Veigamikil rök gegn evru

Það eru mörg rök gegn því að Íslendingar taki upp evru sem gjaldmiðil. Rökin eru fyrst og fremst af efnahagslegu tagi. Dýpstu og mikilvægustu rökin varða efnahagslega velferð íslensku þjóðarinnar til framtíðar. Þó er einnig hægt að sækja sér rök í sögulega þróun líkt og forsætisráðherra gerði nýlega þegar hann sagði að ef Ísland hefði verið hluti af ESB og með evru hefði íslenska ríkið komist í mun verri stöðu í hruninu en þó varð og í raun orðið gjaldþrota.

Yrðum við með evru í framtíðinni myndi hagur íslensku þjóðarinnar ráðast í mun meiri og hættulegri mæli en nú er af aðstæðum í Þýskalandi og öðrum kjarnaríkjum evrusvæðisins. Þar sem hagsveiflan hér á landi er allt önnur en þar gætu afleiðingarnar orðið skelfilegar fyrir Ísland.

 

Önnur hagsveifla – önnur peningastefna hentar

Hagsveiflan er allt önnur hér á landi en á evrusvæðinu. Það gerir það m.a. að verkum að Ísland og evrusvæðið er ekki hagkvæmt gjaldmiðilssvæði samkvæmt hagfræðilegri skilgreiningu. Þess vegna hentar ekki sama peningastefna. Afleiðingin gæti orðið ýmist mun meiri verðbólga hér á landi eða meira atvinnuleysi. Slík þróun hefur átt sér stað á Írlandi, Grikklandi og í öðrum jaðarríkjum evrusvæðisins og slíkt er að eiga sér stað í Finnlandi. Reyndar má minna á að evrusvæðið sjálft er ekki hagkvæmt gjaldmiðilssvæði sem sést á því að mikil gliðnun hefur átt sér stað í hagþróun á svæðinu frá því að evran var tekin upp. Verðþróun á útflutningsvörum og verðlag almennt hefur verið með mun hagfelldari hætti í Þýskalandi en víðast annars staðar. Það hefur haft það í för með sér að þýskar vörur hafa selst betur og meira, Þjóðverjar hafa safnað afgangi á viðskiptum við útlönd á meðan ýmsar aðrar evruþjóðir hafa búið við halla í viðskiptum við útlönd. Þjóðverjar hafa safnað eignum á meðan margar aðrar þjóðir hafa safnað skuldum og atvinnuástandi í Þýskalandi hefur verið með besta móti á meðan talsvert atvinnuleysi hefur verið víða annars staðar. Á suðurjaðri evrusvæðisins hefur atvinnuleysið verið upp undir 50 prósent meðal ungs fólks og á sumum svæðum, og ábilinu 20-30 prósent almennt, svo sem á Grikklandi og Spáni. Ef Ísland gerðist aðili að ESB og evru er mjög hætt við því að á nokkurra ára tímabili myndu vandamálin safnast upp með líkum hætti og gerst hefur á öðrum jaðarsvæðum Evrópu. Þar með yrði velferð íslensku þjóðarinnar stefnt í voða líkt og gerst hefur í Grikklandi, á Spáni og víðar.

 

Lægri vextir?

En hvað með vextina? Vextir eru jú miklu lægri á evrusvæðinu núna. Það er alveg rétt en ástæðan eru hinir gífurlegu erfiðleikar sem eiga sér stað á evrusvæðinu. Nýlega lýsti seðlabankastjóri ástandinu þannig að hækka þyrfti vexti hér á landi vegna þess að efnahagslífið væri knúið áfram af viljugum folum sem þyrfti að hemja. Ástandið er allt annað á evrusvæðinu. Þar eru ekki viljugir folar sem draga áfram efnahagslífið heldur staðir, óviljugir og þreyttir klárar sem mega muna fífil sinn fegurri. Þess vegna eru vextir á evrusvæðinu nánast í núlli og evrubankinn nánast gefur með lánum sínum til viðskiptabankanna í þeirri von að hægt verði að koma lánsfé til þeirra sem gætu nýtt það til að skapa atvinnutækifæri. Þrátt fyrir tilraunir í nokkur ár hefur ekki samt ekki tekst að blása lífi í glæður atvinnulífs á evrusvæðinu. Þess vegna eru vextir þar svo lágir.

Svo er rétt að hafa í huga að innan evrusvæðisins eru vextir til einstaklinga og fyrirtæja mjög misjafnir og alls ekki þeir sömu. Svokallaðir smásöluvextir fara eftir aðstæðum í fjármálalífi hvers lands. Þess vegna yrði ekkert sjálfgefið að vextir á lánum til einstaklinga og fyrirtækja hér á landi yrðu þeir sömu og hjá bönkunum í Finnlandi, hvað þá hjá stórbönkunum í Þýskalandi.

Það yrði stórhættulegt fyrir íslenska þjóð til lengdar að búa við sama gjaldmiðil og sömu peningastefnu og kjarnaþjóðirnar á miðju meginlandi Evrópu. Við sjáum það á hinum hrikalegu afleiðingum sem átt hafa sér stað í Grikklandi, á Spáni og við sjáum það á því sem er nú að gerast í Finnlandi.

Þess vegna þurfum við að treysta á okkur sjálf og alls ekki gefa eftir yfirráðin í gjaldmiðilsmálum til stofnana og embættismanna í Frankfurt og Brussel.