ESB-aðild, evra og atvinnuleysi

Það kemur við viðkvæma taug hjá áróðursmönnum ESB-aðildar hérlendis að minnst sé á krónískt og hátt atvinnuleysisstig innan Evrópusambandsins. Okkur Íslendingum þykir ógnvænlegt þegar atvinnuleysishlutfall hérlendis er komið upp í 4-5% eftir að hafa legið kringum 2-2,5% um langa hríð. Í Evrópusambandinu væru menn þó hæstánægðir með atvinnuleysi á þessum slóðum eftir að hafa búið við 7-9% atvinnuleysi að meðaltali mörg undanfarin ár. Áður en efnahagskreppan skall á sl. haust var atvinnuleysi í ESB rétt um 7% að meðaltali en fer nú hraðvaxandi. Á evrusvæðinu var atvinnuleysið enn hærra en meðaltalið í aðildarríkjunum 27.

Um 17 milljónir atvinnuleysingja
Samkvæmt tölum hagstofnunar ESB, Eurostat, nam tala atvinnulausra í ESB samtals 16,7 milljónum manna í september 2008, þar af voru 11,7 milljónir á evrusvæðinu. Í hagsveiflu síðustu ára hafði nokkur árangur náðst í að draga úr atvinnuleysi, m.a. í Þýskalandi, en bent er á að talsvert sé þar um falið atvinnuleysi. Jafnframt liggur fyrir samkvæmt tölum Eurostat að atvinnuleysi meðal kvenna er að jafnaði nokkru meira en hjá körlum. Vissulega er mikill munur á hversu alvarlegt ástandið er í einstökum ríkjum ESB, staðan skást í löndum eins og Danmörku, Hollandi og Austurríki en yfir meðaltali m.a. í Þýskalandi, Frakklandi, á Spáni og í Portúgal. Sérstaka athygli vekur tiltölulega hátt atvinnuleysisstig í Svíþjóð og Finnlandi, á bilinu 5,2-6,1% þegar best lét á fyrrihluta árs 2008. Alvarlegust af öllu er þó staða ungs fólks á vinnumarkaði innan ESB þar sem 17-18% fólks yngra en 25 ára eða hátt í fimm milljónir voru án atvinnu fyrir kreppuna og höfðu tilraunir til úrbóta á því ástandi litlu skilað undanfarið.

Spennitreyja evrusvæðisins
Aukinn þrýstingur á að Ísland sæki um aðild að Evrópusambandinu er fyrst og fremst tilkominn vegna gjaldmiðilsmála, þ.e. meintrar nauðsynjar að leggja af krónuna og taka upp evru. Öllum ætti þó vera ljóst að innganga í myntbandalag ESB, sem aðeins 15 af ríkjunum 27 eiga aðild að, er háð ströngum skilyrðum Maastricht-sáttmálans og mörg ár myndu líða áður en Ísland hugsanlega yrði gjaldgengt í þann klúbb útvalinna. Nú sem fyrr blasir það líka við að efnahagskerfi okkar Íslendinga er af annarri gerð en hjá þeim þjóðum sem eru á evrusvæðinu og afar óhagstætt gæti reynst fyrir Ísland með evru sem mynt að búa við Maastricht-skilyrðin. Þrautalendingin til að fullnægja þeim skilyrðum yrði aukið atvinnuleysi langt yfir þau mörk sem hér hafa ríkt eða talist ásættanleg undanfarna áratugi.

Hvert stefnir ASÍ-forystan?
Það sætir furðu að forysta ASÍ hefur nú um skeið fyrirvaralaust krafist aðildar Íslands að ESB og sótti sér umboð fyrir þá stefnu á ársfundi sambandsins sl. haust. Tálbeitan sem launafólki er boðið upp á er evra eftir að Ísland hefði fengið aðild að myntbandalagi ESB. Í því efni leggjast þessi samtök launafólks á sömu sveif og atvinnurekendur, að því er virðist án þess að skeyta nokkru um þann gapastokk sem íslenskt launafólk yrði sett í með Maastricht-skilmálunum um svonefndan „efnahagslegan stöðugleika“. Atvinnurekendur hefðu með því tryggt sér tögl og hagldir í kjarasamningum, þar sem verkalýðshreyfingunni er í orði ætlað að velja á milli mikils atvinnuleysis eða „hóflegra kjarasamninga“. Eftir stæði á borði viðvarandi atvinnuleysi í líkingu við það sem menn nú eru að byrja að kynnast undir handarjaðri Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Í ESB yrði húsbóndinn hins vegar Seðlabanki Evrópu og hann kæmi ekki til með að hlusta á neitt kvak norðan af Íslandi, hversu hart sem hér yrði í ári.

Krónan munaðarlausa
Stærsta mótsögnin í málflutningi ríkisstjórnarinnar, með Samfylkinguna í fararbroddi og Sjálfstæðisflokkinn á flótta, er að úthrópa krónuna sem gjaldmiðil á sama tíma og við blasir að þjóðin geti þurft að búa við hana um ófyrirséða framtíð. Krónan var ekki vandamálið sem framkallaði bankahrunið, heldur tilskipanir Evrópusambandsins sem hér voru lögleiddar fyrirvaralaust með EES-samningnum. Vangaveltur um einhliða upptöku evru eða annarrar myntar auka ekki á tiltrú almennings, enda afar áhættusöm leið, ekki síst við núverandi aðstæður. Við hvaða gengi á krónunni ætla menn að miða ef nýr gjaldmiðill væri upp tekinn? Hér er á ferðinni hringavitleysa sem er viðhaldið af þeim sem gefa vilja sig Evrópusambandinu á vald hvað sem það kostar. Það gengur ekki upp að stjórnvöld iðki það helst að tala niður gjaldmiðilinn í stað þess að hlúa að honum svo að Íslendingar komist af stað með það endurreisnarstarf sem framundan er.

Einhliða og þröng ESB-umræða
Sjálft Evrópusambandið er í kreppu sem ekki sér fyrir endann á. Þeir sem hugsa um framtíð Íslands í ólgusjó heimskreppu eiga ekki að láta bjóða sér þá einsýnu umræðu þar sem spurningin um gjaldmiðilinn er gerð að upphafi og endi alls. Aðild að ESB varðar flest annað meira en peninga, þ.e. fjölmarga þætti sem í meginatriðum snúast um sjálfstæði til ákvarðana og lýðræðislega stjórnarhætti. Hvorttveggja skerðist með afdrifaríkum hætti gerist Ísland aðili að Evrópusambandinu.

