Er Evrópusambandið skriffinskubákn?

Samkvæmt niðurstöðum rannsóknar brezku hugveitunnar Open Europe frá því í marz 2007 taldi lagasafn Evrópusambandsins þá 170 þúsund blaðsíður. Fram kemur í niðurstöðunum að ef allar þessar blaðsíður væru lagðar hlið við hlið á langveginn myndu þær ná yfir rúmlega 50 kílómetra vegalengd. Ennfremur að þyngdin á þeim væri 286 kíló og væri þeim raðað í einn stafla myndu þær ná 11 metra hæð. Þessu til viðbótar sagði í niðurstöðum rannsóknarinnar að meira en 100.000 blaðsíður af lagagerðum hefðu þá verið framleiddar í Brussel undanfarinn áratug og að samtals hefði Evrópusambandið samþykkt 666.879 blaðsíður af lagagerðum síðan það var sett á laggirnar í marz 1957. Væri þeim raðað saman næðu þær yfir 193 kílómetra vegalengd. Heildarfjöldi lagagerða sambandsins í dag mun vera vel yfir 130.000. Samkvæmt niðurstöðum annarrar rannsóknar Open Europe eru starfsmenn Evrópusambandsins nú um 170.000 talsins sem er sambærilegt við það ef allir íbúar Reykjavíkur, Kópavogs og Hafnarfjarðar störfuðu fyrir sambandið eða meira en helmingur allra íbúa Íslands.

Meira um skriffinsku Evrópusambandsins

Hvaða nauður?

Þegar ekki er nauðsynlegt að breyta, er nauðsynlegt að breyta ekki, sagði breskur íhaldsmaður fyrir löngu. Umræðurnar um hugsanlega aðild Íslands að Evrópusambandinu sæta furðu. Hvaða nauður knýr okkur þangað inn? Ég skil vel Frakka, Þjóðverja og Ítali, þegar þeir stofnuðu ásamt nokkrum minni þjóðum vísi að þessu sambandi með Rómarsáttmálanum 1957. Þessar þjóðir þráðu að hætta því borgarastríði, sem staðið hafði í Evrópu öldum saman með misjafnlega löngum hléum. Ég skil líka vel þjóðir Mið- og Austur-Evrópu, sem flýttu sér í Evrópusambandið, þegar þær losnuðu undan sósíalismanum. Þær hafa augastað á mörkuðum í Vestur-Evrópu og sækja í það skjól, sem sambandið veitir vonandi fyrir rússneska birninum, en nú rymir hátt í honum.

Það var þó ekki Evrópusambandið, sem tryggði frið í Evrópu eftir heimsstyrjöldina síðari, heldur Bandaríkjamenn með sína mörg hundruð þúsund hermenn í álfunni og öflugt vopnabúr heima fyrir. Enn á Evrópusambandið í erfiðleikum með að marka stefnu og framfylgja í öryggismálum. Smáþjóðir utan Evrópu, sem óttast rússneska björninn eða kínverska drekann, setja frekar traust sitt á Bandaríkin en Evrópusambandið. Er það af ótta við Evrópusambandið, sem Rússar hafa enn ekki árætt að hernema Georgíu alla eða Kínverjar að leggja undir sig Taívan? Samt sem áður eru stjórnmálarökin fyrir Evrópusambandinu skiljanleg, eins langt og þau ná.

Engin sérstök viðskiptarök hníga hins vegar að Evrópusambandinu. Þjóðir heims græða vissulega allar á frjálsum viðskiptum og verkaskiptingu, eins og Adam Smith sýndi fram á. En þær geta stundað slík viðskipti án alþjóðastofnana eins og Evrópusambandsins. Við þurfum þess ekki með til að kaupa kaffi frá Brasilíu eða selja fisk til Japans. Það er líka áhyggjuefni, að Evrópusambandið hefur nokkra tilburði til að hlaða tollmúra í kringum Evrópu, þótt viðskipti innan múranna séu vissulega frjáls. Tollmúrarnir koma sér illa fyrir fátækar þjóðir í suðri, sem þurfa einmitt að selja Evrópubúum vöru og þjónustu til að geta brotist til bjargálna. Reynslan ein mun hins vegar skera úr um, hvort Evrópusambandið verði síðar meir lokað ríki eða opinn markaður.

