Myndi EES-samningurinn líða undir lok ef Norðmenn gengju í ESB?

Ekkert segir að sú yrði raunin. Þegar viðræður stóðu yfir fyrir rúmlega 13 árum síðan um samninginn um Evrópska efnahagssvæðið (EES) á milli Evrópusambandsins og Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA), sem Ísland er aðili að ásamt Noregi, Sviss og Liechtenstein, bjuggust flestir við því að Norðmenn myndu samþykkja Evrópusambandsaðild í þjóðaratkvæði 1994. Þrátt fyrir það var engan bilbug á mönnum að finna í samningaviðræðunum. Það er því í það minnsta ekkert gefið í þeim efnum og forystumenn Evrópusambandsins hafa ekkert sagt til þessa sem túlka má sem svo að EES-samningurinn muni líða undir lok ef Norðmenn tækju þá ákvörðun að ganga í sambandið sem ekkert bendir þó til að muni verða raunin. Á þessu hefur Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra, einkum vakið athygli á og undir það sjónarmið hefur t.a.m. Jean Claude Piris, yfirmaður lagasviðs ráðherraráðs Evrópusambandsins, tekið.

Eðli málsins samkvæmt yrði þó að semja um ákveðin atriði EES-samningsins á ný gengi Noregur í Evrópusambandið í ljósi þeirrar breytingar. Rétt er þó að hafa ennfremur í huga að ráð er fyrir því gert í EES-samningnum að sú staða kunni að koma upp að aðildaríki hans, sem standa utan Evrópusambandsins, kunni að ganga í sambandið. Það er því langur vegur frá því að slíkt myndi sjálfkrafa þýða endalok samningsins eins og sumir hafa viljað halda fram. Að auki gleymist það gjarnan að aðildarríki EES-samniningsins eru ekki aðeins EFTA-ríkin Ísland, Noregur og Liechtenstein (Svisslendingar höfnuðu aðild að EES í þjóðaratkvæði og gerðu þess í stað tvíhliða samninga við Evrópusambandið sem reynst hafa mjög vel) heldur einnig öll aðildarríki Evrópusambandsins.

Hjörtur J. Guðmundsson