Götótt KPMG-skýrsla um höftin að mati leiðarahöfundar DV

Leiðarahöfundur DV, Hörður Ægisson, telur skýrslu KPMG um afnám hafta vera æði götótta, svo ekki sé meira sagt.

Gefum leiðarahöfundinum orðið í leiðara í gær (leturbreyting Heimssýnar):

Ljóst er að áætlun stjórnvalda um losun hafta grundvallast á þeirri stað­reynd að peningastefna landsins mun í fyrirsjáanlegri framtíð byggjast á því að krónan verði gjaldmiðill Íslands. Sú stefna er skynsamleg. Enginn annar raunhæfur valkostur er í boði. Ólíkt því sem mátti skilja af nýlegri greiningu KPMG, sem var unnin að beiðni Samtaka atvinnulífsins, Félags atvinnurekenda, ASÍ og Viðskiptaráðs, þá er losun hafta og möguleg innganga í evrópska myntbandalagið tveir aðskildir hlutir. Ísland getur aldrei orðið hluti af ERM II-samstarfinu, formlegu aðlögunarferli að upptöku evru, fyrr en höftin hafa verið afnumin. Þar er engin aðstoð í boði sem nokkru máli skiptir – nema það sé pólitískur vilji fyrir því að „leysa“ greiðslujafnaðarvanda þjóðarbúsins með því að taka risalán í evrum til að hleypa út erlendum krónueigendum. Því verður ekki trúað að það sé afstaða forsvarsmanna atvinnulífsins og verkalýðshreyfingarinnar.

Sænskir bændur mótmæla afleiðingum ESB-aðildar

Sænskir bændur efndu til mótmæla víða í Svíþjóð fyrir helgi til að mótmæla því sem þeir kalla aðför að landsbyggðinni. Eftir aðildina að ESB hefur hlutur sænskra bænda í framleiðslu tiltekinna landbúnaðarafurða fallið úr 90% í 45% á sænskum markaði. Sænskir bændur komu því saman á 22 stöðum víðs vegar um Svíþjóð til að mótmæla því hversu mjög landsbyggðin væri afskipt. Þeir sögðu sænska stjórnmálamenn hundsa landsbyggðina og að hún virtist ekki skipta máli þegar ákvarðanir um landsmálin væru teknar.

Hér er varað mjög við þeim afleiðingum sem aðildin að ESB hefur fyrir sænskan landbúnað. „Við vorum mjög barnaleg. Við héldum að við gætum haldið uppi hágæða matvælaframleiðslu fyrir kröfuðhörðustu neytendurna eftir sameiningu við ESB“, er haft eftir framámanni í sænsku bændasamtökunum nýverið. Þetta varð hins vegar alls ekki raunin og allar götur síðan hefur sænskur landbúnaður verið á hraðri niðurleið. 

Eftir aðildina að ESB hefur hlutur sænsks landbúnaðar fyrir landbúnaðarvörur á markaði í Svíþjóð fallið úr 90% í 45%. 

Sjá nánar hér í norskum miðli:

Skremmende beskrifvelser av svensk jordbruk

Þeim fjölgar sem vilja draga umsóknina til baka

 

Þeim fjölgar samkvæmt könnun Gallup sem vilja draga umsókn um aðild að ESB til baka. Nú eru það 39% en voru fyrir tveimur mánuðum 35,7%. Á sama tíma fækkar þeim sem eru andvígir afturköllun umsóknar úr 53% í 51%. Þessi þróun er mjög athyglisverð í ljósi þess gegndarlausa áróðurs sem átt hefur sér stað frá Evrópustofu og nokkrum samtökum á vinnumarkaði. 

Það er greinilegt að röksemdsafærsla Heimssýnar og annarra sem hafa bent á að áframhaldandi viðræður merkja áframhaldandi hraða aðlögun að ESB er að slá í gegn. Á hinn bóginn virðist málflutningur aðildarsinna ekki vera að slá í gegn.

51% vildi ekki draga umsókn til baka

ESB ræður ekki við evru-vandann

Meginvandi ESB-ríkjanna, einkum á evrusvæðinu, er lítill hagvöxtur, auk þess sem hagvöxtur og framleiðslukostnaður hefur þróast með mjög mismunandi hætti innan evruríkjanna. Að hluta til stafar þessi hægagangur og þetta misvægi af stöðnuðu og stirðu vinnumarkaðskerfi og tregðu stjórnvalda, einkum í Frakklandi og Ítalíu, til að grípa inn í. Lágir vextir og peningaprentun Seðlabanka evrunnar breyta þessu ekki.