Hjörleifur Guttormsson,
náttúrufræðingur

(Birtist áður í Morgunblaðinu 30. desember 2008)

ESB-stefna Samfylkingar?

Í huga margra er Samfylkingin eini flokkurinn sem hefur það skýrt á stefnuskrá sinni að Íslendingar skuli ganga í Evrópusambandið. Þannig er að minnsta kosti málflutningur margra forystumanna flokksins. En hver er sú stefna sem flokkurinn sjálfur hefur markað? Stefnan felst í póstkosningu flokksins árið 2002 og landsfundarsamþykktum eftir það sem segja meðal annars að samningsmarkmið skuli skilgreind áður en til umsóknar kemur. Því verki hefur ekki verið sinnt í hálfan áratug. Öfugt við það sem ýmsir forystumenn halda fram er Samfylkingin því ekki í stakk búin til að styðja umsókn um aðild að ESB ef hún ætlar að virða sínar eigin lýðræðislegu samþykktir.

 

Þrískilyrt kosning meðal flokksmanna

Í þessu sambandi er rétt að rifja upp víðtækasta lýðræðislega umboð sem flokkurinn hefur gefið forystunni í þessu máli. Það var þegar öllum flokksfélögum gafst kostur á að taka afstöðu til málsins í póstkosningu haustið 2002. Að vísu tóku aðeins um 20-30% flokksfólks þátt (eftir því hvernig flokksskráin var metin), en eigi að síður var þessi kosning einstök á ýmsa lund. Um hvað var kosið? Kosningin var þrískilyrt, eins og þáverandi formaður framkvæmdastjórnar Samfylkingarinnar lýsti. Spurt var: „Á það að vera stefna Samfylkingarinnar að Íslendingar skilgreini samningsmarkmið sín, fari fram á viðræður um aðild að Evrópusambandinu og að hugsanlegur samningur verði síðan lagður fyrir þjóðina til samþykktar eða synjunar.“ 81,5% þeirra sem tóku þátt í kosningunni sögðu já við þessu, 15,6% voru á móti og um 3% skiluðu auðu eða ógildu atkvæði.

 

Hvað svo? Landsfundir flokksins hafa ályktað á svipuðum nótum. En hefur eitthvað gerst frekar? Hefur umræðunni verið þokað áfram, t.d. um samningsmarkmiðin, sem var fyrsta skilyrðið? Nei. Á landsfundinum árið 2003 var ætlunin að fylgja eftir þeim undirbúningi sem átt hafði sér stað með póstkosningunni árinu áður, en landsfundurinn túlkaði póstkosninguna með þessum hætti: „Á grunni víðtækra upplýsinga tók síðan almennur flokksfélagi í Samfylkingunni ákvörðun í sögulegri kosningu haustið 2002 um að setja aðildarumsókn að Evrópusambandinu á stefnuskrá flokksins á grundvelli skilgreindra samningsmarkmiða.“ Og ennfremur: „Samfylkingin mun því stofna sérstakan 9 manna málefnahóp um Evrópumál sem m.a. skoði ávinning Íslands af aðild að Evrópusambandinu, skilgreini hver helstu samningsmarkmið eigi að vera við aðildarumsókn, meti stöðu EFTA og EES- samningsins og greini áhrif evrunnar á íslenskt efnahagslíf. “

Um hvað vilja menn semja?

Sem sagt: Setja skyldi aðildarumsókn á stefnuskrá á grundvelli skilgreindra samningsmarkmiða og stofna skyldi sérstakan starfshóp til að vinna að þessum samningsmarkmiðum. Framkvæmdastjórn flokksins kom því síðan í verk að skipa starfshóp um samningsmarkmiðin stuttu síðar. Undirritaður var beðinn að taka sæti í þessum hópi. Óskað var ítrekað eftir því að hann kæmi saman, en af því varð aldrei og því hefur ekkert starf farið fram svo vitað sé. Þess vegna verður ekki séð að Samfylkingin hafi fylgt því eftir sem samþykkt var í póstkosningunni og samþykkt á landsfundi árið 2003, þ.e. að skilgreina svokölluð samningsmarkmið sem væru forsenda umsóknar um aðild að Evrópusambandinu. Þrátt fyrir það hefur nú mátt skilja á ýmsum þingmönnum og forystumönnum Samfylkingar að nú sé rétt að sækja um aðild. Þar með yrði póstkosningin og samþykkt landsfundar virtar að vettugi.

 

Ætla mætti að í svo stóru máli yrðu lýðræðislegar samþykktir virtar. Enn hefur engin sjáanleg vinna farið fram um samningsmarkmiðin meðal flokksmanna með þeim hætti sem samþykkt var í póstkosningunni 2002 og áréttað í landsfundarsamþykktum eftir það. Þjóðin veit því enn ekkert um hvað Samfylkingin vill semja, þ.e. hver stefna hennar sem flokks er þegar kæmi að því að semja. Í hálfan áratug hefur það verið látið hjá líða að skilgreina samningsmarkmiðin. Það eina sem þjóðin veit er að sumir forystumenn Samfylkingarinnar þrá það heitast að koma landinu inn í Evrópusambandið. Og nú vilja hinir áköfustu stuðningsmenn aðildar gera það með hraði. Það er auðvelt á tyllidögum að hvetja til opinnar, lýðræðislegrar og ígrundaðrar samræðu. Það getur verið erfitt að fylgja slíkri hvatningu eftir, ekki hvað síst þegar álíka ólga er í samfélaginu og nú má upplifa. En ætti það ekki að vera lágmarkskrafa í svo stóru máli að það sé undirbúið vandlega í samræmi við lýðræðislegar samþykktir?

 

Stefán Jóhann Stefánsson
varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar

 

(Birtist áður í Morgunblaðinu 23. desember 2008)
 

Húsfyllir á fundi um íslenskan landbúnað og ESB

Fjölmenni var á fundi Bændasamtaka Íslands um Evrópumál sem haldinn var í Sunnusal Hótels Sögu 10. desember sl. Gestur fundarins var Christian Anton Smedshaug frá norsku bændasamtökunum en hann skýrði frá baráttu gegn aðild Noregs að Evrópusambandinu sem háð hefur verið með góðum árangri allt frá árinu 1972. Vakti málflutningur hans athygli og ýmsar spurningar.

