Búlgaría deilir við Evrópusambandið um það hvernig megi skrifa "euro"

Þetta hljómar í fyrstu eins og yndislega rúrítanísk deila. Búlgarar eru reiðir vegna þess að ráðamenn Evrópusambandsins í Brussel eru að segja þeim hvernig eigi að skrifa "euro" með kírílísku letri. Evrópusambandið leggur sem fyrr áherslu á einsleitni og krefst þess að þeir noti orðið "eypo", sem hljómar í framburði eins og "euro", í stað "евро" eins og Búlgarar myndu allajafna þýða orðið.

Embættismenn framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins segja að Búlgarar eigi engan rétt á einhverri sérmeðferð í þessum málum. Írar hafi ekki fengið að nota orðið "eora" (sem þýðir Evrópa á gelísku) og því hafi að sama skapi verið hafnað að Ítalir fengju að nota fleirtöluorðið "euri". "Hvað með það?" segja hinir huguðu Búlgarar. "Þessi ríki nota ekki annað stafróf. Við erum ekki að biðja um annað orð heldur aðeins heimild til að þýða orðið eins og við viljum hafa það. Grikkir fengu nú einu sinni að nota eigið stafróf og ekki aðeins í sáttmálunum heldur einnig á sjálfa peningaseðlana," bæta þeir við. "Aaaa," segja þá embættismenn Evrópusambandsins. "En jafnvel Grikkir urðu að fylgja okkar framburði og nota orðið "eupo" í stað "eupw". "Jæja þá," svara Búlgararnir. "En ef maður segir "euro" eins og þið viljið á búlgörsku þá þýðir það, sko, hland!"

Búlgarar eru grimm og hermannleg þjóð og þeir ætla ekki að láta vaða yfir sig. Ef þeir fá ekki niðurstöðu í málið sem þeir sætta sig við hyggjast þeir beita neitunarvaldi gegn samningi Evrópusambandsins við Svartfjallaland. Og þeir hafa á réttu að standa. Ég meina, hvaða rétt hefur Evrópusambandið til að segja sjálfstæðri þjóð fyrir verkum hvernig hún má skrifa á sínu eigin tungumáli? Er þetta ekki fullkomið dæmi um það sem margir setja sig upp á móti hjá sambandinu, samblöndu af hroka og smámunasemi?

Daniel Hannan,
þingmaður breska Íhaldsflokksins á þingi Evrópusambandsins

(Birtist áður á bloggsíðu höfundar. Birt hér í styttri útgáfu með góðfúslegu leyfi hans)

Athugasemd ritstjóra: Að sama skapi yrði ekki lengur heimilt að kalla evruna evru hér á landi ef Ísland gengi í Evrópusambandið og tæki hana upp sem gjaldmiðil sinn. Einungis væri þá í boði að nota "júró" og þá í besta falli heimilt að stafsetja orðið á sama hátt þó sennilega væri þá skárra að skrifa einfaldlega "euro". Hér eru vissulega ekki á ferðinni veigamestu rökin fyrir því að standa utan Evrópusambandsins, en engu að síður er þetta, eins og Daniel Hannan nefnir, gott dæmi um ótrúlega miðstýringaráráttu og smámunasemi þess.

Athugasemdir

[Steini Briem (IP-tala skráð) 29.10.2007 kl. 16:38]

Eru nú sjálfir Íslendingar farnir að tala um "miðstýringaráráttu og smámunasemi" annarra?! Þjóð sem er með ríkisrekna nefnd, sem segir til um hvernig eigi að skrifa hér mannanöfn og hvaða nöfn séu leyfileg hér.

Mannanöfn, ekki síst manns eigið nafn, er nú miklu viðkvæmara mál en nafn á mynt. Við Íslendingar köllum evruna evru nú þegar, enda þótt hún heiti það ekki á erlendum málum. Og við myndum að sjálfsögðu halda áfram að kalla hana evru, ef okkur sýnist svo, jafnvel þótt það stæði euro á peningaseðlum okkar. Rétt eins og Sergey hinn rússneski, eiginkona hans og vinir til dæmis, gátu haldið áfram að nota nafnið Sergey, enda þótt hann yrði að breyta nafni sínu í Sigurður þegar hann gerðist íslenskur ríkisborgari.