Þetta er meðal þess sem þekktir hagfræðingar á borð við Allan Meltzer og Michael Boskin hafa fjallað um að undanförnu. Hagvöxtur hefur verið mun minni í Evrópu og atvinnuleysi talsvert meira en í Bandaríkjunum. Þessu tengt er að þrýstingur á ríkisútgjöld er mjög mikill í Evrópu, bankakerfið er of stórt og fallvalt í álfunni og svæðið er ekki hagkvæmt gjaldmiðilssvæði. Færanleiki vinnuafls er ekki nægur og tilfærslur á milli svæða með mismunandi efnahagsþróun eru ekki nægar. Í því efni nægir að líta til Bandaríkjanna þar sem færanleiki vinnuafls og opinberar tilfærslur styðja betur við gjaldmiðilinn þar í landi.

Ein leið út úr vandanum, sem Meltzer og Boskin vilja að verði skoðuð í alvöru, er að tekið verði upp tveggja þrepa kerfi fyrir evruna. Annað verði á svipuðum nótum og evran er núna, en hitt verði fyrir lönd sem ekki geti uppfyllt kröfur um opinberan búskap og endurnýjun regluverks á vinnumarkaði.

Miðað við þróun mála er enn langt í land með að evruríkin komist almennt út úr efnahagsvandanum.

Gálgafrestur Grikkja að renna út?

Margir spá því að til tíðinda dragi eftir páska í samskiptum Grikkja, ESB og AGS. Grikkir þurfa nýtt neyðarlán til að gríska ríkið geti staðið við skuldbindingar sínar og hefur gríska stjórnin sent framkvæmdastjórn ESB og AGS lista yfir aðgerðir til að bæta fjárhagsstöðu gríska ríkisins en slíkar aðgerðir eru forsenda þess að Grikkir fái nýtt lán. Listinn þykir þó bæði ófullnægjandi og of seint fram kominn. Samtímis halda ráðherrar í grísku ríkisstjórninni því fram að evrusamstarfið standi á brauðfótum.

Meðal þess sem ríkisstjórn Grikklands hyggst gera til að bæta fjárhagsstöðu ríkissjóðs er að taka ákveðnar á skattaundanskotum og selja hluta hafnar í borginni Píreus til Kínverja. Í næstu viku á Grikkland að endurgreiða AGS sem svarar um 70 milljörðum króna af láni sem landið fékk frá sjóðnum. Grikkland getur ekki bæði greitt af því láni og staðið við aðrar skuldbindingar án þess að til komi ný fyrirgreiðsla frá ESB og/eða AGS.

Umræða um það hvort Grikkland muni haldast innan evrusamstarfsins skýtur upp kollinum með reglulegu millibili. Ýmsir, svo sem Anders Borg, fyrrverandi fjármálaráðherra Svíþjóðar, telja að rétt sé að gera allt til að halda Grikkjum innan evrusamstarfsins, m.a. annars þar sem tímabundnar afleiðingar af útgöngu fyrir grískan almenning gæti orðið mjög erfiðar.

Aðrir, eins og fjárfestirinn mikli, Warren Buffet, segir að það þurfi ekki að vera svo slæmt þótt Grikkir yfirgefi evrusvæðið.

 

 

Tilskipun um heilbrigðistþjónustu yfir landamæri - afleiðingar?

Sáralítil umræða hefur verið hér á landi um tilskipun ESB-þingsins um heilbrigðisþjónustu yfir landamæri. Yfirlýst markmið tilskipunarinnar er að bæta þjónustu og öryggi sjúklinga. Ýmsir óttast hins vegar að tilskipunin muni fyrst og fremst gagnast hagsmunum stórfyrirtækja á þessu sviði og að afleiðingin geti orðið meiri samþjöppun og á endanum verri þjónustu fyrir sjúklinga í heild.

Með tilskipuninni gætu sjúklingar valið sér þjónustu í öðrum löndum innan ákveðinna marka. Steinar Westin, læknir og prófessor í Þrándheimi í Noregi, segir að með tilskipuninni sé verið að grafa undan því óskráða samkomulagi, sem verið hafi á milli þjóðfélagshópa víða í Evrópu, að markaðsöflin nái ekki nema í takmörkuðum mæli til menntunar og heilbrigðisþjónustu. Þar hafi allir jafnan rétt og aðgang og að þjónustan sé að megninu til greidd af sköttum. Tilskipun þings ESB geti grafið undan þeirri þjónustu og því trausti sem ríkt hefur á milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks þegar lögmál framboðs og eftirspurnar, í samræmi við meginstef innri markaðar EES, verið látin ráða meiru um þjónustuna. 

Þá óttast ýmsir að þetta geti leitt til þess að heilbrigðisþjónusta flytjist í enn hraðari og ríkari mæli en áður frá jaðarsvæðum til stærri landa og borga og að heilbrigðisstarfsfólkið flytjist þá frá dreifbýlli svæðum og minni löndum til að sinna sérhæfðri þjónustu á stærri kjarnasvæðum.

