Svör forsetaframbjóðenda við spurningum Heimssýnar

Heimssýn sendi forsetaframbjóðendum nokkrar spurningar.  Svör bárust frá öllum, nema framboðum Ásdísar Ránar og Baldurs Þórhallssonar.    Hér eru spurningarnar og svörin

Undanfarin ár hefur stjórnvald í sumum málaflokkum færst að hluta til útlanda.  Ekki er séð fyrir endann á þeirri þróun.

 

 1) Telur þú að forseti Íslands ætti almennt að beita sér gegn frekari tilfærslu á valdi til útlanda    

 

2)     Ef svarið við 1) er jákvætt, með hvaða hætti ætti forsetinn að beita sér?

 

3)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd bókun 35?

 

4)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd orkupakki 4, eða önnur lög sem framselja stjórnvald í orkumálum Íslendinga til Evrópusambandsins eða stofnana þess?

 

5) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem framselja stjórnvald í farsóttarmálum til útlanda?

 

 

 

Frá framboði Arnars Þórs Jónssonar

 

1)      Telur þú að forseti Íslands ætti almennt að beita sér gegn frekari tilfærslu á valdi til útlanda?

Ekki er augljóst að sú valdatilfærsla sem átt hefur sér stað undanfarin ár, þótt ekki sé talað um það sem er í bígerð, standist stjórnarskrá.  Hlutverk forsetans er að standa vörð um stjórnarskrána og því verður ekki hjá því komist að forseti spyrni við og beiti sér gegn óhóflegri, og í framkvæmd óafturkræfri, tilfærslu á valdi til útlanda.  

 

2)     Ef svarið við 1) er jákvætt, með hvaða hætti ætti forsetinn að beita sér?

Forsetinn á í stöðugu samtali við Alþingi og ríkisstjórn. Eins og landsmönnum er kunnugt getur forseti hafnað því að staðfesta lög og í skjóli þeirrar heimildar getur forsetinn beitt sér með jákvæðum hætti.

 

3)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd bókun 35?

Það er vandséð að bókun 35 standist stjórnarskrá Íslands.  Forsetinn getur ekki staðfest lög sem ganga gegn stjórnarskrá.  Sjálfur tel ég að bókun 35 sé óráð.  

 

4)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd orkupakki 4, eða önnur lög sem framselja stjórnvald í orkumálum Íslendinga til Evrópusambandsins eða stofnana þess?

Ekki er ljóst að það fyrirkomulag sem verið er að koma á og lýtur að framsali á valdi í orkumálum til erlends ríkjasambands standist stjórnarskrá.  Sé vilji til þess hjá þjóðinni væri eðlilegt að leitast við að breyta stjórnarskrá.  Ég hef miklar efasemdir um að Íslendingar vilji færa erlendum embættismönnum meiri völd í orkumálum á Íslandi, en þeir hafa nú þegar.  Sjálfur vil ég það ekki.

 

5) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem framselja stjórnvald í farsóttarmálum til útlanda?

Það er undarlegt, og hættulegt, að vilja framselja ákvörðunarvald í farsóttarmálum til erlendrar stofnunar sem alþjóðleg stórfyrirtæki hafa óumdeilanlega mikil völd yfir. Forseti Íslands hlýtur að íhuga mjög vandlega að hafna því að staðfesta lög af því tagi.

 

 

Frá framboði Ástþórs Magnússonar

 

1)      Telur þú að forseti Íslands ætti almennt að beita sér gegn frekari tilfærslu á valdi til útlanda?

Já

 

2)     Ef svarið við 1) er jákvætt, með hvaða hætti ætti forsetinn að beita sér?

Standa vörð um fullveldi og auðlindir þjóðarinnar. Ný lög sem ganga á þann rétt á þjóðin að skera úr um í þjóðaratkvæðagreiðslu.

 

3)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd bókun 35?

 Ef þau lög eru ekki að ganga á fullveldi eða auðlindir þjóðarinnar þá mun ég sem forseti staðfesta þau, nema að til komi hávær krafa um að tiltekið mál fari í þjóðaratkvæðagreiðslu, þá mun ég setja það mál í slíkan farveg. 

 

4)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd orkupakki 4, eða önnur lög sem framselja stjórnvald í orkumálum Íslendinga til Evrópusambandsins eða stofnana þess?

