Við verðum að ráða fram úr okkar málum sjálf

Þetta er mikið þjóðarböl, 7,2% atvinnuleysi,“ sagði góður vinur minn við mig á dögunum, þegar ESB-aðild bar á góma, en við höfðum í höndunum upplýsingar um, að þvílíkt ástand hefði verið í löndum Evrópusambandsins í fyrra, en aðeins 2,3% atvinnuleysi hér á landi. „Það er skrítin hugmynd,“ bætti hann við, „að vilja flytja inn atvinnuleysið!“ Og ég fór að hugsa um þessar tölur og fann á vefnum, að atvinnuleysi meðal ungs fólks undir 25 ára aldri hafði verið 18,8% í Evrópusambandinu á árinu 2005 og er ugglaust svipað enn. Þetta ástand lýsir svo sannarlega miklu þjóðarböli og mannlegum harmleik, þegar atvinnuleysið fer að ganga frá kynslóð til kynslóðar eins og erfðagen innan sömu fjölskyldunnar. Það þarf mikið innra afl til að rífa sig upp úr því!

ESB-aðild er mikið rædd nú, og þessi útgangspunktur er ekki verri en hver annar: Hvernig tryggjum við Íslendingar best velferð okkar sjálfra? Ég sá í sjónvarpinu um daginn viðtalsþátt frá Færeyjum, þar sem ma. var rætt við Magne Arge, forstjóra færeyska flugfélagsins Atlantic Airways, en honum hefur tekist að gera flugfélagið að stórveldi með dugnaði og bjartsýni. Grunntónninn í boðskap hans var, að Færeyingar ættu að segja skilið við Dani. Við verðum að bjarga okkur sjálfir, sagði hann. Það verða engir aðrir til þess.

Ég þekkti þennan bjarta tón héðan frá Íslandi og átti bágt með að sjá það fyrir mér, að fyrsta verk Færeyinga yrði að ganga í Evrópusambandið eftir að hafa endurheimt sjálfstæði sitt úr höndum Dana. Það hefði þá verið betra að vera kyrrir undir Dönum, hugsaði ég. Ragnar Arnalds bendir á það í glöggri grein í Morgunblaðinu á laugardag, að árlega sé haldinn ráðherrafundur Evrópusambandsins, þar sem teknar eru ákvarðanir um nýtingu sameiginlegra fiskimiða og sé sá fundur oft nefndur „nótt hinna löngu hnífa“. Þar hefðum við þrjú atkvæði af um 350. Ætli Færeyingar fengju eitt eða tvö? Ekki er kyn þó áhugamenn um ESB-aðild séu að reyna að koma því að, að íslenska ríkisstjórnin ætti fulltrúa á fundinum og aðgang að öllum gögnum!

Hagsæld okkar Íslendinga hefur alltaf oltið á því, hvort okkur hefur tekist að afla nægilegs gjaldeyris. Mesta reiðarslagið sem ég man eftir var hrun síldarstofnsins í lok 7. áratugarins, þegar hlutfall síldarafurða af heildarútflutningsverðmætum hrundi á tveim árum úr 42% niður fyrir 10% vegna ofveiði. Afleiðingin varð sú, að fjöldi manns flutti úr landi til að leita sér atvinnu og margir komu ekki til baka. En gæfa okkar var á hinn bóginn sú, að samningar höfðu tekist um byggingu álversins við Straumsvík. Sjávarútvegurinn stendur enn í dag undir lífskjörum okkar ásamt orkulindum okkar og orkufrekum iðnaði. Fjarðaál hefur gjörbreytt byggðaþróun á Austurlandi og á næstu árum mun margvíslegur orkufrekur iðnaður byggja upp atvinnulíf víðsvegar um landið og afla okkur meiri gjaldeyristekna. Þegar lífskjör Íslendinga eru borin saman við lífskjör annarra þjóða ríða ódýrt rafmagn og heitt vatn baggamuninn.

Í Reykjavíkurbréfi í gær [sl. laugardag] var gerð grein fyrir kanadískri skýrslu, þar sem spáð er helmingshækkun á eldsneyti á næstu árum. Ég tek undir með bréfritara að undir þessum kringumstæðum er fásinna að ganga í Evrópusambandið og deila með öðrum þjóðum yfirráðum okkar yfir orkulindunum. Þær eiga eftir að margfaldast í verði. Þær eru ásamt fiskimiðunum lykillinn að velferð okkar Íslendinga og forsenda þess, að við getum lifað frjáls og óháð hér norður við heimskautsbaug.

Jón Baldvin Hannibalsson fer mikinn í Morgunblaðinu á fimmtudag og þykir lítið til krónunnar koma, – hún sé ekki annað en ónýtt fat, sem vondir stjórnmálamenn hafi farið illa með en nefnir þó ekki Hlutabréfasjóð og það gums allt saman, sem hann var þó kunnugur. Og það er rétt hjá honum, að krónan er minnsti gjaldmiðill veraldar og þess vegna viðkvæm og að það þrengir að okkur núna. Og úr því verðum við að vinna sjálf, – það verða ekki aðrir til þess. Evrópusambandið er engin gustukastofnun. En auðvitað lærum við af reynslunni. Og ef þrautalendingin verður að síðustu sú, að nauðsynlegt sé að skipta um mynt myntarinnar vegna, hljótum við að velta fórnarkostnaðinum fyrir okkur. Og þá hygg ég að muni koma í ljós, að evran sé of dýru verði keypt.

Halldór Blöndal,
fyrrverandi forseti Alþingis

(Birtist áður í Morgunblaðinu 28. apríl 2008)