Afnám tolla of stórt högg fyrir norska bændur
Í máli hans kom fram að Norges bondelag hefur alla tíð verið í forystu þeirra sem barist hafa gegn aðild að Evrópusambandinu og byggist afstaða samtakanna á því að aðild fylgi of mikið valdaafsal til framkvæmdastjórnarinnar í Brussel og að afnám tolla á viðskiptum með búvörur innan Evrópu muni ganga svo nærri norskum landbúnaði að hann beri ekki sitt barr eftir inngöngu. Vitnaði hann þar um í reynslu Svía þar sem innflutningur búvara hefur aukist verulega en útflutningur ekki. Er nú svo komið að rekstur afurðastöðva í sænskum landbúnaði gengur illa og þær stærstu komnar í eigu Finna og Dana.

Afurðaverð er hærra í Noregi en Svíþjóð
Samanburður á afkomu sænskra og norskra bænda er þeim síðarnefndu mjög í hag. Afurðaverð til norskra bænda er í flestum tilvikum um eða yfir 50% hærra en í Svíþjóð. Það sé eðlilegt þar sem framleiðslukostnaður er af náttúrulegum ástæðum hærri í Noregi, en stór hluti landbúnaðar í Svíþjóð er stundaður sunnan við syðsta odda Noregs. Léleg afkoma og breytingar á styrkjakerfi ESB valdi því að dregið hafi úr kornrækt og annarri framleiðslu sænskra bænda eftir aðild.

Fyrsta spurningin sem Smedshaug var spurður var á þá leið hvað aðildarsamningar þyrftu að innihalda svo norskir bændur gætu fallist á þá. Svar hans var á þá leið að afnám tollverndar væri svo mikið högg fyrir norskan landbúnað að engir styrkir gætu bætt það upp. Eina leiðin til að laða norska bændur að ESB væri að leggja niður sameiginlegu landbúnaðarstefnuna.

Látum ekki tímabundna erfiðleika villa okkur sýn
Fundurinn á Hótel Sögu var lokahnykkurinn í fundaferð forystumanna Bændasamtakanna um landið en þar hafa þeir hitt um 700 bændur. Haraldur Benediktsson formaður hélt einnig ræðu á fundinum og skýrði frá því helsta sem þar hefur komið fram. Síðan gerði hann grein fyrir afstöðu BÍ til aðildar að ESB sem er afdráttarlaust nei. Benti hann á í því sambandi að afleiðingar frjáls flæðis búvöru frá ESB-löndunum þýddu hrun fyrir svína- og alifuglarækt í landinu. Þá sagði Haraldur að hagkvæmni sláturiðnaðarins yrði þurrkuð út og uppsagnir verkafólks kæmu strax til framkvæmda. Hann ítrekaði að það ætti að vera þjóðinni metnaðarmál að framleiða eigin matvæli og að ekki mætti fórna landbúnaðinum og láta tímabundna erfiðleika villa mönnum sýn. Að sögn Haraldar er vaxandi áhugi á umræðum um ESB meðal bænda en fæstir þeirra sjá tækifæri sín þar innandyra.

Líflegar umræður urðu eftir framsöguerindin og mörgum fyrirspurnum beint til framsögumanna. Á fundinum voru þingmenn allra flokka, auk landbúnaðarráðherrans, en einnig var þar nokkur hópur bænda úr nágrannabyggðum höfuðborgarinnar og annað áhugafólk um landbúnaðarmál.

Heimild:
Húsfyllir á fundi um íslenskan landbúnað og ESB (Bondi.is 11/12/08)

ESB-aðild ávísun á atvinnuleysi og launalækkun

Adolf Guðmundsson, formaður Landssambands íslenskra útvegsmanna, hélt því fram í þættinum Okkar á milli á Rás 1 í morgun, að innganga í Evrópusambandið væri ávísun á viðvarandi atvinnuleysi og launalækkun, að því er segir á heimasíðu LÍÚ. Þar kemur fram að Adolf lagði áherslu á að lítið hefði farið fyrir göllunum við ESB-aðild í umræðunni. Kostirnir hefðu hins vegar óspart verið tíundaðir. Adolf sagði að samkvæmt tölum fyrir mánuði væri 17,7% fólks undir 25 ára innan ESB án atvinnu.

Þegar hann var spurður út í afstöðu útvegsmanna til ESB svaraði Adolf: „Það er alveg skýr afstaða LÍÚ að inn í Evrópusambandið viljum við ekki fara því þá þurfum við að afsala okkur yfirráðarétti yfir auðlindinni og það kemur bara ekki til greina.“ Hann sagði sjávarútveg flokkaðan með landbúnaði í Evrópusambandinu og félli þar af leiðandi ekki undir frumrétt

„Ef það verður ákveðið að fara inn í Evrópusambandið og ef ekki nást samningar þá föllum við undir svokallaðan afleiddan rétt og þá er hægt að breyta fiskveiðistjórnun með einfaldri ákvörðun í ráðherraráðinu. En auðvitað gengur samningur lengra ef menn ná einhverri sátt en við höfum miklar efasemdir um það,“ sagði Adolf í fyrrgreindum útvarpsþætti, að því er greint er frá á síðu LÍÚ.

 

Heimild:

LÍÚ: ESB aðild ávísun á atvinnuleysi og launalækkun (Amx.is 03/12/08)

Rúm 55% treysta ekki Evrópusambandinu

Samkvæmt nýrri netkönnun MMR, Markaðs- og miðlarannsókna ehf., treysta tæp 55,6% þeirra sem afstöðu tóku Evrópusambandinu frekar eða mjög lítið. 44,4% segjast treysta því frekar eða mjög mikið.

Fundur: Íslenskur landbúnaður og ESB

Bændasamtökin standa fyrir opnum fundi um íslenskan landbúnað og Evrópusambandið í Sunnusalnum á Hótel Sögu annað kvöld 10. desember og hefst hann kl. 20:30.

Haraldur Benediktsson, formaður Bændasamtakanna, heldur erindi um það hvernig möguleg aðild að ESB horfir við íslenskum landbúnaði.

Gestur fundarins verður Christian Anton Smedshaug sem er ráðgjafi norsku bændasamtakanna, Norges Bondelag, og sérfræðingur í málefnum ESB og Heimsviðskiptastofnunarinnar. Smedshaug mun fjalla um reynslu norsks landbúnaðar af umræðunni um ESB í Noregi og ástæður þess að norskir bændur telja sig betur setta utan sambandsins eins og segir í auglýsingu Bændasamtakanna um fundinn.