Ný lög sem ganga á fullveldi eða auðlindir þjóðarinnar á þjóðin að skera úr um í þjóðaratkvæðagreiðslu. 

 

5) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem framselja stjórnvald í farsóttarmálum til útlanda?

Öll lög sem ganga á rétt þjóðarinnar til sjálfsákvörðunar eða fullveldi eiga að fara í þjóðaratkvæðagreiðslu. 

 

 

Frá framboði Eiríks Inga Jóhannssonar

 

1)      Telur þú að forseti Íslands ætti almennt að beita sér gegn frekari tilfærslu á valdi til útlanda?
 Valda flutningur frá sjálfstæðu lýðveldi á ekki að eiga sér stað og tímabært að snúa við þessari þróun og afturkalla þann skaða sem hefur orðið.
Ríki getur ekki talist sjálfstætt ef að erlendir aðila hafa eitthvað með stjórnsýslu þess að segja.
 

2)     Ef svarið við 1) er jákvætt, með hvaða hætti ætti forsetinn að beita sér?
        Forsetinn fer með forsæti með ríkisráði  og getur komið þessum málum á veg einnig getur forseti gert samninga við útlönd.  þegar kemur að lögum sem alþingi hefur samþykkt getur forsetinn lagt fram tillögur og lög fyrir þinginu til að breyta og aftur kalla en svo er það þingsins að samþykkja það og kjósenda að þrýsta á þingmenn sína.
 

3)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd bókun 35?
     Best væri að þessi bókun færi ekki gegnum þingið til forseta,  Ef svo færi yrði þjóðaratkvæðis greiðsla um Bókun 35 undir mínu forsæti.
  Það á ekkert að vera æðri Íslenskum lögum á Íslandi annað en stjórna skrá íslenska lýðveldisins.  Það þarf að vanda betur til í milliríkja samningum og tryggja að ekki séu samþykkt ákvæði sem eiga ekki við beinni samkeppni í viðskiptum við erlend ríki.  Ísland deilir ekki sameiginlegum landamærum og hefur því ekki þörf á samkeppnis lög sem meginlands ríki þurfa. 

 

4)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd orkupakki 4, eða önnur lög sem framselja stjórnvald í orkumálum Íslendinga til Evrópusambandsins eða stofnana þess?
Nei, ég mundi vinna í því að fella orku pakka 3 og fleiri samnings og laga mistök í milliríkja samningum okkar.

 

5) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem framselja stjórnvald í farsóttarmálum til útlanda?
      Samstarf í sóttvarna málum og vöktun er ágætt en engin stofnun eða ríki á að hafa vald yfir okkar innanlandsmálum.

 

 

Frá framboði Höllu Hrundar Logadóttur

Ég mun standa vörð um hagsmuni Íslands og sem forseti Íslands mun ég standa vörð um fullveldi, sjálfsákvörðunarrétt og sjálfstæði þjóðarinnar og tryggja að hagsmunir almennings séu ávallt í fyrirrúmi.

 Forsetinn ætti að taka frumkvæði í opinni umræðu og samráði við þjóðina til að tryggja að hagsmunir landsins séu ávallt í fyrirrúmi. Ég mun íhuga hvert mál fyrir sig með hagsmuni þjóðarinnar að leiðarljósi.

Þegar kemur að orkumálum, tel ég mikilvægt að halda þeim innanlands og tryggja að ákvörðunarvald sé í höndum Íslendinga. Ég hef séð afleiðingar þess þegar ríki missa stjórn á auðlindum sínum og mun því beita mér fyrir vitundarvakningu um verðmæti náttúruauðlinda okkar og valdheimildum til að tryggja stjórn Íslands yfir þeim.