Og hvers vegna kalla flestir Íslendingar Eurovision alltaf Júróvisjón? Var einhver að biðja okkur um það? Af hverju segjum við ekki frekar Evróvisjón, eða jafnvel Evrusjón, samanber Evrópa? Ætli það séu nú ekki áhrif frá enskunni, sem við erum svo hrifnir af, en Englendingar, Frakkar og Grikkir til dæmis segja Eurovision með mismunandi hætti.  

[Fannar frá Rifi, 30.10.2007 kl. 12:16]

Mannanafnanefnd er mikilvæg. Hún kemur t.d. í veg fyrir það að foreldrar fái að beita börn sín ofbeldi með því að skýra þau td. Ljótur Bolli eða Hrossaskítur. börn í USA eru td. skýrð í höfuðið á vinsælum sjónvarpsstöðvum. væri gaman að sjá Rúv Jónsson eða eitthvað svipað. 

[Steini Briem (IP-tala skráð) 30.10.2007 kl. 14:36]

Það er nú auðvelt að breyta lögunum þannig að þar komi einungis fram að eiginnafn megi "ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama", eins og fram kemur í 5. grein laganna um mannanöfn frá árinu 1996.

Dæmi um úrskurði nefndarinnar frá febrúar síðastliðnum:

"Beiðni um eiginnafnið Hvannar (kk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá."

"Beiðni um eiginnafnið Hedí (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá ásamt eignarfallsmynd þess, Hedíar."

"Eiginnafnið Anya (kvk.) brýtur í bág við íslenskt málkerfi og getur ekki talist ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls. Kvenmannsnafnið Anja er algengt í slavneskum málum, t.d. rússnesku, og mun hafa borist þaðan í önnur mál. Við umritun rússneskra nafna í latínustafróf er stuðst við reglur sem taka mið af framburði í hverju máli fyrir sig.

Í enskri umritun rússneskra nafna er j-hljóðið umritað með 'y' en í öðrum málum, líkt og íslensku, er yfirleitt ritað 'j'. Með hliðsjón af uppruna nafnsins væri því eðlilegt að rita 'Anja' á íslensku. Samkvæmt upplýsing-um frá Þjóðskrá eru tvær stúlkur skráðar með eiginnafnið Anya (fyrra nafn) og eru þær fæddar árin 2002 og 2006.

Báðar hafa öðlast íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi. Því er ekki hefð fyrir þessum rithætti, sbr. ofangreindar vinnulagsreglur. Eiginnafnið Anya uppfyllir þar af leiðandi ekki öll ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn og því er ekki mögulegt að fallast á það."

[Atli Harðarson (IP-tala skráð) 6.11.2007 kl. 20:49]

Mér finnst samanburðurinn við mannanafnanefnd vera útúrsnúningur (og með því að segja þetta er ég ekki að réttlæta störf þeirrar nefndar, sem ég held að sé álíka óþörf og flestar nefndir aðrar). Deila Búlgara við Evrópusambandið snýst um rétt málsamfélags til að stýra sér sjálft og slík sjálfstýring getur auðvitað verið eftir atvikum skynsamleg eða óskynsamleg, frjálslynd eða afskiptasöm. En ég held þó að svona oftast sé stjórn manna á réttritunarreglum og annarri málpólitík illskárri ef hún er í höndum heimamanna en fólks sem kann ekki einu sinni málið.

Áður en evran varð til var rætt nokkuð um hvað þessi gjaldmiðill ætti að heita og fram kom tillaga um nafnið ecu. Þjóðverjum fannst þetta nafn ekki koma til greina því "ein ecu" hljómar eins og "eine Kuh" og þeir vildu ekki kalla peningana sína beljur. Ef frásögn Daniels Hannan er rétt mun Búlgörum þvert um geð að nota nafn á gjaldmiðil sem hljómar eins og verið sé að ræðs um þvag. Lái þeim hver sem vill.

Og hvað sem líður vitleysunni í mannanafnanefnd slær möppudýrsháttur Evrópusambandsins öll met þegar það reynir að stjórna búlgarskri stafsetningu. Það væri kannski helst að Jón Gnarr í hlutverki næturvarðarsins gæti veitt því einhverja samkeppni.