Ekki rétti tíminn fyrir ESB-umsókn

Lausnarorðið á Íslandi þessa dagana virðist fyrir mörgum vera aðeinseitt; Evran. Það á jafnt við seka og saklausa, þá fáu sem orsökuðuhrunið og hina mörgu sem eru fórnarlömbin. Hinir seku kenna evruleysilandsins um ófarnir eigin fyrirtækja og fela eigin vanhæfni í leiðinni,hinir saklausu eru margir tilbúnir að grípa hvaða hálmstrá sem býðst efþað leiðir okkur út úr ógöngunum. Það virðist stafa af þessulausnarorði ljómi sem birgir mönnum sýn á annað. Þar sem forsendaupptöku evrunnar er að Ísland gangi í Evrópusambandið þá virðistsamkvæmt sömu nauðhyggju óhjákvæmilegt að sækja um inngöngu. Þaðauðveldar þeim lífið sem gera sér pólistískan mat úr þessu ástandi, alaá Evru-trúnni öllum stundum og hafa fram að þessu fitnað eins og púkinná fjósbitanum.

Forsenda viðræðna er upplýst umræða
Enlátum liggja milli hluta hversu sérkennilegt það væri ef Ísland ættieftir að ganga í ESB út af Evrumálinu  einu og sér, því vissulega ersvo fjöldamargt annað sem fylgir ESB-aðild fyrir land og þjóð. Ef aðlandsmenn vilja ganga í ESB út frá þeim fjölbreyttu forsendum þarf munvíðsýnni, dýpri og efnismeiri umræðu en hingað til, svo hver og einngeti tekið upplýsta ákvörðun um aðild. Til þess þarf tíma sem þýðir aðumsókn er ekki á dagskrá næstu mánuði eða ár.

ESB mun ekki bjóðaupp á einhverjar millistigs könnunarviðræður,  sem gefa almenningu kostá að skoða hvað er í pokanum og ákveða síðan hvort við ætlum að hefjaalvöruviðræður og sækja um af alvöru. Verði farið í viðræður á annaðborð er það fyrir alvöru og valkostir almennings verða þeir einir aðkjósa með eða á móti umsömdum  pakka. Og umræðan um almenna kosti oggalla ESB hefur einfaldlega ekki farið fram enn þá. Því er allt tal umumsókn nú byggt á ósjálfráða viðbrögðum þess sem verður fyrir höggi.Fyrir utan þá auðvitað sem hafa inngöngu á pólitískri stefnuskrá sinniog nýta sér ástandið nú sjálfum sér í flokkspólitískum tilgangi.

Þvíer rétt að skoða hvort æskilegt er að sækja um inngöngu í ESB í dag eðanæstu mánuðum, með upptöku Evrunnar sem helsta markmið.

Afleit samningsstaða
Égtel umsókn nú ekki vera tímabæra og fyrir því eru eftirfarandi ástæður:Í fyrsta lagi er að nefna að Ísland er að semja úr afleitri stöðu oghefur nánast engin spil á hendi. 

ESB er búið að dusta Íslandvið hjarn í Icesave-málinu og finnst eflaust að það hafi verið mátulegtá þessa sjálfsmiðuðu örþjóð. Ísland hafði ekki einu sinni burði til aðláta reyna á löggjöf Evrópusambandsins sjálfs í deilunni. Í öllu fallimá gefa sér að það mál hafi ekki aukið álit Íslendinga innan ESB néaukið á velvilja í okkar garð. Icesave-málið hefur því eitt og sérveikt samningsstöðu okkar sem er þó nógu slæm fyrir, með allt íkaldakoli hér heima hvort sem er í efnahagsmálum eða stjórnmálum.

Framkomabankanna og íslenskra bissnissmanna í löndum eins og Danmörku ogBretlandi hefur heldur ekki orðið okkur til framdráttar í dag.Sendiferðir Ingibjargar Sólrúnar og Geirs (og Ólafs Ragnars forseta) ávegum íslenskra banka og viðskiptalífs, þar sem þau hafa haldið frammálflutningi sem augljóslega virðist kolrangur í dag, hafa heldur ekkiaukið virðingu eða traust á þessum leiðtogum Íslands, sem sumir hverjiramk ætla sér að ná samningum við ESB um inngöngu. Erlendir ráðamenn ogþar með leiðtogar ESB hljóta að draga þá ályktun að annað hvort hafiþetta fólk farið með visvítandi blekkingar eða verið ótrúlega illaupplýst um stöðu mála í eigin heimalandi.

Mannaskipti og kosningar nauðsynlegar
Þannigað það er augljóst að það væri afleikur í annars mjög slæmrisamningsstöðu að tefla odddvitum stjórnarflokkanna, nú eðafjármálaráðherra eða bankamálaráðherra, fram fyrir Íslands hönd. Geirfæri þar að auki í samningaferlið tilneyddur og með hundshaus, meðan aðIngibjörg Sólrún verður með glýju í augum og gerir flest til að fá aðvera með. Það er búið að gefa það út fyrirfram að "við" teljum inngönguí ESB vera eina bjargráðið fyrir þjóðina í dag og því ljóst að ESB sérí hendi sér að ekki þurfa að borga innkomu Íslands neinu dýru verði.Evrópusambandið veit eins og er, að ef Ísland kemur nú með betliskjal íhendi og á ekki einu sinni inni fyrir því að geta litið í augun áviðsemjendum sínum sökum þrælsótta og sektarkenndar, að þá færbandalagið allt það sem það hefur áhuga fyrir á silfurfati. Þar meðtalið hagstætt gengi á íslensku krónunni við gjaldmiðilsskiptin yfir íevruna.

Það er því ljóst að þó ekki væri nema til að skapaÍslandi lágmarkssamningsstöðu er, nauðsynlegt að kjósa sem fyrst og aðstjórnmálamenn sem hafa umboð þjóðarinnar, ræði við ESB. Hafi þeir áannað borð áhuga á slíku. 

Noregur í húfi
Þar fyrirutan hefur alltaf verið ljóst, jafnvel þegar góðæri ríkti á Íslandi, aðESB þarf ekkert á Íslandi að halda - og ef að Ísland telur sig þurfa áESB að halda, þá er augljóst hver hefur undirtökin frá upphafi. Ef aðESB vill semja við Ísland núna, þá gerir það af því að það telur sighafa feitari gölt að flá annars staðar, nefnilega Noreg. Sú "velvild ogáhugi" sem ESB sýnir umsókn Íslands núna stafar ekki síst af því aðsambandið veit að það getur fengið það sem það vill hvort sem er ífiskveiðimálum, orkumálum  eða hverju sem er. Og að það veikirsamningsstöðu Noregs. Og fyrir því hefur ESB áhuga. Noregur mun standamun veikar að vígi, bara við það eitt að Ísland sækir um. Það að Íslandmun ganga að hvaða afarkostum sem er, semji núverandi stjórnvöld viðESB, veikir stöðu þeirra enn frekar. Samningar landanna um Evrópskaefnahagssvæðið er fyrir bí með Noreg og Lichtenstein ein eftir. Og þvímun umsókn og innganga Íslands neyða Noreg til samninga við ESB.