 

 

Frá framboði Höllu Tómasdóttur

Ísland er lýðveldi með þingbundinni stjórn og með kosningarathöfnum sínum leggja kjósendur grundvöll að starfi Alþingis og forseta. Þegar kjósendur greiða atkvæði samkvæmt 2. mgr. 79. gr. og 26. gr. stjskr. taka þeir aftur á móti þátt í löggjafarstarfsemi. Þar eru kjósendur löggjafaraðili. Það er hins vegar mín skoðun að enginn eigi að bjóða sig fram til embættis forseta Íslands með fyrirfram mótaðar skoðanir um tiltekin málefnasvið eða hugmyndir um að gefa löggjafanum nokkur fyrirmæli. Forseti á fyrst og fremst að hlusta á þjóðina og alla hópa samfélagsins og meta þá hvort að það sé ástæða til þess að vísa málum til þjóðarinnar. Langtum eðlilegast væri fyrir forseta að beita sér í málefnum á sviði mannréttinda og jafnréttis og mála sem varða hagsmuni næstu kynslóðar. Ég hef hugsað mikið um Icesave málið, sem var mál þar sem óábyrg framganga þáverandi valdhafa hefði bitnað á kynslóðum til langs tíma og á getu okkar til að sinna eldra fólkinu okkar, það samræmist ekki hugmyndum mínum um kynslóðajafnrétti og réttlæti. En forseti þarf fyrst og fremst að hlusta á þjóðina og fara fyrir grunngildum hennar.

 

Frá framboði Helgu Þórisdóttur

Undanfarin ár hefur stjórnvald í sumum málaflokkum færst að hluta til útlanda.  Ekki er séð fyrir endann á þeirri þróun. 

 1)      Telur þú að forseti Íslands ætti almennt að beita sér gegn frekari tilfærslu á valdi til útlanda? NEI 

 2)     Ef svarið við 1) er jákvætt, með hvaða hætti ætti forsetinn að beita sér? _ 

  3)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd bókun 35 ? JÁ 

 4)  Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd orkupakki 4, eða önnur lög sem framselja stjórnvald í orkumálum Íslendinga til Evrópusambandsins eða stofnana þess? Ef um er að ræða framsal á grundavallar auðlindum íslenskrar þjóðar, mannréttindum eða sjálfstæði - og ef ákvörðun þings endurspeglar ekki vilja þjóðarinnar myndi ég stíga inn í og leyfa þjóðinni að eiga lokasvar. 

 5) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem framselja stjórnvald í farsóttarmálum til útlanda? Vísa í svarið hér að ofan þar sem ég vísa í mannréttindi og sjálfstæði. 

 

Frá framboði Jóns Gnarr

1. Ég tel ekki að forseti eigi að hafa mikil afskipti af ákvörðunum alþingis nema að undangengnu ákalli frá þjóðinni. Ég myndi skoða slíkt vandlega einsog í tilfellum EES samningsins eða ESB aðildar, minnugur því sem á gekk í forsetatíð frú Vigdísar

 

3. Já, nema kæmi til ákall í formi undirskriftarlista. Þá myndi ég hugleiða það og leita mér dómgreindar

 

4. Já, nema í tilfelli undirskriftalista 

 

5. Já nema í ljósi almennra mótmæla og eða undirskriftalista

 

 

Frá framboði Katrínar Jakobsdóttur

Samkvæmt okkar lýðræðisskipulagi er það er í höndum Alþingis og ríkisstjórnar á hverjum tíma að taka afstöðu til slíkra mála. Það er hins vegar ljóst að bera þarf mál sem geta haft langtímaáhrif á samfélagið, eins og til dæmis inngöngu í Evrópusambandið, undir þjóðina. Ég geri þó fastlega ráð fyrir að Alþingi sjálft myndi taka ákvörðun um að gera það án aðkomu forseta en klárlega myndi ég sem forseti tryggja það ef það yrði ekki raunin.

Almennt tel ég að forseti eigi ekki að tjá sig um mál sem eru til meðferðar á Alþingi eða kunna að koma til meðferðar þar og mér finnst það sama eiga við um forsetaframbjóðendur enda ekki hægt að leggja mat á þau fyrr en að þinglegri meðferð lokinni.

Ég legg áherslu á að forseti hefji sig yfir alla flokkspólitík. Hann þarf að geta lagt óhlutdrægt mat á þau lög sem samþykkt eru á þingi. Þau sjónarmið sem ég myndi hafa að leiðarljósi er hvort lögin varða grundvallargildi félagsins, hvort þau muni hafa langtímaáhrif á samfélagið og hvort djúpstæður ágreiningur er um þau sem til dæmis getur birst með fjölda undirskrifta. Fyrrum forseti orðaði það svo að gjá hafi skapast milli þings og þjóðar.