Engin nauður knýr Íslendinga, Norðmenn eða Svisslendinga inn í Evrópusambandið. Þetta eru þrjár ríkustu þjóðir Evrópu, sem yrðu að leggja miklu meira í sjóði sambandsins en þær fengju úr þeim. Þær hafa allar tryggt aðgang að Evrópumarkaði, Íslendingar og Norðmenn með aðild að Evrópska efnahagssvæðinu, EES, Svisslendingar með tvíhliða samningi, sem er í raun jafngildur EES-samningnum. Engin þessara þjóða telur sig af öryggisástæðum þurfa að ganga í Evrópusambandið. Tvær aðrar ástæður eru til þess, að Íslendingar ættu að vera enn tregari til aðildar en Norðmenn og Svisslendingar. Við yrðum í fyrsta lagi að afsala okkur yfirráðum yfir Íslandsmiðum, þótt við fengjum eflaust fyrir náð að veiða einir hér fyrsta kastið. Og í öðru lagi yrði sjálf aðildin okkur dýrkeypt. Við yrðum að ráða fjölda fólks í vinnu við að sækja ráðstefnur og fundi og þýða ræður og skýrslur.

Er hér ef til komin skýringin á hinum undarlega áhuga sumra á aðild að Evrópusambandinu? Sjá hinar talandi stéttir á Íslandi þar ný atvinnutækifæri? Fólkið, sem vill frekar sækja ráðstefnur um nýsköpun en skapa eitthvað nýtt?

Hannes H. Gissurarson,
prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands

(Birtist áður í Fréttablaðinu 22. ágúst 2008 og á bloggsíðu höfundar)

FUNDUR: Hvert stefnir Evrópusambandið?

Hvert stefnir Evrópusambandið? Hvað verður um Lissabon-sáttmálann? Hvers vegna ættu Íslendingar ekki að sækja um aðild að sambandinu?

Í hádeginu nk. fimmtudag þann 21. ágúst mun einn þekktasti stjórnmálamaður Bretlands Nigel Farage, sem hefur um árabil verið áberandi í hópi þeirra sem gagnrýnt hafa Evrópusambandið, flytja opinn fyrirlestur í fyrirlestrasal Þjóðminjasafnsins við Hringbraut. Fyrirlesturinn er á vegum Heimssýnar og Stofnunar stjórnsýslufræða og stjórnmála við Háskóla Íslands.

Nigel Farage hefur verið leiðtogi breska stjórnmálaflokksins UK Independence Party síðan 2006 og hefur setið á þingi Evrópusambandsins sem fulltrúi hans síðan 1999. Hann var áður virkur í starfi breska Íhaldsflokksins en sagði skilið við hann 1992 þegar John Major, þáverandi leiðtogi flokksins og forsætisráðherra Breta, undirritaði Maastrich-sáttmálann. Árið eftir tók hann þátt í stofnun UK Independence Party, en flokkurinn náði góðum árangri í kosningum til Evrópusambandsþingsins árið
2004 og kom næst á eftir Íhaldsflokknum og Verkamannaflokknum í fjölda fulltrúa.

Farage mun koma víða við í umfjöllun sinni um Evrópumálin og m.a. fjalla um það hvert Evrópusambandið stefnir, hvernig haldið er á málum innan þess, Lissabon-sáttmálann sem írskir kjósendur höfnuðu fyrr í sumar og evruna og efnahagsmálin svo eitthvað sé nefnt. Eftir erindi hans mun verða opnað á fyrirspurnir.

Heimssýn

Af hagkerfum

Reynt er að halda því að Íslendingum, að hagkerfi þeirra mundi styrkjast við að lýsa áhuga fyrir inngöngu í Evrópusambandið (ESB) og myntbandalag Evrópu (EMU).  Þessi hugdetta er algerlega úr lausu lofti gripin og lýsir fullkomnum barnaskap.  Íslenzka hagkerfið er öflugt og sveigjanlegt, en einkenni evrusvæðisins eru háir og íþyngjandi skattar ásamt reglugerðafargani.  Innganga mundi að öllum líkindum drepa hér allt í dróma, því að útflutningsatvinnuvegirnir, sem velmegunin er reist á, mundu berjast í bökkum vegna meiri tilkostnaðarhækkana en annars staðar á evrusvæðinu.  Dæmi um þetta eru að verða ískyggileg innan evrusvæðisins.