Umsókn Íslands gerir Noregi grikk
Núer það svo að Noregur hefur á undangengnum áratugum unnið heimavinnunasína varðandi ESB mun betur en Ísland. Hagsmunasamtök eins og stórnvöldhafa haldið úti föstum nefndum og skrifstofum í Brussel og eru öllumhnútum mun kunnugri en Íslendingar. Þegar norskir ráðherrar mæta heimeftir að hafa setið EFTA-fundi eða fundi er tengjast ESB á einhvernhátt, er þeim mætt af norskum fjölmiðlum sem spyrja ítarlega um hvaðhafi nú verið á seyði. Almenn umræða og þekking um ESB er því mun meirimeðal stjórnmálamanna, fjölmiðla og almennings í Noregi en nokkru sinnihér heima, þar sem umræðan hefur verið rykkjótt, klisjukennd ogyfirborðsleg. Og þessi upplýsta umræða Norðmanna um ESB hefur skilaðafdráttarlausri niðurstöðu; meirhlutinn er á móti inngöngu í ESB og ferandstaðan vaxandi.

Umsókn Íslands að ESB setur strik íinnanlandsmál í Noregi og gerir annað tveggja: neyðir norsku þjóðinatil samninga um inngöngu í ESB þvert á vilja meirihluta landsmanna, eðaneyðir þá til að semja á ný með einhverjum hætti um aðgang að mörkuðumESB. Og þá út frá verri samningsstöðu en var uppi þegar þeir sömdu ísamfloti með öðrum þjóðum og út frá sterkri stöðu um EES-samninginn ásínum tíma. Þau kjör sem Íslendingar gangast að, verða á matseðlinumfyrir Noreg. Ekki er örgrannt um að mörgum Norðmanninum  þættiÍslendingar launa þeim hjálpsemina með sérkennilegum hætti, fari svo.Og spurning hvort Íslendingum dugi að vísa til frændsemi þjóðanna ogaldagamallar vináttu, næst þegar við þurfum á greiðasemi þeirra aðhalda.

Evran er sýnd veiði en ekki gefin
Bjargráðiðevran er hvort sem utan seilingar amk næstu fjögur til fimm árin. Ogþað er skemmsti mögulegi tíminn sem það tekur að fá að gera evruna aðíslenskum gjaldmiðli - að því gefnu að við uppfyllum þau skilyrði semfyrir því eru sett. Og við erum sennilega fjarri þvi nú en nokkru sinnisl. 10 ár að uppfylla slík skilyrði. Fyrst yrðum við hvort sem er settá "reynslutíma" í ERM II (European Exchange Rate Mechanism) þar semgengi krónunnar fær svigrúm til að sveiflast 15% upp og niðurfyrirmeðalgengi evrunnar. Takist okkur ekki að uppfylla öll skilyrði fyrirupptöku evrunnar, þá getum við verið í því limbói árum saman eða svolengi sem þolinmæði ESB þrýtur ekki. Það má nefna að Bretland gekk inní upphaflegt  ERM árið 1990 en hraktist út aftur 1992, eftir aðspekúlantar á borð við Georg Soros gerðu áhlaup á breska pundið. Svoekki er alveg víst hversu mikil vörn felst í því skjóli.

Þegarog ef Íslandi tekst loksins að uppfylla öll þau skilyrði sem krafist erfyrir upptöku evru, verður Ísland í allt annari stöðu efnahagslega ennú er og spurning hvort nokkur þörf sé á upptöku evrunnar. Íslendingumer það að sjálfsögðu í sjálfsvald sett að setja sjálfum sér þann rammasem upptaka evrunnar krefst, ef að menn telja að það megi verða tilbjargar í efnahagsmálunum. Og við getum auðvitað tengt krónuna evrunniog látið eins og við séum með hana, en það verður þá án frekara skjólsfrá ESB. En við getum ekki tekið evruna upp einhliða eins ogSvartfjallaland hefur gert, án þess að gera það í óþökk ESB.

Valdaafsal
Þámá ekki gleyma að forsenda upptöku Evrunnar er innganga í ESB og vegnaþess hversu mikið valdaframsal er í því falið, krefst það breytinga ástjórnarskrá Íslands sem þarf að samþykkjast á tveimur þingum. Ætlamætti að landsmenn séu búnir að fá sig fullsadda af leyndarsamningumfyrir sína hönd. Þeim nauðarsamningi sem gerður var viðAlþjóðagjaldeyrissjóðinn, IMF, og Alþingi og landsmönnum var fyrstkynntur eftir að hann var undirritaður, fylgdu vissulega slæm kjör ogvaldaafsal. Þó er það valdaafsal aðeins til skemmri tíma, meðan aðinnganga í ESB þýðir valdaafsal til ófyrirséðar framtíðar. Forsendaumsóknar í ESB er því upplýst umræða.

Önum ekki úr öskunni í eldinn
Íslendingumer því sennilega hollast að bíða með allar hugleiðingar um aðild að ESBað sinni. Það byggist á ofangreindum ástæðum, ekki á þeirri skoðun aðÍsland eigi alla tíð að standa utan ESB. Hyggilegt er að ráða ráðumsínum með Noregi áður en lengra er haldið. Löndin eiga fleirisameiginlega hagsmuni en þá sem sundra. Það er Noregi í hag að hafaÍsland með í ráðum og það verður ekki sagt um mörg önnur lönd í dag.

Hvortþað sé Íslandi hollast að ganga inn í ESB síðar, er annað mál. Þaðþurfa landsmenn að ræða út frá fleiri forsendum en þeim að við eigumekki annarra kosta völ. Mun fleiri álitamál þarf að skoða en evrunaeina, fiskinn eða hið goðsagnakennda "evrópska matarverð". Til þessþarf tíma, opna umræðu meðal almennings, betri fjölmiðla og víðsýnni ogupplýstari stjórnmálamenn.