 

 

 

Frá framboði Steinunnar Ólínu Þorsteinsdóttur

 

1) Telur þú að forseti Íslands ætti almennt að beita sér gegn frekari tilfærslu á valdi til útlanda?

NEI

 2) Ef svarið við 1) er jákvætt, með hvaða hætti ætti forsetinn að beita sér?

3) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd bókun 35?

Ég vil svara því til eins og ég gerði hjá Lögréttu í pallborði með lögfræðinemum. Full ástæða er til að landsmenn séu ætíð upplýstir um eðli þeirra samninga sem Ísland gerir við önnur ríki.

4) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem í daglegu tali eru nefnd orkupakki 4, eða önnur lög sem framselja stjórnvald í orkumálum Íslendinga til Evrópusambandsins eða stofnana þess?

Við erum aðilar að samningum við Evrópulöndin um orkumál nú þegar. Það er sameiginlegt ábyrgð jarðarbúa að vinna að heilbrigðum og heilbrigðari lausnum í orkumálum.
Ekki myndum við vilja að Ítalía t.d  myndi láta bara eins og aðrir kæmu þeim ekki við og ákveða að brenna bara olíu og menga fyrir nágrannaþjóðum sínum, eða hvað?  Rétt Íslendinga til að hafa óskertan aðgang að eigin orku má að mínu mati ekki skerða en er það yfirleitt í kortunum?

Ég hef meiri áhyggjur af landsölu og þeim auðlindarétti sem útlendingar fá í kaupunum. Hvað hyggjast þeir fyrir, það veit enginn. það er vandinn og vert að hafa í huga.

5) Muntu, sem forseti, staðfesta lög sem framselja stjórnvald í farsóttarmálum til útlanda?

 
Full ástæða er til að landsmenn séu ætíð upplýstir um eðli þeirra samninga sem Ísland gerir við önnur ríki. Ef mér fyndust slík lög málum blandin myndi ég fylgjast vel með gangi mála í meðförum þingsins og ef ástæða væri til að ætla að um afsal sjálfstæðra ákvarðana Íslendinga væri að ræða, myndi ég krefjast þess að þjóðin væri meðvituð um stöðu sína til framtíðar. Við munum öll þegar við gátum ekki ferðast landa á milli nema gegn framvísun bólusetningaskírteinis í Covid. Við erum í þessu tilfelli sem spurt er um að tala um óorðna hluti og því erfitt að segja af eða á. Við þiggjum nú þegar bólusetningar sem börn sem sporna gegn ýmsum sjúkdómum sem áður drógu menn til dauða og bjarga mannslífum. Þetta þarf að skoða á grundvelli þeirra sjúkdóma sem kunna að reynast mannkyni skæðir. Ég bjó lengi í BNA og þar er sjálfsákvörðunarréttur fólks til bólusetninga barna sinna virtur, sumir segja að það sé slæmt og óábyrgt gagnvart öðrum. Ég sjálf lét bólusetja mín börn eins og vani er hér á landi við algengum sjúkdómum.

 

 

 

Frá framboði Viktors Traustasonar

1) Mér finnst mikilvægast að forseti passi upp á það að slíkar ákvarðanir séu ekki teknar nema búið sé að tryggja það að meirihluti kjósenda sé á bakvið þær. Annars finnst mér að reglur og takmarkanir á slíku eigi heima í stjórnarskrá og vera ekki háðar geðþótta einnar manneskju.

2) Ég hugsa að svar "1)" geti ekki flokkast sem jákvætt frekar en neikvætt.

3) Sem forseti myndi ég ekki skrifa undir neitt frumvarp sem 10% kjósenda hefur mótmælt. Slík mál krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu til þess að útkljá málið áður en lengra er haldið, líkt og stjórnlagaráð mælti með.

4) Sem forseti myndi ég ekki skrifa undir neitt frumvarp sem 10% kjósenda hefur mótmælt. Slík mál krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu til þess að útkljá málið áður en lengra er haldið, líkt og stjórnlagaráð mælti með.

5) Sem forseti myndi ég ekki skrifa undir neitt frumvarp sem 10% kjósenda hefur mótmælt. Slík mál krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu til þess að útkljá málið áður en lengra er haldið, líkt og stjórnlagaráð mælti með.