Þessi atriði hafa mjög lítið verið rædd hér á landi. Að minnsta kosti hefur það þá farið lágt. Spurningin er hvort ekki sé ástæða til þess að ræða það eitthvað nánar áður en skattborgarar verða látnir borga í auknum mæli fyrir þjónustu erlendis?

 

 

Ágúst Þór segir ESB hafa slitið viðræðum vegna sjávarútvegsmála

Það var ESB sem sleit viðræðum við Íslendinga í mars 2011 en Össur Skarphéðinsson, þáverandi utanríkisráðherra, lét reka á reiðanum í 18 mánuði. Þetta kemur fram í viðtali Agnesar Bragadóttur blaðamanns við Ágúst Þór Árnason, aðjúnkt við lagadeild Háskólans á Akureyri, sem birt var í fyrri mánuði. 

Þar segir (leturbreytingar eru Heimssýnar):

 

ESB vill ekki semja við Ísland

Ágúst Þór Árnason, aðjunkt við lagadeild Háskólans á Akureyri, hafði yfirumsjón með úttekt á aðildarferlinu í skýrslu Hagfræðistofnunar, sem kynnt var opinberlega fyrir rúmu ári. Meginniðurstaða hans var sú að ljóst væri að það yrði ekki um neinar sérlausnir eða undanþágur að ræða fyrir Ísland, nema þá tímabundnar og klárlega engar sem yrðu hluti af löggjöf Evrópusambandsins.

„Það liggur fyrir að það var Evrópusambandið sem stoppaði viðræðurnar, og í þeim efnum skiptir ekki máli hvort rætt er um aðlögunarferli eða samningaviðræður. Þeir sem vilja að þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram og samningum verði lokið, verða að gera grein fyrir því hvernig þeir ætla að ljúka samningum við ESB, sem vill ekki semja við Ísland,“ sagði Ágúst Þór í samtali við Morgunblaðið í gær.

ESB stoppaði viðræðurnar

Ágúst Þór rifjar upp að það hafi verið ESB sem stoppaði viðræðurnar, með því að skila ekki rýniskýrslu, eftir seinni rýnifundinn um sjávarútvegskaflann, sem haldinn var í mars 2011. „Slík rýniskýrsla er nauðsynleg til þess að Ísland geti komið fram með sín samningsmarkmið. Ef við getum það ekki þá er málið stopp, eins og raunin hefur verið síðan í mars 2011.“

Ágúst Þór var spurður, í þessu samhengi, hvort það hefði eitthvað upp á sig að setja ákvörðun um það hvort viðræðum við ESB væri haldið áfram, í hendur þjóðarinnar með þjóðaratkvæðagreiðslu: „Ég tel að ef efnt yrði til þjóðaratkvæðagreiðslu þyrfti að spyrja þjóðina hvernig hún ætlaði að komast í viðræður, við einhvern sem er ekki að svara í ferlinu. Það var sett upp ákveðið ferli og samkvæmt því á að skila rýniskýrslu eftir seinni rýnifundinn umsóknarlands og Evrópusambandsins. Hvað gerir umsóknarlandið, ef þessari skýrslu er ekki skilað? Þeirri spurningu verður að svara,“ sagði Ágúst Þór.

Hann bendir á að það hafi liðið góðir 18 mánuðir frá því að seinni rýnifundurinn um sjávarútvegskaflann var haldinn í mars 2011, þangað til að Össur Skarphéðinsson, þáverandi utanríkisráðherra hafi ákveðið að setja málið á ís, en það hafi hvort eð er verið á ís hjá Evrópusambandinu í eitt og hálft ár.

Ágúst Þór segir að þegar hann var að vinna úttekt sína fyrir skýrslu Hagfræðistofnunar, hafi hann farið til Brussel og hitt samningamenn ESB og ýmsa forsvarsmenn Evr- ópusambandsins. „Niðurstaða lykilmanna sem ég ræddi við var sú að það væri ekki hægt að koma fram með rýnisskýrsluna um sjávarútvegskaflann vegna þess að í henni hefði verið krafa um tímasetta að- gerðaráætlun um það hvernig Ísland ætlaði að taka upp Evrópulöggjöfina í sjávarútvegi. Þeir vissu sem var að viðbrögðin við slíkri kröfu gætu ekki orðið önnur en lok samningavið- ræðna. Þannig að við þær aðstæður sem fyrir hendi voru var klárlega ekki hægt að ljúka viðræðunum.“

Hann segir að í sínum huga sé það alveg ljóst að afstaða Evrópusambandsins sé sú að málið liggi bara dautt, þar til fyrir liggur að meirihluti þjóðarinnar hefur tekið af skarið um að hann vilji ganga í Evrópusambandið. „Það yrði þá á forsendum Evrópusambandsins, en ekki okkar. Í prinsippinu verðum við innan lagaramma Evrópusambandsins í öllum flokkum,“ sagði Ágúst Þór Árnason.