Núverandi efnahagsvandræði heimsins hófust með hruni húsnæðismarkaðarins í Bandaríkjunum árið 2007.  Hundruðir milljarða bandaríkjadala töpuðust með svo nefndum lánavöndlum um allan heim.  Hagvöxtur dróst saman í Bandaríkjunum og víðar.  Ætla hefði mátt að óreyndu, að Bandaríkjamenn færu verst út úr þessari kreppu.  Nú er annað að koma á daginn.  Mjög sígur nú á ógæfuhlið helztu efnahagskerfa evrusvæðisins.  Margt bendir nú til, að kreppan verði bæði dýpri og langvinnari í evrulandi en víðast hvar annars staðar.  Bandaríska efnahagskerfið er hins vegar tekið að rétta úr kútnum á meðan hið evrópska sígur til botns.  Gjaldeyriskaupmenn hafa áttað sig á þessu, eins og meðfylgjandi mynd er til vitnis um.  Traust á dollarnum vex á kostnað evru. Gengi gjaldmiðla ræðst að lokum alltaf af styrk efnahagskerfanna, þ.e.a.s. af hagvextinum á viðkomandi myntsvæði.  Heilbrigður hagvöxtur fæst aðeins með sköpun útflutningsverðmæta, sem eru verulega (a.m.k. 5%) meiri en nemur verðmætum innflutnings.

Hvers vegna halda menn, að þróun téðra risahagkerfa sé með þessum hætti?  Ein skýringin er sú, að bandaríski seðlabankinn (Federal Reserve) brást skjótt við niðursveiflunni og lækkaði vextina.  Þá lagðist bandaríska ríkisstjórnin á sömu sveifina og lækkaði tekjuskatt á almenning.  Þetta eru mótvægisaðgerðir, sem skipta máli. Evrópski seðlabankinn (ECB) er aftur á móti nýbúinn að hækka stýrivexti í harðri baráttu sinni gegn verðbólgu á evrusvæðinu.  Ekki bólar á neinum skattalækkunum í Evrópu til að létta undir með almenningi.  Jaðarskatturinn er þó víða 50% og þar yfir innan ESB, og samkeppni landanna á skattasviði er eitur í beinum framkvæmdastjórnarinnar í Brussel.  Evrópa er hávaxtasvæði og háskattasvæði, og efnahagskerfi hennar er niðurnjörvað af stjórnmálamönnum og verkalýðsfélögum.  Hvaða erindi á Ísland inn í þetta stjórnkerfi?  Heilbrigð skynsemi talar ekki fyrir því að hengja smáhagkerfi aftan í risahagkerfi með öllum þessum sjúkdómseinkennum. Íslenzka hagkerfið hlyti að draga dám af hinu evrópska við inngöngu.  Slíkt mundi leiða til lítils hagvaxtar, ef nokkurs, og verulegs viðvarandi atvinnuleysis á okkar mælikvarða.  Við mundum fljótlega lenda í stórvandræðum með viðskiptin við útlönd vegna stífs gengis, sem aldrei hefur gefizt vel hér.

Flóð ódýrra evrópskra matvæla hingað til lands er ekki tilhlökkunarefni, því að gæði þeirra ná ekki máli í samanburði við íslenzk matvæli.  Þess er von, því að loftið er þar mengað og almennilegt vatn af skornum skammti.  Vöxtur jurta og dýra er knúinn áfram með ónáttúrulegum hætti í samanburði við hefðina í okkar hreina landbúnaði, hvers afurðir taka öllu öðru fram að hollustu.

Ekki þarf að orðlengja, að fullveldisafsal til Brussel merkir t.d., að síðasta orðið um stjórnun á nýtingu auðlinda hafsins verður í Brussel, hvað sem óábyrgu tali um "staðbundna stjórnun" líður.  Það er ómótmælanleg staðreynd, hvort sem aðlögunartíminn verður 5 eða 10 ár.  Fiskveiðiflota ESB-landanna skortir verkefni um leið og ESB matvælamarkaðinn skortir tilfinnanlega ferskan fisk.

Eitt af því, sem Írar óttuðust, þegar þeir höfnuðu stjórnarskrá ESB í sumar, var herkvaðning í Evrópuherinn, en Írar eru sem kunnugt er hlutlausir.  Við mundum væntanlega ekki þurfa að óttast slíkt, þar sem við erum herlausir, en gætum þurft að leggja til lögreglusveitir til friðargæzlu á vegum ESB.  Kærum við okkur um slíkt?  Heppilegra verður að telja, að Alþingi eigi lokaorðið um slíkt, sem og um öll önnur hagsmunamál Íslendinga.