Páll Helgi Hannesson

(Birtist áður á bloggsíðu höfundar)

Aðildarviðræður koma til greina

Snemma á næsta áratug

Ívikunni hafa birst í fjölmiðlum viðtöl við Olla Rehn, sem ber þannstarfstitil að vera framkvæmdastjóri stækkunarmála Evrópusambandsins,um hugsanlega aðild Íslands að ESB. Aðspurður hvenær Íslendingar gætuverið orðnir aðilar að sambandinu svarar hann því til að það gæti orðiðsnemma á næsta áratug. Ríkisútvarpið hefur ályktað út frá svörunum semsvo að af aðild gæti orðið á næstu fjórum árum. Þá er tekið mið af þvíað Íslendingar gætu í besta falli fengið aðild á sama tíma og Króatía.Olli Rehn bendir á að nauðsynlegt verði að breyta samþykktumEvrópusambandsins á þann veg sem ætlað var með Lissabon-samkomulaginuáður en ný aðildarríki bætist við þau 27 ríki sem eru þar núna. En svofór að Írar felldu samkomulagið í þjóðaratkvæðagreiðslu og stöðvuðu þarmeð framgang þess. Það verður meira en að segja það, að fábreytingarnar samþykktar á næstunni, því Írar verða varla reiðubúnirtil þess að kjósa aftur um felldar tillögur til þess eins að beygja sigundir vilja annarra ríkja. Einhverjar breytingar hljóta að verða gerðará Lissabon-samkomulaginu til þess að mæta andstöðu Íra og svo þarf aðfara með endurbættan samning fyrir öll 27 þjóðþingin. Allt tekur þettatíma.

Lissabon-samkomulagið er ætlað til þess að breytagrundvallarreglum um samstarf ríkjanna til þess að auðveldaákvörðunartöku og er neitunarvald hvers og eins ríkis afnumið ífjölmörgum málaflokkum. Þær breytingar breyta sambandinu frá bandalagiríkja í átt til ríkjabandalags og munu veikja stöðu smærri ríkja enauka áhrif stóru ríkjanna. Í þessu ljósi er óhjákvæmilegt að næstaskref í Evrópuumræðunni verði að kynna og ræða Lissabon-samninginn oggera landsmönnum ljóst hvernig Evrópusambandið verður að því samþykktu.Miðað við svör Rehns er útilokað að Íslendingar gangi inn í núverandiEvrópusamband og tilboð um aðild miðast þess vegna einungis við hiðbreytta Evrópusamband.

En það er fleira sem fram kemur íviðtölunum við framkvæmdastjóra stækkunarmálanna. Í fyrsta lagi tekurhann skýrt fram að Íslendingar fái enga hraðmeðferð. Þar verða þeir ásömu vegferð og aðrir. Hins vegar njóti Íslendingar þess að í gegnumEES-samninginn er búið að afgreiða töluvert af ESB-reglunum og þaðstytti væntanlega viðræðuferlið. En samt orðaði hann svar sitt þannigað landið gæti verið orðið meðlimur í ESB snemma á næsta áratug. Í öðrulagi kom fram hjá honum að Íslendingar yrðu að uppfylla skilyrðiEvrópusambandsins og stefnu þess og takmarkaðar heimildir væru til þessfyrir ESB að slaka til frá þeim. Sérstaklega tók hann fram að þettagilti um sjávarútvegsmálin. Rehn gat þess að til væru leiðir til þessað auðvelda aðlögunina að ESB-stefnunni en meginreglan væri að þjóðeins og Íslendingar verði fara að almennum reglum.

Þessi viðtölvið Olla Rehn slá botninn úr viðtölum og fullyrðingum fjölmargrastjórnmálamanna og áhugamanna um aðild Íslands að ESB undanfarnar vikurþess efnis að Íslendingar geti fengið sérmeðferð nánast á öllum sviðum.Þeir geti fengið aðild á allt að 6 mánuðum og evruna jafnvel fyrr ogsamt samið sig frá stefnu Evrópusambandsins í einstökum málum. Alltþetta tal er nú afhjúpað sem skrum eitt. Það er engin sérmeðferð í boðihjá ESB og það sem er jafnvel enn mikilvægara að menn átti sig á, er aðmeð ESB-aðild fáum við ekki aðrar þjóðir til þess að leysa vandræðiokkar Íslendinga og greiða kostnaðinn af útrásinni. Þann vanda verðalandsmenn að axla og leysa af eigin rammleik með þeim ráðum sem tiltækeru, þar með talið krónunni.

Umræða um ESB-aðild lýtur aðeinsþví mati hvort hagsmunum lands og þjóðar verði betur komið innan ESB enutan þegar horft er til langrar framtíðar. Það viðfangsefni eiga mennað taka fyrir og þar er margt áhugavert sem þarf að brjóta til mergjarmeð skipulögðum hætti. Sumt mælir með nánara samstarfi viðEvrópusambandsþjóðirnar en annað gerir það ekki. En mál er að linniáróðurskenndri umfjöllun um óraunhæfar skammtímalausnir.

Kristinn H. Gunnarsson,
þingmaður Frjálslynda flokksins

(Birtist áður í Morgunblaðinu 24. nóvember 2008)

Bændasamtökin alfarið andvíg aðild að ESB

Stjórn Bændasamtaka Íslands ætlar að berjast gegn hugsanlegri aðild Íslands að Evrópusambandinu, meðal annars á vettvangi stjórnmálaflokkanna. Stjórn Bændasamtakanna heimsækir bændur víðs vegar um landið þessa dagana og ræðir við þá um ýmis mál, svo sem miklar hækkanir á aðföngum, hærri fjármagnskostnað, væntanlegt matvælafrumvarp, og síðast en ekki síst efnahagsþrengingar. Slíkur fundur var haldinn í Skagafirði í dag, og þar var hugsanleg aðild Íslands að Evrópusambandinu sérstaklega rædd. Stjórn Bændasamtakanna hefur tekið afstöðu, hún er á móti aðild.

Svana Halldórsdóttir, sem er í stjórn Bændasamtaka Íslands, segir að með Evrópusambandsaðild færist yfirstjórnin úr landi, tildæmis verðlagsmál. Og hún bendir á að kjör bænda í mörgum löndum sem gengu í sambandið hafi versnað í kjölfarið. Í kjölfar aðildar legðist búskapur af sumsstaðar.

Heimild:
Bændasamtökin gegn aðild að ESB (Rúv.is 25/11/08)

Tengt efni:
„Höfum ekkert að gera í ESB að óbreyttri fiskveiðistefnu þess"
Sjómenn sem fyrr andvígir ESB-aðild
LÍÚ segir Evrópusambandsaðild sem fyrr ekki koma til greina

Ítarefni:
Hvert yrði vægi Íslands innan ESB?

Rétt er að hafa ávallt hugfast að umræðan um Evrópumálin snýst fyrst og síðast um það hvort við Íslendingar eigum áfram að vera sjálfstæð og fullvalda þjóð eða hvort við eigum að ganga í Evrópusambandið.