Haraldur Benediktsson lýsir ESB-umræðuferlinu sem fyrirvaralausri aðlögun

Haraldur Benediktsson, fyrrverandi formaður Bændasamtaka Íslands, lýsir ágætlega í grein í Morgunblaðinu í dag hvernig umræðuferlið um inngöngu í ESB átti sér stað. Þar kemur fram hvernig sendinefndir ESB tóku á andstæðingum aðildar og hvernig nefndirnar hugsuðu sér að leggja málin upp þannig að sem mestar líkur yrðu á að þjóðin myndi samþykkja væntanlegan samning. Þá lýsir Haraldur vel skoðunum sendinefndanna á aðlögunarferlinu og því hvernig samþykkja þyrfti ýmsar breytingar á lögum áður en ESB samþykkti inngöngu Íslands.

Grein Haraldar er birt hér í heild sinni. Leturbreytingar eru Heimssýnar. 

Stjórnarandstaðan fellur frá fyrirvörum Alþingis

Það var lærdómsríkt að vinna með því ágæta fólki, sem skipaði fjölmargar sendinefndir frá ESB, og var að vinna að aðlögunarferlinu. Þetta var fólk af ýmsum stigum stjórnkerfis sambandsins. Erindi þess var eðlilega mismunandi. Ég hitti margar nefndir fyrir hönd Bændasamtakanna.

Ég rifja sérstaklega upp fund sumarið 2011, sendinefndin var að þessu sinni skipuð háttsettum embættismönnum. Almennt má um allt það fólk sem kom segja, að það taldi ekki vandamál að vinna með þeim sem væru á móti aðild og ekki væri fyrirstaða að eiga með þeim uppbyggilegt samstarf. Þau þekktu vel afstöðu bænda. Þau væru mjög reynd að vinna með slík sjónarmið og Evrópusambandið hefði það í ákveðnu ferli, að fást við það. Aðild yrði tilbúin og send í atkvæðagreiðslu þegar þeir sérfræðingar, sem héldu um þau mál, teldu réttan tíma kominn til þess. Sem sagt þegar »rétti tíminn« kæmi yrði blásið til atkvæðagreiðslu.

Hún var athyglisverð sú skoðun gesta okkar, að meiri vandi væri að fást við íslensk stjórnvöld og þá sem vildu aðild, heldur en andstæðinga aðildar, vegna rangrar nálgunar þeirra að þeim raunveruleika sem fælist í að hafa hafið aðlögun. Það myndi ekki fara vel fyrir ferlinu ef ekki væri skilningur á eðli inngönguferilsins og hvernig hann væri í raun.

Á fundi sumarið 2011 reyndum við að útskýra fyrir sendinefnd hvernig íslensk stjórnvöld ætluðu ekki að breyta hér lögum og reglum - fyrr en eftir kosningu um aðild. Svar þeirra var einfalt; ekkert kerfi - engin »greiðsla« til Íslands - engin aðild.

Við þessa yfirlýsingu fór fram áhugaverð umræða um stöðu umsóknarríkis. Þar kom m.a. fram að ákvæði greinargerðar þingsályktunar Alþingis í ýmsum málaflokkum væru þess eðlis að ekki yrði hægt að ljúka ferlinu nema fallið yrði frá þeim. Sérstaklega varðaði þetta ákvæði í ályktun Alþingis um sjávarútvegsmál. Þar væri um svo stórt atriði að ræða að ekki gæti orðið framhald - og líklega yrði ekki skilað rýniskýrslu, fyrr en Ísland gerði sér grein fyrir þeim grundvallarákvæðum ESB sem Ísland þyrfti að hlíta sem aðildarríki, sérstaklega varðandi sjávarútveg. Enda hefur rýniskýrsla um sjávarútvegskaflann ekki skilað sér ennþá.

Allir hljóta að sjá að aðlögunarferillinn hefur verið strand frá þessum tíma. Til að losa ferlið verður að falla frá fyrirvörum Alþingis.

Væri það afstaða núverandi ríkisstjórnarmeirihluta að halda áfram aðlögunarferlinu er ferlið jafn fast og áður. Því fyrst þurfum við að ákveða á Alþingi að falla frá fyrirvörum okkar sem settir voru við afgreiðslu Alþingis um sjávarútveg, landbúnað og fleira. Hvar ætlar núverandi utanríkisráðherra og ríkisstjórn að fá umboð til þess?

Núverandi stjórnarandstaða er greinilega fallin frá fyrirvörum sínum með framlagningu á þingsályktunartillögu sinni um þjóðaratkvæði um framhald viðræðna? Verður ekki þjóðin að vita hvaða samningsumboð hún ætlar að veita, ef hún á að kjósa um framhald viðræðna?