsbandalag Evrópu?
Svar: Nei.

Er hætta á því að mismunandi hagþróun í hinum ýmsu löndum á myntsvæðinu íþyngi samstarfinu í Gjaldmiðilsbandalaginu?
Svar: Já. Sameiginlegur gjaldmiðill í löndum sem hafa mismunandi efnahagsgerð og mismunandi efnahagsþróun leiðir bara til vandræða.

Leiðir sameiginleg peningastefna og sömu stýrivextir í gjaldmiðilsbandalagi til þess að hætta á fasteignabólum og fjármálakreppum minnkar?
Svar: Nei. Það voru ekki hvað síst hinir lágu vextir á evrusvæðinu sem leiddu til óhóflegrar þenslu og síðan verðhruns á Írlandi og Spáni. Þessi lönd hefðu þurft aðra vaxtastefnu og hærri vexti .

Hefur aðild að ESB og Gjaldmiðilsbandalaginu verið trygging gegn því að ríki sýni ábyrgðarleysi í efnahagsmálum?
Svar: Greinilega ekki!

Er ástæðan fyrir fjármálakreppunni aðallega ábyrgðarleysi í ríkisfjármálum?
Svar: Léttúð í ríkisfjármálum átti að einhverju leyti hlut að máli í hluta evrulandanna, en hinn ógurlegi halli á rekstri ríkissjóða sem hefur átt sér stað eftir 2008 er afleiðing kreppunnar en ekki orsök.

Getur svokölluð innri gengislækkun (launa- og kostnaðarlækkanir) bætt alþjóðlega samkeppnishæfni veiku landanna í Gjaldmiðilsbandalaginu?
Svar: Já. En kostnaðurinn er vaxandi skuldabaggi og versnandi greiðsluhæfi með hættu á gjaldþroti.

Hefur evran aukið á félagslega og pólitíska sundrungu innan og milli landa í Evrópu og ýtt undir vöxt fasískra tilhneiginga og andúðar á innflytjendum?
Svar: Já.

Er evruverkefnið dýrasta tilraun í efnahagsmálum og stjórnmálum á okkar tíð þegar litið er til afleiðinga í efnahagsmálum, stjórnmálum og félagsmálum?
Svar: Því miður virðist svo vera.

Hversu stór verður reikningurinn sem sendur verður skattgreiðendum í evrulöndunum?
Svar: Hef ekki hugmynd. En hann verður stór.

Hefur aukið vald Seðlabanka Evrópu komið til skoðunar í þjóðþingum aðildarlanda og hafa íbúar evrusvæðisins verið upplýstir um hinar gífurlega miklu skuldbindingar sem Seðlabanki Evrópu og framkvæmdastjórn ESB hafa komið á herðar skattborgaranna?
Svar: Varla.

Samræmist aðild að Gjaldmiðilsbandalaginu því að þjóðirnar hafi sjálfsákvörðunarrétt um eigin mál?
Svar: Nei, svo virðist ekki vera. Ráðin eru tekin af ríkjum sem lenda í erfiðleikum. Fjármagnsmarkaðir fá aukið vald og ríkisfjármálum landanna eru settar skorður. Fyrir vikið hefur hlutverk þjóðþinganna dregist saman, ekki bara í þeim löndum sem eiga við vanda að glíma, heldur í öllum evrulöndunum.

Athugasemdir

[Jón Ólafur (IP-tala skráð) 8.2.2013 kl. 15:33]

ESB flokkarnir Samfylkingin og Björt Framtíð, telja sig eiga ca. 150 störf hjá ESB í Brussel,skattfrjáls ofurlaun, og helstu verk, eru að hafa eftirlit hver með öðrum, við að fletta reglugerðarfáráni upp á hálfa miljón blaðsíður, það þarf engin að vera hissa á áhuga þessara flokka á ESB aðild, þægileg innivinna segja þau.

Þá er spurt hver er hagvöxturinn við þessa vinnu?

[GB (IP-tala skráð) 8.2.2013 kl. 15:48]

Og 15 ný sendiráð...

[Einar (IP-tala skráð) 8.2.2013 kl. 22:09]

Mun Heimssýn berjast fyrir því að við segjum upp EES samningnum og göngum út úr EFTA? Er ekki fáránlegt að við séum að taka við löggjöfin frá ESB án aðild að ESB?

[Gunnar Heiðarsson, 9.2.2013 kl. 08:34]

Þetta er ljót upptalning hjá De Vylder, en hann kemur þarna ekkert inn á tilfærslu atvinnunar innan sambandsins. Bendir ekkert á það mikla atvinnuleysi sem sumar þjóðir búa við, meðan aðrar sleppa tiltölulega vel. Það má vissulega tengja við evruna.

Það er spurning Einar, hvort Heimssýn snúi sér nú gegn EES samningnum, þegar ljóst er að aðildarumsóknin er strönduð. Þetta eru þó ólík mál að því leyti til að annars vegar er um aðildarviðræður að ræða en hins vegar um samning sem er í gildi.

Það má vissulega færa fyrir því rök að segja beri upp EES samningnum, en það mætti líka einfaldlega benda á að hér á landi er í gildi stjórnarskrá og samkvæmt henni getur ESB ekki ætlast til að við samþykkjum hvaða rugl sem er, er frá þeim kemur.

Þegar EES samningurinn var gerður og samþykktur á Alþingi, án aðkomu þjóðarinnar, var því haldið fram að hann bryti ekki í bága við stjórnarskrá. Við verðum að treysta því að svo hafi verið. Ef vandi Alþingis í dag er að hingað komi tilskipanir sem eru í bága við okkar stjórnarskrá, eins og utanríkisráðherra heldur fram, þarf einfaldlega að taka þennan samning og lesa hann fyrir framkvæmdastjórn ESB. Gera þeim grein fyrir því um hvað var samið og að ekkert gefi ESB leifi til að breyta því einhliða.