ESB og vinstrimennskan

Evrósinnar neyta nú fallsins og herða sóknina. Krónan er ónýt,fullveldið fallið, málið dautt! Þeir hafa lengi dregið upp þá mynd að ístuðningsliði þeirra sé einkum nútímalegt fólk með frjálslynda heimssýnmeðan evróandstaðan einkennist af gamaldags, þjóðernis- ogeinagrunarhyggju að viðbættri sveitamennsku. Upp á síðakastið hafa þeirkosið að þrengja sjónarhornið: að gera Evrópumálin og fullveldismálinfyrst og fremst að spurningu um gjaldmiðil, af því krónan hefur nú lentí slíkum ógöngum í kjölfar íslenska hrunsins.

Samfylkingarfólkhefur löngum viljað kenna Evrópusamrunann og ESB-stuðning við einhverskonar „vinstrimennsku“. Það skal fúslega viðurkennt að evróisminn nærlangt ínn í raðir þess fólks sem telur sig vinstrisinnað. Þess vegnaskal nú reynt að skoða nokkra þætti Evrópumála og hafa hefðbundinvinstri gildi til viðmiðunar.

Gjaldmiðillinn fyrst. Annargjaldmiðill hefði ekki bjargað Íslandi haustið 2008. Sú meginviðbára aðSeðlabanki Evrópu og voldugir evrópskir seðlabankar hefðu ábyrgstskuldir íslenkra banka á sér enga stoð. Það sýnir hrun banka sem orðiðhefur innan ESB upp á síðkastið (sbr. hjálparbeiðni Ungverja). Ef þeimduga ekki tryggingar frá eigin ríki og seðlabanka er þeim vísað áAlþjóðagjaldeyrissjóðinn. Þetta sjá þeir sem vilja sjá.

Lýðræðið.Evrósinnar mæla með fullveldisframsali til Brüssel og á móti því gæfifull aðild okkur áhrif á stofnanir ESB. En atkvæðavægi Íslands í ESByrði innan við 1% hvort heldur væri í Ráðherraráðinu eða áEvrópusambandsþinginu. Vestmannaeyingar eða Grímseyingar hafa að vísukosningarétt en áhrif þeirra í íslenska stjórnarráðinu eru hverfandi.Sjálfsákvörðunarréttur þjóðar er stór hluti lýðræðisins. Sýnileg,gegnsæ og nálæg ákvarðanataka sömuleiðis. Íslensk alþýða hefurvissulega lítið slett sér fram í stjórnun landsins seinni árin –kannski er að verða þar breyting á – en möguleikar hennar til áhrifa ástjórnarathafnir íslenskra stjórnvalda eru þó miklu meiri en mögulegáhrif á stofnanir og skrifræði ESB. Hvaða vinstrimanni finnst það veraaukaatriði? 

Hagstjórnin. Stórn ASÍ hefur lengi mælt meðinngöngu í ESB og sækir það nú ákafar en fyrr. Helstu rök hennar hafaverið lægra matvælaverð innan ESB en á Íslandi og nú grípur húngjaldmiðilsrökin og heldur þeim fast fram. ASÍ-menn hafa aldrei lagtfram neina greiningu á ESB. En hún mætti vera svona: Grundvöllur ESB er„innri markaðurinn“, og kjarni hans er frjálshyggjan, nefnilegafjórfrelsið – númer eitt frjálst flæði fjármagns um allt svæðið ogbrottnám hafta – sama prinsipp og stýrt hefur hnattvæðingu auðhringannameð vaxandi hraða frá því um 1990 (forusta ESB reynir í sífellu aðstjórnarskrárbinda frjálshyggjuna). Minnumst þess að íslenska hrunið erbeinlínis afleiðing þess að Ísland hefur aðlagað sig reglum Evrópskaefnahagssvæðisins, þar sem íslenskir fjármálamenn nýttu sér ákafar ennokkrir aðrir reglur þess svæðis um frjálst flæði fjármagns yfirlandamæri, og fengu til þess lausan taum frá íslenskum stjórnvöldum.Hrunið er sem sagt nátengt Evrópusamrunanum og er síst af öllu merki umraunverulega sjálfstæða efnahagsstefnu af Íslands hálfu. Og þegarfrjálshyggjan hefur lagt íslenska hagkerfið í rúst er það undarlegverkalýðsforusta sem leitar inngöngu lengra inn í þettafrjálshyggjuvirki. A.m.k. skrýtin vinstri stefna.

Evrópusamruninnhefur verið leiddur af evrópskri borgarastétt, og sérstaklega af stóruauðhringunum og einokunarauðvaldinu, sem sér sér hag í samrunanum ogstærðarhagkvæmninni, m.a. í samkeppni sinni við Sam frænda og aðrarheimsvaldablokkir. Evrópsk borgarastétt er samrunasinnuð (samþjöppuninbýr í auðmagninu), útrásarsinnuð og heimsvaldasinnuð. Skiptir þá litluhvort hún hefur sem merkisbera harðskeytta hægrimenn eins og Sarkozy ogMerkel eða harðskeyttan markaðskrata eins og Brown. Það er vandséðhvernig sjálfskipaðir vinstri menn sjá í þessu liði einhverja„vinstrimennsku“. Alþýða Evrópulanda hefur hins vegar verið treg ítaumi og tefur Evrópusamrunann nánast alltaf ef hún er spurð, sem ersjaldan.

Íslenska borgarastéttin hefur verið undantekningin íEvrópu. Það á sér einfalda og landfræðilega skýringu.  Það gerafiskimiðin. Að vísu hefur hluti sjávarútvegs í útflutningi Islandssigið niður úr 75% og niður í um  50% á  20 árum (vegna álvæðingar).Eftir sem áður er það ansi hátt hlutfall og eðlilegt að eignastétt semþannig byggir auðævi sín, og þó einkum þeir sem á einhvern hátttengjast íslenskum útgerðarhagsmunum, hiki við að afhenda yfirráðfiskimiðanna til stofnana ESB. 