Bjarni Jónsson,
verkfræðingur

(Birtist áður á bloggsíðu höfundar)

Atvinnuleysi á meðal ungs fólks innan ESB allt að 24%

Fjöldaatvinnuleysi hefur lengi verið viðvarandi vandamál innan Evrópusambandsins og þá ekki síst í þeim ríkjum sem nota evruna sem gjaldmiðil sinn. Hefur atvinnuleysi gjarnan verið hátt í 10% að meðaltali á evrusvæðinu og á stundum verið jafnvel meira en það. Sá hópur sem hvað verst hefur komið út úr þessu er ungt fólk á aldrinum 15 til 24 ára.

Hér að neðan má berja augum nýjustu tölur Hagstofu Evrópusambandsins (þegar þetta er ritað) um atvinnuleysi í þessum aldursflokki í aðildarríkjum sambandsins. Athugið að hér er allajafna ekki á ferðinni tímabundið atvinnuleysi vegna þeirra efnahagsvandræða sem til staðar er í heiminum um þessar mundir heldur er um að ræða ástand sem hefur verið viðvarandi í þessum löndum um árabil og jafnvel áratugaskeið.

Líklegt er talið að atvinnuleysi í aðildarríkjum Evrópusambandsins, einkum þó þeim sem nota evru sem gjaldmiðil, eigi eftir að aukast verulega á næstu mánuðum vegna efnahagsástandsins í heiminum sem evrusvæðið hefur vitanlega ekki farið varhluta af frekar en ríki utan þess. Einnig er talið að það muni taka evrusvæðið mun lengri tíma að ná sér á strik aftur frekar en t.a.m. íslenska hagkerfið.

Evrusvæðið:
Austurríki 8,3%
Belgía 17,7%
Finnland 15,8%
Frakkland 17,7%
Grikkland 22,7%
Írland 10,8%
Ítalía 20,8%
Holland 5,1%
Kýpur 9,0%
Lúxemburg 15,5%
Malta 11,2%
Portúgal 15,4%
Slóvenia 9,7%
Spánn 24,1%
Þýskaland 9,8%

Önnur Evrópusambandsríki:
Bretland 13,9%
Búlgaría 14,2% (gengi gjaldmiðilsins tengt við evruna)
Danmörk 5,8% (gengi gjaldmiðilsins tengt við evruna)
Eistland 6,6% (gengi gjaldmiðilsins tengt við evruna)
Lettland 8,8% (gengi gjaldmiðilsins tengt við evruna)
Litháen 9,7% (gengi gjaldmiðilsins tengt við evruna)
Pólland 17,0%
Rúmenía 18,4%
Slóvakía 17,9% (gengi gjaldmiðilsins tengt við evruna)
Svíþjóð 15,5%
Tékkland 10,1%
Ungverjaland 19,8%

Heimildir:
Hagstofa Evrópusambandsins
Wikipedia

Þegar menn hugsa ekki

Höfnun Íra á Stjórnarskrá Evrópusambandsins (sem einnig er kölluð Lissabon-sáttmálinn) hefur komið illa við Evrópusambandssinna víða og þ.m.t. hér á Fróni. Brugðist hefur verið við með ýmsu móti eins og gengur og gerist. Ein viðgrögðin hafa verið á þá leið að segja höfnun Íranna í raun vera ómarktæka þar sem kosningaþátttakan hafi ekki verið nema 53% og undir 45% utan írska höfuðborgarsvæðisins! Það er nefnilega það.

Þessir sömu aðilar gleyma að í byrjun árs 2005 var haldin þjóðaratkvæðagreiðsla á Spáni um Stjórnarskrá Evrópusambandsins þar sem um 40% kjósenda tók þátt og samþykkti meirihluti þeirra plaggið. Ómarktæk kosning væntanlega samkvæmt sömu formúlu. Þó man ég nú ekki eftir því að íslenzkir Evrópusambandssinnar hafi haft nokkuð við þá atkvæðagreiðslu að athuga. Enda niðurstaðan þeim að skapi.

Þátttaka í kosningum til Evrópusambandsþingsins hefur stöðugt minnkað til þessa og hefur í síðustu kosningunum verið vel innan við 50%. Í síðustu kosningum til þingsins árið 2004 var þátttakan aðeins 45,6% og var hún því væntanlega alls ómarktæk samkvæmt kokkabókum Evrópusambandssinna. Þeir sem á þinginu sitja núna í krafti þessara kosninga hljóta því að hafa nákvæmlega ekkert umboð til þess. Ekki satt?

Hjörtur J. Guðmundsson

(Birtist áður á bloggsíðu höfundar)