Auðvaldið á Íslandi ertvískipt. Annars vegar sá hluti sem lengi hefur ráðið, meðsjávarútveginn sem megingrundvöll og hins vegar útrásarsinnaðri oghnattvæðingarsinnaðri hluti þess. Þessu fylgir líka hugmyndafræðilegtvískipting sem kenna má við heimastjórn og evróisma. Ef viðpersónugerum má nefna Baugsveldið á móti Davíð. Ég slæ þó föstu aðlínurnar milli hlutanna tveggja eru síður en svo hreinar. Um 1994 taldiíslensk borgarastétt sig finna allgóða innri málamiðlun meðEES-samningnum. Þar fékkst markaðsaðgangur og fylgt var reglum hinsfrjálsa flæðis vöru og fjármagns í meginatriðum meðan sjávarútvegi oglandbúnaði var haldið utan við. En á hinum miklu hnattvæðingartímumeftir 1990 hefur hnattvæðingar- og evrósinnaði vængurinn  augljóslegaverið í sókn. Helstu samtök íslensks efnahagslífs (Viðskiptaráð, Samtökatvinnulífsins, Samtök iðnaðarins) hafa tekið skýra evróstefnu. Öllnema LÍÚ.  Og á útrásartímunum miklu frá 2005 hafa íslenskirútrásarforsprakkar og bankamenn (svo sem Jón Ásgeir Jóhannesson ogSigurður Einarsson) farið að kalla á inngöngu í ESB og myndtbandalag ogað það væri forsenda þess að bankar og stórfyrirtækin flyttu ekkihöfuðstöðvar sínar úr landinu. Og í fjármála- og gjaldeyriskreppunnihrynja varnir heimastjórnarmanna og Framsókn og Sjálfstæðisflokkur ætlanú að skvera upp Evrópustefnuna. Þá skapast þörf fyrir nýtt „þjóðlegt,borgaralegt“ stjórnmálaafl sem fljótlega getur orðið til. Það breytirþví ekki að borgarastéttinni er ekki trúandi fyrir sjálfstæðiþjóðarinnar svo þjóðvarnarbaráttan verður fyrst og fremst verkefnialþýðunnar.

Fræðingar og fjölmiðlar. Með fræðilegri skarpskyggnisinni hafa fræðingarnir séð þessa þróunarstefnu íslenskrarborgarastéttar. Og það er algjörlega rökrétt að þeir endurómibreytingar í heimssýn stéttar sinnar. Þeir hafa tekið afleiðingunum meðvaxandi Evróputrúboði. Alþjóðamálastofnun Háskóla Íslands og Viðskipta-og hagfræðideild HÍ eru þarna áberandi, og Háskólinn í Reykjavík erlíka mjög framarlega. Enska skal vera þar a.m.k. jafngild íslensku.Svipaða sögu er að segja af íslenskum fjölmiðlunum. Þeir hafa um skeiðtalað eins og evrópumálin séu nútíminn en fullveldi eðainnflutningsvernd tilheyri sveitamennsku og fornöld.

Við gætummisst móðinn. Þetta sýnist óvígur her. Nánast allir flokkarnir, nánastallir fjölmiðlarnir, nánast allir fræðingarnir – og ASÍ, Jesús minn! Enskelfist ekki. Bæði stjórnmálamenn og fræðingar hafa ekki mikla tiltrúhjá almenningi. Speki þeirra hefur reynst haldlítil, orð þeirra hafa núlítið vægi. Það er rétt: Ingibjörg Sólrún, Valgerður og Þorgerður Karíntala þarna einum munni. Þær eru að vísu fulltrúar þriggja flokka. Enþær eru fulltrúar sama þjóðfélagshóps. Markaðssinnar, evrusinnar,útrásarsinnar, hnattvæðingarsinnar, einkavæðingarsinnar. Tilheyra þeimhluta borgarastéttarinnar. Ég var í Noregi í aðdraganda þess aðNorðmenn tókust á um EBE/ESB 1992-1994. Þá var algjöryfirburðastuðningur við inngöngu hjá fjölmiðlum og fræðingum. Endavildi norsk borgarastétt næstum í heild inngöngu. Helstu samtökatvinnurekenda studdu ákaft inngönguna (hagsmunir tengdir landbúnaði ogfiski þó yfirleitt undanteknir), forusta (en ekki meðlimir)verkalýshreyfingarinnar líka, og stærstu flokkarnir (Arbeiderpartiet,Høyre og Fremskrittspartiet). Aðeins tveir litlir flokkar á Stórþinginuákveðnir á móti. En alþýðan náði samt vopnum sínum og sagði nei.

Uppbyggingin.Eftir hvaða prinsippum ætlum við að byggja upp Ísland eftir kreppu?Jafnari skipting gæða er væntanlega númer eitt. En hér er ég einkum aðræða efnahagstjórnunina. Sú efnahagsþróun sem hér hefur orðið eftirinngöngu okkar í EES – og þróunin innan EFTA frá því um 1980 – hefurhaft að leiðarljósi hámörkun fríverslunar, fjármagnsflæðis og aðlögunarað heimsmarkaði (sem eru prinsipp ESB, GATT, IMF...). Þetta hefur gertíslenskt efnahagskerfi ósjálfstæðara og ósjálfbærara en það var ogmiklu varnarlausara fyrir ytri áföllum. Þróunin í átt að einhliðaútflutningsframleiðslu hefur leitt af sér æ færri og fábreyttariframleiðslugreinar, m.a. hrun flestra greina sem framleiddu fyrst ogfremst fyrir innanlandsmarkað. Helsta undantekning er matvöruvinnsla úrlandbúnaðarvörum. Það má þakka þeirri innflutningsvernd sem íslenskurlandbúnaður nýtur gagnvart frjálsu flæði evrópska markaðarins – af þvívið erum ekki enn í ESB. Hafi verið þörf á að snúa af þessari brauthins frjálsa flæðis í góðærinu er það nú brýn nauðsyn.

Út úrEES. Í stað þess leiðarljóss sem fylgt var, að aðlaga atvinnulífiðheimsmarkaði verður að byggja það upp út frá samfélagslegum markmiðum –svo sem  eins og atvinnustigi, sjálfsbjargarstigi,umhverfissjónarmiðum, byggðasjónarmiðum, matvælaöryggi... Til þess þarfmeiri samfélagslega stýringu á kostnað markaðsstýringar. Það vil égkalla vinstrimennsku. Dreifðari eign og efnahagslegt vald. Ekkert lánfrá AG (IMF). Beitt sé viðvarandi hallarekstri á ríkissjóði (sbr.tillögur Lilju Mósesdóttur). Opinber stuðningur við ýmsar innlendaratvinnugreinar. Þetta rekst meira og minna á reglur EES um frjálstflæði, hvað þá á lög ESB. Þess vegna er það brýnt hagsmunamál alþýðu aðÍsland segi sig úr EES, taki upp svissnesku leiðina og semji tvíhliðavið ESB og önnur lönd og efnahagseiningar. Annars erum við í klóm sömuafla og áður, klóm sem herða nú að. Það er því forgangsmál að íslenskirróttæklingar og alþýðusinnar ræði afstöðuna til ESB, og ekki bara það –líka EES.

Þórarinn Hjartarson